Jñuu kʼo otrʼꞹ ni jyodʼꞹ ri tsjaa. Nu Jñakjimi mama ke ni jyodʼꞹ ra nuji pje ni mbe kʼo otrʼꞹ ra kjaji (Filipenses 1:⁠10). Jñusʼꞹ kja dʼa skuama kʼo ri tsjaa i xokꞹ kʼo mazi ni jyodʼꞹ, kʼo me ni jyodʼꞹ i kʼo dya nrra ni jyodʼꞹ​—dya ri jyombeñe ke bʼꞹnkʹo ni jyodʼꞹ nzakja​—ke ri maa chomꞹ kʼo ri sii ma xoma ke dya nrra ni jyodʼꞹkʹo​—nzakja ke ri jñanrra nu programa kja televisión ndizi ma ra mbꞹrꞹ​—ke dya xo nrra ni jyodʼꞹ. a

Tsjapꞹ nguenda kʼo ra kjogꞹ. “Ma nu trʼezi dya kjo trjoma mi na sʼɇzhi ga dyokʼꞹ i ma na mbeñe dabadiji ra nguarꞹ nu bʼɇpji. Texe pedye na joo ma ri ⱥtⱥji e Yose” mama ­Eclesiastés 10: ​10 (La Palabra de Dios para Todos). Otrʼꞹ ra trjomaji nu trʼezi ma pje ra okꞹji, xo akjanu ni jyodʼꞹ ra xampaji pje kʼo ra kjaji ngekʼua ra pesʹi nguenda nu hora. Jyɇzi kʼo dya­nrra ni jyodʼꞹ ri tsjaa ngekʼua dya ri bezhi ndajme i dya ra mbøø in kuee. Ma tsʼi bi kjuarꞹ kʼo bi tsjaa , ¿pje kja dya i kjaa kʼo ya bi jñusʼꞹ kja skuama ke ri tsjaa? Ma trjꞹmbeñe dʼa ntee ra chjenjui kʼe ntee ke otʼꞹ ra trjoma in trʼezi ma ra mbꞹrꞹ ra pɇpji ngekʼua ra tsjaa na joo in bʼɇpji.

Dya ri nee ri tsjaa nrrexe. Dya ri nee ri tsjaa kʼo dya nrra ni jyodʼꞹ, akjanu ri bezhi jyadʼꞹ. Ma gi pesʹi na punkjꞹ kʼo gi nee ri tsjaa i dya gi kjuarꞹ, ra ꞹdʼꞹ in ñiʼi i dya kja ri mⱥjⱥ.

Kʹo ri tsjaa dya ri mama ra ndajme ra kjaa ni ri yembeñe. Eclesiastés 11:4 mama: Nu kʹꞹ janrra nu nrrajma dya ra søø ra nrrujmꞹ i nu kʹꞹ janrra yo ngoma dya ra søø ra xepje”. Nu ntee ke tebʼe nu ngo̱mꞹ o nu nrrajma dya pje ra nrrujmꞹ nange dya pje nee ra tsjaa i akjanu dya pje ra xepje. Akjanu, kʹꞹ dya ri pa̱rgoji kʼo ra kjogꞹ yo paa yo ba e̱je̱, bʼꞹma dya ra kjaji kʼo ri negoji i bʼꞹma ra manji ke dya ra kjaji kʼo mi jyodʼꞹ ro kjaji. Bʼꞹma ra mbeñeji ke ni jyodʼꞹ ra pa̱ra̱ji texe kʼo ra kjogꞹ ngekʼua ra pa̱ra̱ji kʹo ra kjaji kʼo mi negoji. Na kjuana ke ra mbeñeji na joo ja rga kjaji yo.Ngekʼua kja Proverbios 14:15 mama ke nu bʼɇzo kʼꞹ kjijñi na joo, otrʼꞹ ra jñanrra na joo kʼo nee ra tsjaa. Kʹo na kjuana nge ke dya ri pa̱rgoji texe kʼo ra kjogꞹ.​—⁠(Eclesiastés 11: ⁠6).

