1-3. (a) Mɛni be nɛ eko ɔ, a ngma La 147 ɔ? (b) Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ La 147 ɔ mi?

KE NƆ ko bɔ mɔde wawɛɛ kɛ tsu nɔ́ ko nɛ a kɛ wo e dɛ ɔ he ní, aloo e je su kpakpa ko nɛ sa kadimi wawɛɛ kpo ɔ, e sa yi jemi. Ke jã nɛ e ji ngɛ adesahi a blɔ fa mi ɔ, lɛɛ anɛ e sɛ kaa wa jeɔ Yehowa Mawu yi lo? E nibɔ níhi nɛ a ngɛ nyakpɛ ɔ ha nɛ wa naa e he wami kpetekpleenyɛ ɔ, nɛ e Bi ɔ nɛ e kɛ ha kaa kpɔmi nɔ́ ɔ hu tsɔɔ kaa e suɔ adesahi wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, e sa yi jemi wawɛɛ.

² Nɔ nɛ ngma La 147 ɔ ná suɔmi ɔ kaa e ma je Yehowa yi. E wo ni kpahi hu he wami konɛ a ba piɛɛ e he kɛ je Mawu yi.​—Kane La 147:1, 7, 12.

³ Wa li nɔ nɛ po la nɛ ɔ mohu lɛɛ, se wa ma nyɛ ma de ke la polɔ nɛ ɔ hi si benɛ Yehowa kpɔ̃ Israel bi ɔmɛ kɛ je nyɔguɛ mi ngɛ Babilon nɛ a kpale ho Yerusalem ya a. (La 147:2) Akɛnɛ Mawu ha nɛ e we bi ba to anɔkuale jami sisi ekohu he je ɔ, atsinyɛ jemi ko be he kaa lɔ ɔ wo la polɔ ɔ he wami konɛ e je Yehowa yi. Se kɛ̃ ɔ, e tsɔɔ yi mi tomi kpa komɛ hu a he je nɛ e sa kaa wa je Yehowa yi. Mɛni ji jamɛ a yi mi tomi ɔmɛ? Mɛni he je nɛ ngɛ mo nitsɛ o si himi mi ɔ, e sa nɛ o kpa ngmlaa ke ‘Nyɛ je Yah yi!’ ɔ?​—La 147:1.

4. Benɛ Matsɛ Sirus kpɔ̃ Israel bi ɔmɛ kɛ je nyɔguɛ yemi mi ɔ, kɛ Israel bi ɔmɛ nu he ha kɛɛ, nɛ mɛni he je?

⁴ Mo susu bɔ nɛ eko ɔ, Israel bi nɛ a ngɔ mɛ nyɔguɛ ɔ maa hao ha benɛ a ngɛ Babilon ɔ he nɛ o hyɛ. Nihi nɛ ngɔ mɛ nyɔguɛ ɔ ye a he fɛu. A de ke: “Nyɛ la Zion la amɛ eko ha wɔ!” Jamɛ a be ɔ, a kpata Yerusalem ma nɛ haa nɛ a bua jɔɔ Yehowa sɔmɔmi he wawɛɛ ɔ hɛ mi. (La 137:1-3, 6) E pee we Yuda bi ɔmɛ kaa a la. A hao, nɛ a hia nɔ ko nɛ maa wo a bua nɛ e jɔɔ a tsui he. Se kaa bɔ nɛ Mawu gba kɛ fɔ si ɔ, e gu Persia matsɛ Sirus nɔ kɛ kpɔ̃ mɛ. Sirus ye Babilon nɔ kunimi nɛ e de ke: ‘Yehowa fa mi ke ma ya po we ngɔ ha lɛ ngɛ Yerusalem. Lɔ ɔ he ɔ, nyɛ ti nɔ tsuaa nɔ nɛ ngɛ Mawu blɔ fa mi ɔ, e ba be kɛ ho lejɛ ɔ ya. Yehowa, nyɛ Mawu ɔ nɛ piɛ nyɛ he.’ (2 Kron. 36:23) Moo hyɛ bɔ nɛ enɛ ɔ maa wo Israel bi nɛ a ngɛ Babilon ɔ a bua ha!

