1, 2. (a) Par ango ma lunyodo mogo gibedo kwede ka lutinogi gitye mwaka apar ki wiye? (b) Lutino giromo nongo adwogi maber nining ka pud gitye mwaka apar ki wiye?

 LUNYODO ma Lukricitayo pol kare gibedo ki yomcwiny madit adada ka lutinogi gunongo batija. Laminwa mo ma nyinge Berenice , ma lutino awobene adek ki anyaka acel gunongo batija ma mwakagi peya oo 14 owaco ni: “Man obedo kare me yomcwiny adada botwa. Wabedo ki pwoc madit mada ni lutinowa gimito tic pi Jehovah.” En omedo ni: “Ento, onongo bene wangeyo ni macalo lutino ma gitye mwaka apar ki wiye, gibikemme ki ariya mapol mapat pat.” In bene iromo bedo ki par acel-li ka wodi nyo nyari tye ki mwaka apar ki wiye nyo cok donyo i mwaka meno.

² Ladiro mo ma okwano lok i kom lutino owaco ni mwaka me apar ki wiye obedo kare ma kwo pe yot bot lunyodo wa ki lutino, ento lunyodo pe myero gutam ni lutinogi ma gitye mwaka apar ki wiye-ni wigi pe tiyo nyo gitimo jami i yo me tinotino. Kadi bed ni gitye mwaka apar ki wiye, lutinoni giromo dongo wat matek ki Jehovah, gitwero dongo dirogi i ticwa me pwony dok bene giromo dongo miti matek me tiyo tic mapol i tic pi Lubanga. Gin gitwero nongo ni mwaka me apar ki wiye-ni obedo kare maber me  dongo i yo me cwiny, kit ma Yecu otimo kwede i kare ma onongo pud tidi-ni. (Kwan Luka 2:52.) Ento ngo ma in lanyodo itwero timone me pwonyo latinni me mwaka apar ki wiye wek en oti pi Jehovah? Tam kong i kom kit ma Yecu onyuto kwede mar, mwolo, ki dong niango i kare ma en odongo odoko dano madit. Kit magi gitwero konyi nining ka itye ka pwonyo latinni me mwaka apar ki wek oti pi Jehovah?

3. Pingo Yecu olwongo lukwenane ni lureme?

³ Yecu onongo maro dano dok larem ma genne. (Kwan Jon 15:15.) I kare me Baibul, ladit onongo pe tito tamme kacel ki mung ma i cwinye bot opiine. Ento, Yecu onyuto ni etye ladit ki dok larem lukwenane ma lugen. En obedo kacel kwedgi, otito tam ma i cwinye botgi, ki dok otero ite me winyo lokgi ka gitye ka tito gin ma i cwinygi. (Mar. 6:30-32) Lok i yo ma kit meno omoko wat matek i kin Yecu ki lukwenane dok oyubogi pi tic ma onongo gubitiyo pi Lubanga i kare me anyim.

4. In iromo bedo larem latinni nining kadi bed ni nongo itye ki twero macalo lanyodo? (Nen cal ma tye i pot karatac 13.)

⁴ Michael, wego mo ma tye ki lutino aryo owaco ni, “Kadi bed ni wan lunyodo mwakawa pe rom ki pa lutinowa, ento pud watwero bedo luremgi.” Lurem pol kare gicwalo cawa kacel. Leg dok itam matut kace iromo loko yubbi wek icwal cawa manok i dog ticci nyo i timo jami ma imarogi wek inong cawa muromo me bedo kacel ki lutinoni. Lurem bene gitye ki jami ma gimaro. Pi meno, temme me niang jami ma latinni me mwaka apar ki wiye marogi​—calo wer, filim, nyo tuko. IIaria , ma bedo i lobo Italy owaco ni: “Lunyodona gubedo ki miti i kom wer ma amaro. Ki lok ada, babana odoko larema macok, dok atitte gin mo keken kadiwa gin ma pe myero awacce.” Ka ce ibedo larem lutinoni ma gitye mwaka apar ki wiye dok ikonyogi me bedo ‘lurem Jehovah,’ man pe te lokke ni ibirwenyo tweroni macalo lanyodo. (Jab. 25:14) Ma ka meno, man nyuto ni imarogi dok iworogi, ma weko ginongo lok kwedi bedo yot. Man weko gitito boti lok mo keken ma tye i cwinygi.