Dya ri chebʼe ke ra mbedye trʼexe na joo. mama kja Santiago 3: ​17: “Nu sabiduría ke je ni ñeje ajensʼe [kja Mizhokjimi]. . .[...] dya ꞹdʼꞹ”. Kʹꞹ ra neji ke ra mbedye na joo kʼo ra kjaji mi na jo kʼo.Nange ma dya ra mbedye trʼexe na joo kʼo ra kjaji bʼꞹma ra ꞹdʼꞹji i dya kja ra neji pje ra kjaji. Nzakja ma kjo na pjechi naja dʼadyo idioma nijyodʼꞹ ra mbeñe ke ra jyopꞹ i akjanu ra meya na joo, nu kʼo ra mbøsʼꞹ ra pjechiji na joo. Nu kʹu tebʼe ra mbedye na joo trʼexe, kjapꞹ ra su̱u̱ i dya kja pje ra nee ra tsjaa​—⁠. Na joo ke kʼo ri nee ra kjaji dya ra tebʼeji kʹꞹ ra mbedye nrrexe na joo. A mama kja Proverbios 11: ⁠2: “Kʹo ⱥtⱥ e Yose pa̱ra̱ji ke dya nrrexe ra mbedye na joo”. Yo trʹee kʼo ngeji akjanu dya ꞹdʼꞹji ma dya pedye na joo ja ma neji i bʼꞹma trjembeji kʼo dya pedye na joo.

Nde ri pɇpji nde ri eñe. “Mazi me na joo dʼa munrro soya ke ma ra pesʹiji yee munrro bʼɇpji”.(Eclesiastés 4: ⁠6.) Nu kʹꞹ me nee ra pɇpji na punkjꞹ dya xi pesʹi ndajme kʹꞹ pje ra sii i ra nu na joo kʼo a tsjaa. Kʹꞹ na maña bezhi na punkjꞹ jyadʼꞹ me nee ra “soya na punkjꞹ”. Nu Jñaa e Yose mama ke ni jyodʼꞹ ra pɇpjiji na zɇzhi, xo xitsʼkøji jarga mⱥpⱥji kʼo dʼakøji nu bʼɇpji, ngeje “kʼo tⱥtrʹpꞹ e Yose.”​—⁠(Eclesiastés 5:​19).

Ri i̱ji̱ na joo. “Ma ra obʼꞹgo i na joo rga i̱ji̱ i dya ra su̱u̱”, o mama kʹꞹ xo o jñusʼꞹ kja o Jñaa e Yose (Salmo 4:⁠8). Na punkjꞹ ntrʼee yo a na noji nijyodʼꞹ ra i̱ji̱ ocho hora ma xoma ngekʼua ra soyaji na joo. Zø ni jyodʼꞹ jyadʼꞹ ke ra i̱ji̱ na joo nukʼo me pjøxkꞹji ke ra kjijñiji na joo ñe ra nee ra xørꞹji. Kʹꞹ dya ra i̱ji̱ na joo ra pɇsʼi nrrumꞹ nzakja yo accidentes, ñe dabadiji rga ꞹdʼꞹ.

Ri ñuu kʼo bʼemi søø ri tsjaa. “Mazi na joo ra mⱥpⱥji kʼo janrra in chøji ke nu kʼo ri neji” (Eclesiastés 6:⁠9, Nueva Biblia de los Hispanos). ¿Pje nee ra mama ba? Nu ntrʼee ke ⱥtⱥ e Tsʹitajensʹe dya kjaa texe kʼo netsjɇ, ngextjo kʼo søø ra mbøsʼꞹ o søø ra tsjaa. Ngekʼua dya kjapꞹ nguenrra texe kʼo pedye kja televisión o radio o trʼexe kʼo poji kja nrrenrra, zø manji ke dya nrra na mizhi o ra unꞹji pjiado. Mazi na joo ke ra mⱥpⱥ kʹo søø ra nrromꞹ, ​—“kʼo janrra [o] chøji”.