5. Mɛni la polɔ ɔ yɔse ngɛ he wami nɛ Yehowa kɛ yeɔ bua e we bi ɔ he?

⁵ Yehowa wo Israel ma mluku ɔ tsuo a bua. Se pi lɔ ɔ kɛkɛ, e wo ni kakaakahi hu a bua. Jã nɛ e ji mwɔnɛ ɔ. La polɔ ɔ de ngɛ Mawu he ke: “Ni nɛmɛ nɛ a tsui ku ɔ, e ngɛ mɛ tsae, nɛ e ngɛ a pa amɛ a nɔ fie.” (La 147:3) Niinɛ, Yehowa susuɔ nihi nɛ a be nɔmlɔ tso mi he wami aloo a hao ɔ a he. Mwɔnɛ ɔ, Yehowa pee klaalo kaa e maa wo wa bua, nɛ́ e wo wɔ he wami. (La 34:18; Yes. 57:15) E haa wɔ juɛmi kɛ he wami nɛ waa kɛ ma nyɛ maa da haomihi tsuo nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ a nya.​—Yak. 1:5.

6. Ke wa susu bɔ nɛ la polɔ ɔ ngɔ e juɛmi kɛ ya níhi nɛ a ngɛ hiɔwe ɔ a nɔ kaa bɔ nɛ La 147:4 ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni wa kaseɔ ngɛ mi? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

⁶ Jehanɛ ɔ, la polɔ ɔ ngɔ e juɛmi kɛ ya níhi nɛ ngɛ hiɔwe ɔ a nɔ, nɛ e tsɔɔ kaa Yehowa “le dodoe ɔmɛ tsuo a yibɔ, nɛ e kɛ a biɛhi tsɛɔ mɛ kakaaka.” (La 147:4) Mɛni he je nɛ si kake too ɔ, e ngɛ kaa nɔ́ nɛ la polɔ ɔ ngɔ e juɛmi kɛ ma níhi nɛ ngɛ hiɔwe ɔ a nɔ ɔ? Mo susu enɛ ɔ he nɛ o hyɛ: La polɔ ɔ na dodoe ɔmɛ kɛ e hɛ ngmɛ, se e li a yibɔ tutuutu. Kɛ ba si amlɔ nɛ ɔ, dodoehi abɔ nɛ a na a ya hɛ mi wawɛɛ. Ni komɛ susu kaa dodoe ayɔ akpehi abɔ lɛ ngɛ dodoehi a kuu nɛ a tsɛɛ ke Milky Way ɔ pɛ mi. Nɛ dodoehi a kuuhi maa pee ayɔ akpeakpehi abɔ lɛ ngɛ hiɔwe! Ngɛ anɔkuale mi ɔ, adesa ko be nyɛe maa le dodoehi a yibɔ! Se Bɔlɔ ɔ wo dodoe ɔmɛ tsuo biɛ. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Yehowa le dodoe fɛɛ dodoe kɛ bɔ nɛ e ngɛ ha. (1 Kor. 15:41) Lɛɛ adesahi nɛ e bɔ nɛ a ngɛ zugba a nɔ ɔ hu nɛɛ? Mawu, Nɔ nɛ le he nɛ dodoe fɛɛ dodoe ngɛ ngɛ be pɔtɛɛ ko mi ɔ le mo hulɔ. E le he nɛ o ngɛ, bɔ nɛ o nuɔ he ha, kɛ nɔ́ tutuutu nɛ o hia ngɛ be pɔtɛɛ ko mi!

7, 8. (a) Ke Yehowa je e we bi ngɛ kahi a mi ɔ, mɛni e kaiɔ? (b) Mo ha nɔ hyɛmi nɔ́ ko nɛ tsɔɔ kaa Yehowa nuɔ adesahi nɛ a yi mluku ɔ sisi ke e ngɛ mɛ ye buae ɔ.

