1, 2. (a) Mɛni he fɔli nɛ a bimɛ ye kɛ je jeha 13 kɛ ya si 19 ɔ yeɔ tsui ngɛ? (b) Mɛni bimɛ nɛ a ye kɛ je jeha 13 kɛ ya si 19 ɔ ma nyɛ maa pee konɛ a ná bua jɔmi?

NÍHI nɛ haa fɔli náa bua jɔmi wawɛɛ ɔ a kpɛti kake ji kaa ke a na nɛ a ngɛ a bimɛ baptisie. * (Hyɛ sisi ningma.) A baptisi Berenice bimɛ eywiɛ ɔmɛ tsuo loko a ye jeha 14. E de ke: “Wa bua jɔ wawɛɛ nitsɛ kaa a pee jã. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa bua jɔ kaa wa bimɛ ɔmɛ suɔ kaa a ma sɔmɔ Yehowa. Se wa le hu kaa wa bimɛ ɔmɛ kɛ nyagbahi fuu nɛ jokuɛwi nɛ a ye kɛ je jeha 13 kɛ ya si 19 kɛ kpeɔ ɔ maa kpe.” Ke o ngɛ binyumu loo biyo ko nɛ e ye jeha 13 kɛ yaa a, eko ɔ, mo hu o maa nu he jã.

² Nyumu ko nɛ e kase jokuɛwi a he ní ɔ tsɔɔ kaa ke jokuɛ ko ye jeha 13 kɛ yaa a, e kɛ haomi kpeɔ, nɛ jã kɛ̃ nɛ e fɔli hu kɛ haomi kpeɔ. Se e sɛ nɛ fɔli nɛ a susu kaa a bimɛ nɛ a ye jeha 13 kɛ ya si 19 ɔ ngɛ godo nue, aloo a ngɛ jokuɛwi a ní  pee. Mohu ɔ, nyumu ɔ tsɔɔ kaa jokuɛwi kaa jã a a hɛ mi ngɛ ga, nɛ a nuɔ níhi a he wawɛɛ, nɛ a suɔ kaa a maa hi a huɛmɛ a kasa mi. Enɛ ɔ he ɔ, jokuɛwi kaa jã a ma nyɛ ma ha nɛ huɛ bɔmi gbagbanii maa hi a kɛ Yehowa a kpɛti kaa bɔ nɛ Yesu pee benɛ e wɛ ɔ. (Kane Luka 2:52.) A ma nyɛ maa ya hɛ mi ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi, nɛ a ma nyɛ ma ná suɔmi hu kaa a maa pee babauu ngɛ Mawu sɔmɔmi mi. A ma nyɛ maa mwɔ mɛ nitsɛmɛ a yi mi kpɔ kaa a maa jɔɔ a he nɔ ha Yehowa nɛ a maa bu lɛ tue. Se mɛni o ma nyɛ maa pee kɛ tsɔse o bi nɛ e ye jeha 13 kɛ yaa a konɛ e sɔmɔ Yehowa? O ma nyɛ maa kase blɔ nɔ nɛ Yesu gu kɛ tsɔse e kaseli ɔmɛ ɔ. E suɔ mɛ, e ba e he si, nɛ e kɛ nɔ́ se kɔmi hu tsu ní.

3. Mɛni ha nɛ bɔfo ɔmɛ le kaa Yesu ji a huɛ ɔ?

³ Pi ní pɛ nɛ Yesu tsɔɔ e bɔfo ɔmɛ, mohu ɔ, e ji a huɛ hulɔ. (Kane Yohane 15:15.) Ngɛ Yesu be ɔ mi ɔ, nyɔmtsɛmɛ de we a nyɔguɛhi a yi mi munyuhi, kɛ bɔ nɛ a nuɔ he ngɛ níhi a he ha. Se Yesu kɛ e bɔfo ɔmɛ hí si kaa nyɔmtsɛ kɛ e nyɔguɛhi. E suɔ mɛ, nɛ e ná a he deka. E kɛ bua jɔmi deɔ mɛ e susumi kɛ bɔ nɛ e nuɔ he ngɛ níhi a he ha. Ke mɛ hu a ngɛ lɛ a susumi kɛ bɔ nɛ a nuɔ níhi a he ha dee ɔ, e buɔ mɛ tue saminya. (Marko 6:30-32) Akɛnɛ Yesu kɛ e bɔfo ɔmɛ sɛɛɔ ní he je ɔ, huɛ bɔmi nɛ ngɛ e kɛ mɛ a kpɛti ɔ mi wa, nɛ e dla mɛ kɛ ha ní tsumi nɛ a ma tsu hwɔɔ se ɔ.