5. Yecu okonyo lupwonnyene nining me nongo yomcwiny ma bino pi lungo wigi i tic pi Jehovah?

⁵ Yecu onongo ngeyoni ka lupwonnyene gitiyo ki mit kom pi Jehovah dok gilungo wigi i tito kwena maber-ri, ci gibinongo yomcwiny. Pi meno, en onongo mito ni gunywak ki mit kom i jami me cwiny. Ki lok ada, Yecu onongo mito ni gin guti ki mit kom wek gulok dano gudok lupwonnyene! Dok en onyuto mar kun cuko cwiny lupwonnyene ni ebikonyogi me cobo tic man.​—Mat. 28:19, 20.

6, 7. Pingo nyuto mar ka lunyodo gibedo ki yub i yo me cwiny pi lutinogi?

⁶ Mitini tye ni lutinoni ma gitye mwaka apar ki wiye gubed jo mucwiny i yo me cwiny. Lubanga bene mito ni meno ‘wupwonygi dok wunyebgi ki kit mabeco ma Jehovah pwoyo.’ (Ep. 6:4) Pi meno, myero inen ni ipwonyo lutinoni kare ki kare. Me labolle: Imito ni meno lutinoni gukwan pien ingeyo ni kwan pire tek dok itye ki gen ni meno ibidongo miti man i cwinygi. Lunyodo ma gimaro lutinogi gitute ki tekgi me neno ni meno gikonyo lutinogi me niang adwogi maber ma bino ki i ‘pwony mabeco pa Jehovah’ ma wanongo ki i kacokke kacel ki yub mukene me cwiny. Pien pwonye i yo me cwiny pire tek, myero itute me dongo i cwiny lutinoni mar pi jami me cwiny kacel ki pwoc pi ryeko ma ginongo ki iye. (Car. 24:14) Kit macalo Yecu okonyo kwede lupwonnyene-ni, in bene myero itemme me konyo lutinoni ma gitye mwaka apar ki wiye me nongo adwogi maber ki i ticwa me pwony kun itute me dongo  margi i kom pwony ma a ki Lok pa Lubanga dok bene konygi me bedo tye i ticwa pwony kare ki kare.

⁷ Keto yub me cwiny ma bedo kare ki kare calo kwan pire keni, cito i cokke ki dok ticwa me pwony konyo lutino ma gitye mwaka apar ki wiye nining? Erin ma bedo i lobo South Africa owaco ni: “Pol kare wan lutino wakok i cawa me kwano Baibul, cito i cokke ki cito i ticwa me pwony. I cawa mukene watimo akaka me balo yub me otyeno me woro pi jo me ot wek obed pe. Ento lunyodowa onongo pe gicwako tim man wacel.” En omedde ni: “Pwonye meno okonya me bedo ngat ma diyo cwinye. Ka gin mo obalo yubba me cwiny, abedo ki mitti me timone oyotoyot wek pe oter kare malac. Atamo ni man onongo pe twero timme ka lunyodowa onongo pe guket gingi me bedo ki yub pi jami me cwiny kare ki kare. Ka onongo guweko abedo agonya me timo gin ma cwinywa mito i cawa mo keken, onongo bibedo yot bota adada i kareni me keng cokke ki jami me cwiny mukene.”

8. (a) Yecu onyuto nining ni emwol? (b) Cwiny me mwolo pa Yecu-ni ogudo lupwonnyene nining?

⁸ Kadi bed ni Yecu onongo pe ki roc, ento en onyuto mwolo pien oye gorone dok bene ojenge i kom Jehovah. (Kwan Jon 5:19.) Tika cwiny me mwolo ma onongo Yecu tye kwede-ni oweko lupwonnyene pe guwore? Pe wacel. Ki lok ada, jengene i kom Jehovah ki cwinye ducu-ni oweko lupwonnyene guketo gengi ducu i kome. Lacen, gin gulubo lanen me mwolo pa Yecu.​—Tic 3:12, 13, 16.

9. Ka ikwayo kica dok iye balli, man bigudo lutinoni me mwaka apar ki wiye nining?

⁹ Watye ki goro mapol, dok ka i poro ki Yecu, wan watye ki roc dok watimo jami maraco. Ki cwiny me mwolo, ye ka ma goroni tye iye dok bene ye balli. (1 Jon 1:8) Kadi bed kumeno, anga ma pire tek ma myero iwor? Ladit ma ye balle ka otimo gin marac nyo ke ce ma pe kwayo kica? Ka latinni me mwaka apar ki wiye winyo ka in ikwayo kica pi balli, ci en bimedde ki wori. En bene lacen bipwonnye me ye balle. Rosemary ma obedo mego ma tye ki lutino adek owaco ni: “Waye balwa, dok man oweko lutinowa gucako tito peko ma gitye kwede botwa. Waniang ka ma gorowa tye iye, pi meno wapwonyo lutinowa ka ma gitwero nongo iye kony maber ka peko tye. Pol kare wacwalogi i bukkewa ma gijenge i Baibul ka gimito kony mo keken, dok bene walego kacel kwedgi.”