⁷ Yehowa susuɔ o he kaa nɔ kake, se pi lɔ ɔ kɛkɛ, e ngɛ he wami nɛ e kɛ maa ye bua mo konɛ o da nyagbahi nɛ o kɛ kpeɔ ɔ a nya hulɔ, nɛ e nuɔ he ha mo. (Kane La 147:5.) Eko ɔ, o ma susu kaa o haomi ɔmɛ kle tsɔ, nɛ o tlomi ɔmɛ jɔɔ pe mo. Mawu le o gbɔjɔmihi, nɛ ‘e le kaa zu kɛkɛ ji mo.’ (La 103:14) Akɛnɛ wa yi mluku he je ɔ, wa ma nyɛ ma tɔ̃ tɔmi kake si abɔ. Ke wa kai be ko nɛ wa nya tla, wa ná akɔnɔ yayahi, aloo wa hɛ kɔ̃ nɔ ko nɔ́ ko nɔ ɔ, hyɛ bɔ nɛ wa haoɔ ha! Yehowa kɛ si fɔfɔɛ kaa jã a kpi, se kɛ̃ ɔ, bɔ nɛ e nu wɔ sisi ha a, nɔ ko nɔ ko juɛmi kpi he!​—Yes. 40:28.

⁸ Eko ɔ, o kai be ko nɛ Yehowa kɛ  e nine si wami ɔ ye bua mo nɛ o nyɛ da ka ko nya a. (Yes. 41:10, 13) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu nyɛmiyo ko nɛ e ji blɔ gbalɔ nɛ a tsɛɛ lɛ ke Kyoko ɔ he nɛ o hyɛ. Benɛ a ha nɛ e ya sɔmɔ ngɛ ma kpa nɔ ɔ, e hao wawɛɛ. Se mɛni ha nɛ e yɔse kaa Yehowa nu lɛ sisi? Kyoko na kaa nihi fuu nu lɛ sisi ngɛ asafo ehe nɛ e ya je mi ɔ mi. E pee lɛ kaa nɔ́ nɛ Yehowa ngɛ lɛ dee ke: “I suɔ mo, pi blɔ gbalɔ nɛ o ji ɔ he je, mohu ɔ, akɛnɛ o ji ye biyo, nɛ o jɔɔ o he nɔ ha mi ɔ he je. I suɔ kaa o hi si kaa ye we Odasefo no nɛ o ná bua jɔmi!” Mɛni Ope ɔ pee ha mo nɛ tsɔɔ kaa ‘e nile “aloo e nɔ́ sisi numi ɔ,” a li nya’?

9, 10. Ke Yehowa maa ye bua wɔ ɔ, mɛni e haa wɔ kekle? Mo ha enɛ ɔ he nɔ́ he tomi nɔ́.

⁹ Be komɛ ɔ, o hiami níhi ma nyɛ maa pee he lo nya níhi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, o maa pee yeyeeye ngɛ niye ní he. Se Yehowa bɔ zugba a konɛ e nyɛ nɛ e ba ní ha e nibɔ níhi tsuo, nɛ kuakualabite bihi nɛ a ngɛ pɛe po piɛɛ he! (Kane La 147:8, 9.) Ke Yehowa yaa nɔ nɛ e haa kuakualabitehi niye ní ɔ, lɛɛ o ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa e ma ha mo he lo nya níhi nɛ o hia a hluu tsɔ.​—La 37:25.