4. Fɔli, mɛni blɔ nɔ nyɛ maa gu konɛ nyɛɛ kɛ nyɛ bimɛ ɔmɛ nɛ bɔ huɛ? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

⁴ E ngɛ mi kaa o ngɛ he wami ngɛ o bimɛ ɔmɛ a nɔ mohu lɛɛ, se o ma nyɛ maa pee a huɛ hulɔ. Huɛmɛ náa a sibi a he deka. Eko ɔ, o ma nyɛ ma gbɔ be nɛ o kɛ tsuɔ ní kɛ be nɛ o kɛ peeɔ ní kpahi ɔ nɔ konɛ o ná be kɛ ha o bimɛ. E sa nɛ o kɛ sɔlemi nɛ susu ní nɛ ɔmɛ a he wawɛɛ. Huɛmɛ a bua jɔɔ nɔ́ kake he hulɔ. Lɔ ɔ he ɔ, moo le níhi nɛ o bi ɔ suɔ. Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji lahi, sinihi, aloo fiɛmihi nɛ a bua jɔ he. O bua nɛ jɔ níhi nɛ e bua jɔ he ɔ he. Ilaria, nɛ e je Italy ɔ de ke: “Ye fɔli ba ná la nɛ i suɔ ɔ he bua jɔmi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ye papaa ji ye huɛ nɛ nyu bi ngɛ i kɛ lɛ wa kpɛti. I kɛ lɛ nyɛɔ sɛɛɔ ye laami sanehi a he ní.” Ke o kɛ o bimɛ ɔmɛ bɔɔ huɛ, nɛ o yeɔ bua mɛ konɛ a pee Yehowa huɛmɛ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa pi a fɔlɔ ji mo. (La 25:14) Ke o pee jã a, o bimɛ ɔmɛ maa na kaa o suɔ mɛ, nɛ o buu mɛ, nɛ e he be wae ha mɛ kaa a ma de mo a yi mi munyuhi tsuo.

5. Mɛni ma ha Yesu kaseli ɔmɛ ma ná bua jɔmi ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi?

⁵ Yesu le kaa ke e kaseli ɔmɛ kɛ kã sɔmɔɔ Yehowa nɛ a hɛ dɔɔ ngɛ sane kpakpa fiɛɛmi ní tsumi ɔ he ɔ, a ma ná bua jɔmi nitsɛnitsɛ. Lɔ ɔ he ɔ, e wo mɛ he wami kaa a kɛ kã nɛ tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ, nɛ e wo mɛ si hu kaa e maa ye bua mɛ.—Mateo 28:19, 20.

6, 7. Ke o tsɔɔ o bimɛ kaa a kɛ a he nɛ wo níhi nɛ wa peeɔ daa kɛ sɔmɔɔ Yehowa a mi ɔ, mɛni he je nɛ lɔ ɔ tsɔɔ kaa o suɔ mɛ?

⁶ O suɔ kaa huɛ bɔmi gbagbanii nɛ hi o bimɛ ɔmɛ kɛ Yehowa a kpɛti daa. Yehowa hu suɔ kaa o tsɔse mɛ nɛ o tsɔɔ mɛ ní. E ha mo he blɔ kaa o pee jã. (Efeso Bi 6:4) Enɛ ɔ he ɔ, e he hia nɛ o tsɔse o bimɛ ɔmɛ daa. Mo susu enɛ ɔ he nɛ o hyɛ: O bɔɔ mɔde kaa o ma ha o bimɛ  nɛ a ya sukuu, ejakaa o le kaa sukuu yami he hia, nɛ o suɔ kaa a kase ní hehi. Jã kɛ̃ nɛ o bɔɔ mɔde kaa o ma ha nɛ a ya asafo mi kpehi kɛ kpɔmi kpehi. Nɛ o bɔɔ mɔde hu kaa o ma ha nɛ a kɛ a he nɛ wo nyɛ weku Mawu jami ɔ mi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke Yehowa tsɔse mɛ ɔ, a yi ma nyɛ ma ná wami. Lɔ ɔ he ɔ, moo ye bua mɛ konɛ a bua nɛ jɔ he kaa a maa kase Yehowa he ní, nɛ a yɔse hu kaa Yehowa ma nyɛ maa tsɔɔ mɛ ní konɛ a pee nihi nɛ a ngɛ juɛmi nitsɛnitsɛ. (Abɛ 24:14) Mo tsɔse o bimɛ ɔmɛ konɛ a ya fiɛɛmi daa hulɔ. Moo kase nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ɔ konɛ o ye bua mɛ nɛ a bua nɛ jɔ kaa a maa tsɔɔ nihi Mawu Munyu ɔ.

⁷ Ke jokuɛwi nɛ a ye jeha 13 kɛ yaa a kaseɔ ní daa, nɛ a yaa asafo kpehi kɛ fiɛɛmi daa a, mɛni se a ma ná? Erin nɛ je South Africa a de ke: “Wɔ jokuɛwi ɔmɛ wa bua jɔɛ Baiblo kasemi kɛ kpehi kɛ fiɛɛmi yami he, nɛ wa tuɔ ní nɛ ɔmɛ a he munyu nyanyaanya. Be komɛ ɔ, wa jeɔ blɔ nɛ wa puɛɔ wa weku ní kasemi ɔ konɛ wa ná blɔ nɛ waa te si nɛ waa je. Se wa fɔli ɔmɛ a kɔni gbo we ngɛ wa he.” E bua jɔ kaa e fɔli ɔmɛ ye bua lɛ nɛ e na kaa ní nɛ ɔmɛ a peemi he hia wawɛɛ. Amlɔ nɛ ɔ, ke nɔ́ ko ma ha nɛ e be nyɛe maa ya asafo mi kpe loo fiɛɛmi ɔ, e tsuɔ jamɛ a nɔ́ ɔ he ní mla.