10. Yecu onyuto mwolo nining i kare ma tye ka tito gin ma lulub kore myero gutim?

¹⁰ Yecu onongo tye ki twero me waco gin ma lulub kore myero gutim. Ento ki cwiny mwolo, en pol kare obedo ka tito botgi tyen lok mumiyo omyero gutim gin moni. Me labolle, en pe owaco awaca keken bot lulub kore ni myero guket pi Ker pa Lubanga kacel ki kite matir obed mukwongo i kwogi ento en omedo ni: “Ci jami magi ducu gibimedo botwu.” I nge waco ni, “Pe wungol kop i kom jo mukene,” Yecu otito tyen lokke ni: “Pien kop ma wungolo-ni bene gibingolo i komwu.”​—Mat. 6:31–7:2.

11. Ka twere, pingo nyuto ryeko ka itito tyen lok me cik nyo tam moni ma i mokogi macalo lanyodo?

¹¹ Kare ducu ka twere, tit bot latinni me mwaka apar ki wiye tyen lok mumiyo iketo cik moni nyo imoko tam moni. Ka latinni me mwaka apar ki wiye oniang tammi i kom lok moni, ci kadi ningo wang ma en olubo ki cwinye ducu labongo dic. Barry ma opito lutino angwen owaco ni: “Tito tyen lok konyo lutino ma gitye mwaka apar ki wiye me bedo ki gen i komi pien nongo gineno dok giniang gin mumiyo i keto cik meno ma pe ibedo ka loko tammi atata.” Latin ma tye mwaka apar ki wiye bene nongo tye  ka teggi me doko dano madit ki ‘tekone me niang.’ (Rom. 12:1) Barry otito ni: “Lutino ma gitye mwaka apar ki wiye myero gupwonye me moko tam ma tyen lokke tye, ma ka lubo kit ma giwinyo kwede ki i cwinygi.” (Jab. 119:34) Ka itito tyen lok me tam moni ma imoko-ni, ci latinni ma tye mwaka apar ki wiye biniang ni meno in ingeyo ni etye ka teggi, dok bene man bikonye me moko tam ma lubbe ki ‘teko me niangone.’

12. Yecu onyuto niango nining i kare ma tye ka konyo Petero?

¹² Yecu onyuto niango dok oniang maber adada kony ma lupwonnyene gimito. Me labolle, lakwena Petero onongo pe ki cwiny marac i kare ma owaco bot Yecu ni myero otam pire kene pien pe myero owek kineke. Ento, Yecu onongo ngeyo ni lok pa Petero-ni obedo tam magoro ma pe rwatte. Me konyo Petero kacel ki lukwena mukene-ni, Yecu otugi miyo tira cutcut kun tito gin ma bitimme i kom jo ma pe gimito timo miti pa Jehovah ka ce timone tek dok bene owaco adwogi maber ma jo ma gitiyo pi Jehovah gibinongone. (Mat. 16:21-27) Petero onongo pwony ki i lok pa Yecu-ni.​—1 Pet. 2:20, 21.

13, 14. (a) Ngo ma nyuto ni niye pa latinni me mwaka apar ki wiye tye ka doko goro? (b) In itwero nyuto niango nining ka ce imito ni iniang dok ada i kony wodi nyo nyari?

¹³ Leg bot Jehovah wek okonyi me bedo ki niango ka ce imito niang ka ma latinni me mwaka apar ki wiye mito kony iye. (Jab. 32:8) Me labolle, gin ango ma twero nyuto ni latinni niyene tye ka doko goro? Oromo bedo ni cwinye pe yom kit macon, loko marac i kom Lukricitayo mukene, nyo pe tito lok ma i cwinye. Pe irune me moko tam ni jami magi gitye lanyut ma cimo ni en tye ka timo bal madongo i mung. * Ki tungcel bene, pe ica lanyut magi nyo pe itam ni kadi bed ni latin me mwaka apar ki wiye bedo kene kene ento nino mo bigik.