¹⁰ Nɔ́ nɛ he hia pe kulaa a, Yehowa haa wɔ níhi nɛ wa hia konɛ wa ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa, nɛ e haa wɔ “Mawu he jɔmi nɛ pã adesa juɛmi tsuo ɔ.” (Filip. 4:6, 7) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Mutsuo kɛ e yo ɔ he nɛ o hyɛ. A na kaa Yehowa ngɔ e he wami ɔ kɛ ye bua mɛ. Benɛ tsunami ko ba ngɛ Japan ngɛ jeha 2011 ɔ mi ɔ, a kuɔ kɛ ya a tsu ɔ yi mi, nɛ a je oslaa a mi. Se kɛ̃ ɔ, a níhi tsuo puɛ jamɛ a ligbi ɔ. Jamɛ a nyɔ ɔ mi ɔ, a hwɔ diblii mi ngɛ a we nɛ e puɛ ɔ siaudo enyɔne ɔ nɔ. E we jena mɔtu ɔ, a hyɛ kaa a maa na nɔ́ ko nɛ maa wo a hemi kɛ yemi ɔ mi he wami lo. Womi nɛ a na pɛ ji jeha 2006 Yearbook of Jehovah’s Witnesses ɔ. Amlɔ nɔuu ɔ, Mutsuo na munyu ko nɛ e yi ji “The Deadliest Tsunamis Ever Recorded” (Tsunami Slɔɔtohi Nɛ Gbe Nihi Pe Kulaa) a. Jamɛ a munyu ɔ kɔɔ zugba mimiɛmi ko nɛ ba ngɛ Sumatra ngɛ jeha 2004 ɔ mi nɛ lɔ ɔ ha nɛ tsunami slɔɔtohi ba gbe nihi babauu ɔ he. Tsunami gbi nihi kaa kikɛ nɛ ɔ hyɛ. Benɛ Mutsuo kɛ e yo ɔ ngɛ jamɛ a níhi a si kpami ɔ kanee ɔ, a fo ya. A na kaa Mawu je suɔmi mi nɛ e wo a hemi kɛ yemi ɔ mi he wami ngɛ be nɛ sa mi. Jehanɛ hu ɔ, Yehowa je suɔmi mi nɛ e ha mɛ he lo nya níhi nɛ a hia a. E gu a nyɛmimɛ Kristofohi a nɔ kɛ ye bua mɛ. Se nɔ́ nɛ wo mɛ he wami pe kulaa ji slaami nɛ asafo ɔ nane mi dali ba slaa a we asafo ɔ. Mutsuo de ke: “I nu he kaa nɔ́ nɛ Yehowa ngɛ wa ti nɔ tsuaa nɔ kasa nya haa, nɛ e ngɛ wɔ ye buae. Enɛ ɔ wo ye bua wawɛɛ!” Mawu haa wɔ níhi nɛ maa wo wa hemi kɛ yemi ɔ mi he wami kekle, nɛ lɔ ɔ se ɔ, e haa wɔ he lo nya níhi nɛ wa hia a.

11. Mɛni e sa kaa waa pee konɛ wa nine nɛ su Mawu yemi kɛ buami ɔ nɔ?

¹¹ Be tsuaa be ɔ, Yehowa pee klaalo kaa e maa ye bua ‘nihi nɛ a baa a he si’ ɔ. (La 147:6a) Se mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ wa nine nɛ su e yemi kɛ buami ɔ nɔ? E sa nɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ hi waa kɛ lɛ wa kpɛti. Ke wa ma nyɛ maa pee jã a, lɛɛ ja wa baa wa he si. (Zef. 2:3) Nihi nɛ a baa a he si ɔ toɔ a tsui si kɛ hyɛɛ Mawu blɔ konɛ e tsu sanehi a he ní, nɛ e ha nɛ a haomi ɔmɛ a se nɛ po. Yehowa bua jɔɔ nihi kaa jã a he.

12, 13. (a) Mɛni e sa kaa wa kua konɛ Mawu nɛ e ye bua wɔ? (b) Mɛnɔmɛ a he Yehowa nyaa?