Ñuu kjo bʼemi na joo kʼo i kjinkje. Kʹo ri kjinkjoji pjøxkꞹji ra pa̱ra̱ji kjo dyee kʹo ri nee ra kjaji o jiyo. Ma rgui ngegoji nzakja dʼa flecha, kʹo ri kjinkjoji rgui ngeje nzakja nu arco ke pjøxkʼꞹji ke ra søø ra nuji nu ja ri nee ra pjatrʼꞹji. Nujyo pjøxkꞹji ra pa̱ra̱ji pje ni mbe kʼo otrʼꞹ ni jyongꞹji ra kjaji ko nu jyadʼꞹ. ¿Ja søø ra tøtrʼꞹji yo? Na punkjꞹ ntee jodʼꞹji kja nu Jñakjimi, nange pa̱ra̱ji ke kja ne Biblia junsʼꞹ texe kʼo mazi na joo kʼo mama e Diosi.​—(Proverbios 2:⁠6, 7).

Texe kʼo ri tsjaa ra ñetsʹe ke gi sʼiya. Nu sʼiya ngeje “kʹꞹ pjøxkꞹji ra mimiji na joo kʼo texe yo ntee.”, mama Colosenses 3:​14. Ma dya ri sʼiyaji dya søø ra mⱥji, i dya ra mimiji na joo ko in pjamilia. Kʼo dya sʼiya,i jontrjoji dyabi merio, o dʼa profesión dya ra mⱥji rga minji. Ngekʼua nu Jñakjimi me nⱥdʼⱥ na punkjꞹ nu sʼiya kʹꞹ ngeje nu mazi na mubi ​—⁠(1 Corintios 13:​1-3; 1 Juan 4:​8).

Jyodʼꞹ nu jyadʼꞹ ngekʼua xe ri pa̱ra̱ ja rgi pjechpi e Mizhokjimi. Dʼa bʼɇzo ke ni chju̱u̱ e Geoff mi pesʹi nu suu ñe yee trʼii ke me mi mⱥji, mi pesʹi na punkjꞹ jobi xo mi pesʹi na bʼɇpji de paramédico i me mi to̱jia ma pɇpji. Texe yo paa mi janrra ja ma supjre yo trʹee i mi trʼu̱ji. “¿Je ga kjanu  rma nee Mizhokjimi ke rgua minkøji texe yo paa?”, mi øntsjɇ. Dʼa nu paa o xørꞹ dʼa skuankjimi de yo testigo e Jehová i go mba̱ra̱ pje kja kjogꞹ yo nrrumu i kjo ra jokꞹyo i me go mⱥpⱥ.

Geoff o xipji nu suu ñe kʼo o trʼii nu kʼo ya bi xørꞹ angeze, i angezeji xo mi neji ro mba̱ra̱jikʼo. Ngekʼua texe nu pjamilia o mbꞹrꞹji go xørꞹji nu Jñakjimi, nu kʼo me go mbøsʼꞹji ngekʼua ro mba̱ra̱ji ja rgua minji na joo i pje ro tsjaji ngekʼua ro mba̱ra̱ji ja rgua jyodʼꞹji yo nrrajme. Ngekʼua xi ro mba̱ra̱ji nu esperanza ja rgua mimiji kja ne xoñijomꞹ ma dya kja kjo xe ra supjre.​—⁠(Revelación [Apocalipsis] 21:​3, 4).

Nu kʼo o mama e Geoff mbentsʼi kʼo o mama e Jesucristo: “Me mⱥji kʼo pa̱ra̱ kʹꞹ ni jyongꞹji Mizhokjimi.” (Mateo 5:⁠3). ¿Gi nege ri jyodʼꞹge e Yose ngekʼua ri tsjapꞹ nguenda dʼa ndajme ke ri xørꞹ nu Jñaa e Yose? Ngextrjoyo, ra mbøxkʼꞹ ri pesʹi sabiduría ke je ni ñeje ko e Tsʼita Jensʼe ngekʼua søø ri mimi na joo texe yo paa.