¹⁴ Calo Yecu, peny latinni i yo me kica dok inyut woro. Kit macalo pe iromo twomo pii oyotoyot ki baket ki i wang pii-ni, lok labongo diyo cwinyi i kom latinni me  mwaka apar ki wiye twero balo kare maber ma itye kwede wek iniang ka ma tamme kacel ki ka ma mitine tye iye. (Kwan Carolok 20:5.) Ilaria ma dong waloko i kome-ni owaco ni: “I kare ma onongo pud atye mwaka apar ki wiye, moko tam obedo tekka adada ka ce omyero alub yo pa Jehovah nyo cawa weng abed kacel ki lutino ma akwano kwedgi i ot kwan acel. Pokke pa tam man ogudo kit ma awinyo kwede dok lunyodona guniang peko man. I otyeno mo acel, gin guwacca ni gineno ni cwinya pe yom, ci gupenya ka ma pekona tye iye. Acako ma koko cut, atito pekona ci apenyogi ni gukonya. Gin gukwako kora ci guwacca ni giniang kit ma awinyo kwede dok gucikke ni gibikonya.” Cutcut, lunyodo pa IIaria gucako konye me mako lirem manyen, ma kitgi beco ma gitye i kacokke.

15. Yecu onyuto niango nining i kit ma otero kwede ki jo mukene?

¹⁵ Yecu bene onyuto niango i kare ma oneno ni lupwonnyene gimito kony medo ki jami mabeco ma gitye ka timone. Me labolle, i kare ma laco mo ma nyinge Natanael owinyo ni Yecu oa ki i Najaret, en owaco ni: “Gin mo maber twero katti ki i Najaret?” (Jon 1:46) Ma lubbe ki lok man, iromo wacci Nataniel obedo dano ma nining? Kite rac? Tye ki cwiny me apokapoka? Dano ma pe ki niye? Yecu onyuto niango ci oneno kit maber ma Natanael tye kwede. Yecu olwonge ni, “Laicrael me ada, ma pe tye ki goba mo i cwinye!” (Jon 1:47) Yecu neno cwiny dano dok en otiyo ki kero meno me neno kit mabeco ma dano gitye kwede.

16. In iromo konyo latinni me mwaka apar ki wiye nining wek odong kit mabeco?

¹⁶ In pe itwero neno cwiny dano, ento Lubanga twero konyi me nyuto niango. Tika itwero tic ki kero meno me neno kit mabeco ma latinni me mwaka apar ki wiye tye kwede? Pe tye ngat mo ma mito ni kiwacci en “lakolo.” I tammi kacel ki lokki, pe iwacci wodi nyo nyari tye “latin me mwaka apar ki wiye ma lajemo” nyo ni en “latin ma layela.” Kadi bed ni latinni me mwaka apar ki wiye tye ka tute atuta, wek en onge ni ineno kerone kacel ki mitine me timo gin matir. Nen kabedo mogo ma en tye ka yubo iye kite dok ipwoye iye. Konye me dongo kite mogo mabeco kun imiye tic me atima mapol ka twere. Meno aye gin ma Yecu otimo ki lupwonnyene. I nge mwaka acel ki nucu ma en orwatte kwede ki Natanael (ma bene nyinge mukene Bartolomayo), Yecu oyere me bedo lukwenane dok Natanael otiyo pi Jehovah ki mit kom madit. (Luka 6:13, 14; Tic 1:13, 14) Pwoc kacel ki cuko cwiny ma imiyo bikonyo latinni me niang ni en kare etye ki kero me timo jami mabeco dok etye Lakricitayo ma Jehovah romo tic kwede me timo ticce.

17, 18. Adwogi maber ango ma inongo ka imedde ki pwonyo latinni me mwaka apar ki wiye me tic pi Jehovah?

¹⁷ Ka nongo igwoko lutinoni, i kine mukene iromo winyo kit ma lakwena Paulo, ma odoko wego i yo me cwiny bot dano mapol-li owinyo kwede. En obedo ki “cwercwiny ki kumu” pi “mar madit” ma en onongo tye kwede pi lutinone me cwiny ma i kacokke me Korint. (2 Kor. 2:4; 1 Kor. 4:15) Victor ma opito lutino awobe aryo ki anyaka acel-li owaco ni: “I kare ma gitye mwaka apar ki wiye, jamine pe obedo yot. Ento kadi bed kumeno, jami mabeco obedo pol loyo maracone. Pien Jehovah okonyowa, wan wabedo ki wat macok ki lutinowa.”

¹⁸ Tute matek labongo yweyo me pwonyo lutinoni wek guti pi Jehovah. Ka inyuto mar matut pigi, walego ni inong yomcwiny madit ka nongo ineno kit ma lutinoni gimoko kwede ki tam me tic pi Jehovah kun gimedde ki tic pire ki gen ma nongo “gitye ka lubo lok ada.”​—3 Jon 4.