 ¹² Se ‘yiwutsotsɛmɛ lɛɛ Mawu sakee mɛ ngɔ fiaa si.’ (La 147:6b) Munyu nɛ ɔ mi jɔɔ! Ke Yehowa ma ná wa he suɔmi nɛ́ e mi mi be wɔ fue ɔ, ja wa hiee níhi nɛ e hiee ɔ. (La 97:10) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e sa nɛ waa hie ajuama bɔmi. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ waa yu wa he ngɛ bɔmi nami he fonihi kɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ ma nyɛ ma ha nɛ waa kɛ wa he nɛ wo ajuama bɔmi mi ɔ a he. (La 119:37; Mat. 5:28) Enɛ ɔ peemi be gbɔjɔɔ, se ja wa bɔ mɔde nɛ wa pee jã loko Yehowa maa jɔɔ wɔ.

¹³ Ke wa ma nyɛ maa hwu kɛ si níhi nɛ Mawu hiee ɔ, ja wa ngɔ wa hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ se pi wɔ nitsɛmɛ wa he nɔ. Ke wa ngɔ wa hɛ ngɔ fɔ ‘okpɔngɔ he wami’ nɛ ji he nɛ adesahi ya hlaa he wami ngɛ ɔ nɔ ɔ, anɛ Yehowa bua maa jɔ lo? Ohoo! E sɛ nɛ waa ngɔ wa hɛ kɛ fɔ “fo tulɔ kpanaa” ko hu nɔ, nɛ waa pee wa ní kaa nɔ́ nɛ wɔ nitsɛmɛ aloo adesa ko ma nyɛ ma he wa yi wami. (La 147:10) Mohu ɔ, e sa nɛ waa sɔle ha Yehowa, nɛ wa kpa lɛ pɛɛ konɛ e ye bua wɔ. Yehowa be kaa adesa ga woli. Ke wa bi e yemi kɛ buami nɔtonɔto po ɔ, e gbi e nya. ‘Nihi nɛ yeɔ Yehowa gbeye, nɛ ngɔɔ a hɛ kɛ fɔɔ e nɔ kaa e maa na mɛ mɔbɔ daa a, mɛɛ e naa a he bua jɔmi.’ (La 147:11) Akɛnɛ Yehowa suɔmi ɔ se pui he je ɔ, wa ma nyɛ ma ná hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa e maa piɛɛ wa he daa, nɛ e maa ye bua wɔ konɛ waa ye akɔnɔ yayahi a nɔ kunimi.

14. Mɛni nɔ mi mami la polɔ ɔ ná nɛ lɔ ɔ wo lɛ he wami?

¹⁴ Yehowa haa nɛ wa náa nɔ mi mami kaa e maa ye bua e we bi ke a kɛ haomihi ngɛ kpee ɔ. Benɛ Israel bi ɔmɛ kpale kɛ ho Yerusalem ya a, la polɔ ɔ kai bɔ nɛ Yehowa ye bua mɛ ha a, nɛ e la ke: “E peeɔ o we agbo ɔmɛ a se lami ní ɔmɛ kpɛii, nɛ e gbaa o bimɛ ɔmɛ. E haa tue mi jɔmi baa o zugba a nɔ.” (La 147:13, 14) La polɔ ɔ ná nɔ mi mami kaa Mawu ma ha nɛ ma a agbo ɔmɛ nɛ a pee kpɛii, konɛ e sɔmɔli nɛ a ná he piɛ pomi!

15-17. (a) Be komɛ ɔ, kɛ nyagbahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ haa nɛ wa peeɔ wa ní ha kɛɛ, se kɛ Yehowa guɔ e Munyu ɔ nɔ kɛ yeɔ bua wɔ ha kɛɛ? (b) Mo ha nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ tsɔɔ kaa Mawu Munyu ɔ ‘tsuɔ ní nɔuu.’

¹⁵ Eko ɔ, o kɛ nyagbahi nɛ haa nɛ nɔ peeɔ yeyeeye maa kpe. Se Yehowa ma nyɛ ma ha mo juɛmi konɛ o nyɛ nɛ o da nya. La polɔ ɔ tsɔɔ kaa ke e Mawu ɔ ‘wo gbi ɔ, a nuɔ ngɛ zugba a nɔ, nɛ e tsuɔ ní nɔuu.’ Lɔ ɔ se ɔ, la polɔ ɔ tsɔɔ kaa Yehowa ‘haa nɛ snoo nɛɔ, e gbɛɔ bɔ́, nɛ e haa nɛ gbiɛ ngo ngu nɛɔ,’ nɛ e bi ke: “Mɛnɔ ma nyɛ maa da e fĩɛ ɔ nya?” La polɔ ɔ tsɔɔ hu kaa ‘ke Yehowa fa a, gbiɛ ngo ngu ɔmɛ sileɔ.’ (La 147:15-18) Wa Mawu ɔ nɛ e ngɛ juɛmi kɛ he wami pe nɔ tsuaa nɔ, nɛ haa nɛ gbiɛ ngo ngu kɛ snoo nɛɔ ɔ, ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o da ka fɛɛ ka nɛ o kɛ maa kpe ɔ nya.

¹⁶ Mwɔnɛ ɔ, Yehowa kɛ e Munyu nɛ ji Baiblo ɔ tsɔɔ wɔ blɔ. E kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ sa haa wɔ ngɛ be nɛ sa mi, enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ ma de ke e munyu ɔ ‘tsuɔ ní nɔuu.’ Mo susu bɔ nɛ Baiblo kanemi, womihi nɛ “tsɔlɔ anɔkualetsɛ kɛ ní lelɔ” ɔ pee ɔ nɛ o kaneɔ, JW Broadcasting nɛ o hyɛɔ, jw.org ɔ nɔ nɛ o yaa, asafo mi nikɔtɔmahi nɛ o kɛ mɛ sɛɛɔ ní, kɛ wa nyɛmimɛ Kristofohi nɛ o kɛ mɛ bɔɔ ɔ ye bua mo ha a he nɛ o hyɛ. (Mat. 24:45) Anɛ o yɔse kaa Yehowa kɛ blɔ tsɔɔmi haa mo amlɔ nɔuu ngɛ be nɛ sa mi lo?

¹⁷ Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Simone ɔ na bɔ nɛ he wami nɛ ngɛ Mawu Munyu ɔ mi ɔ tsuɔ ní ha a. Jinɛ e susu kaa e he hia  we kulaa, nɛ e susu po kaa Yehowa bua jɔɛ e he. Se benɛ e ngɛ haoe ɔ, e sɔle wawɛɛ, nɛ e bi Yehowa konɛ e ye bua lɛ. Jehanɛ hu ɔ, e ya nɔ nɛ e kase Baiblo ɔ ngɛ e dɛ he. E de ke, “I kɛ si fɔfɔɛ ko kpi hyɛ nɛ ma de ke Yehowa wui mi he wami, aloo e tsɔɔ we mi blɔ.” Enɛ ɔ ye bua lɛ nɛ e ya nɔ nɛ e ná juɛmi nɛ da.

18. Mɛni he je nɛ o susu kaa Mawu dloo mo ɔ, nɛ mɛni he je nɛ o ma nyɛ ma kpa ngmlaa ke ‘Nyɛ je Yah yi!’ ɔ?

¹⁸ La polɔ ɔ le kaa Mawu dloo e we bi nɛ a hi si blema a wawɛɛ nitsɛ. Mɛ pɛ ji ma nɛ Mawu ha mɛ e “mlaa” a. (Kane La 147:19, 20.) Mwɔnɛ ɔ, e ji he blɔ ngua nɛ wa ná kaa wɔ pɛ ji nihi nɛ Mawu biɛ ngɛ wa nɔ. Akɛnɛ wa ba le Yehowa nɛ waa kɛ e Munyu ɔ tsuɔ ní ngɛ si himi mi he je ɔ, wa ná he blɔ nɛ waa kɛ lɛ pee huɛ. Kaa bɔ nɛ e pee nɔ nɛ ngma La 147 ɔ, anɛ o nɛ nɔ́ he je nɛ e sa nɛ o kpa ngmlaa ke ‘Nyɛ je Yah yi!’ nɛ o wo ni kpahi hu he wami nɛ a pee jã a lo?