8. (a) Mɛni Yesu pee kɛ tsɔɔ kaa e baa e he si? (b) Kɛ Yesu he si nɛ e baa a ye bua e kaseli ɔmɛ ha kɛɛ?

⁸ E ngɛ mi kaa Yesu ye mluku mohu lɛɛ, se e ba e he si nɛ e de e kaseli ɔmɛ kaa e hia Yehowa yemi kɛ buami. (Kane Yohane 5:19.) Anɛ jã nɛ e pee ɔ ha nɛ e kaseli ɔmɛ je e bumi nɔ lo? Ohoo. E hɛ nɛ e kɛ fɔ Yehowa nɔ wawɛɛ ɔ ha nɛ e kaseli ɔmɛ hu ná hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ mi wa ngɛ e mi. Pee se ɔ, mɛ hu a kase lɛ nɛ a ba a he si.—Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 3:12, 13, 16.

9. Ke o kplɛɛɔ o tɔmihi a nɔ nɛ o kpaa pɛɛ ɔ, kɛ lɔ ɔ ma plɛ kɛ ye bua o bi ɔ ha kɛɛ?

⁹ Wɔɔ lɛɛ wa yi mluku kaa bɔ nɛ Yesu ye mluku ɔ, enɛ ɔ he ɔ, wa tɔ̃ɔ. Lɔ ɔ he ɔ, moo ba o he si. Mo yɔse kaa níhi fuu ngɛ nɛ o be nyɛe maa pee. Moo kplɛɛ o tɔmihi a nɔ hulɔ. (1 Yohane 1:8) Ke o peeɔ jã a, lɔ ɔ ma ha nɛ o bi ɔ hu maa kase mo, nɛ e maa kplɛɛ e tɔmihi a nɔ, nɛ e ma ná bumi kɛ ha mo wawɛɛ. Ngɛ mo kaa fɔlɔ ɔ o blɔ fa mi ɔ, mɛnɔ o buɔ wawɛɛ? O nitsumitsɛ nɛ e kplɛɛɔ e tɔmi nɔ loo nɔ nɛ e kplɛɛ we e tɔmi nɔ gblegbleegble? Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Rosemary nɛ e ngɛ bimɛ etɛ ɔ tsɔɔ kaa, e kɛ e huno ɔ kplɛɛɔ a tɔmihi a nɔ. E de ke: “Enɛ ɔ wo wa bimɛ ɔmɛ he wami, nɛ ke nɔ́ ko gba a nya a, a deɔ wɔ faa.” E de hu ke: “Wa tsɔɔ wa bimɛ ɔmɛ he nɛ a ma ná a nyagba amɛ a nya tsaba nɛ hi pe kulaa ngɛ. Be fɛɛ be nɛ a hia yemi kɛ buami ko ɔ, wa tsɔɔ mɛ Baiblo kasemi womihi nɛ maa ye bua mɛ, nɛ waa kɛ mɛ blaa kɛ sɔleɔ hulɔ.”

10. Ke Yesu de e kaseli ɔmɛ kaa a pee nɔ́ ko ɔ, mɛni e peeɔ kɛ tsɔɔ kaa e baa e he si?

¹⁰ Yesu ngɛ he wami nɛ e ma nyɛ ma de  e kaseli ɔmɛ nɔ́ nɛ e sa kaa a pee. Se akɛnɛ e baa e he si he je ɔ, ke e de mɛ ke a pee nɔ́ ko ɔ, behi fuu ɔ, e tsɔɔ mɛ nɔ́ he je nɛ e sa kaa a pee jã. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e de we mɛ kɛkɛ kaa a hla Matsɛ Yemi ɔ kɛ níhi nɛ da ngɛ Mawu hɛ mi ɔ kekle. Mohu ɔ, e de mɛ hu kaa: “A kɛ ní nɛ ɔmɛ tsuo maa piɛ he ngɔ ha nyɛ.” Benɛ Yesu de mɛ kaa a jɔɔ nihi kojomi ɔ, e tsɔɔ mɛ nya ke: “Konɛ Mawu hu kó kojo nyɛ. Bɔ nɛ nyɛ kojoɔ nihi ɔ, jã Mawu hu maa kojo nyɛ.”—Mateo 6:31–7:2.

11. Mɛni he je nɛ ke o mwɔ yi mi kpɔ ngɛ nɔ́ ko he aloo o wo mlaa ko nɛ o tsɔɔ o bi ɔ nɔ́ he je nɛ o pee jã a, lɔ ɔ maa ye bua lɛ ɔ?

¹¹ Ke o wo mlaa ko aloo o mwɔ o yi mi kpɔ ngɛ nɔ́ ko he ɔ, mo hla be nɛ sa konɛ o tsɔɔ o bi ɔ níhi a nya konɛ e le nɔ́ he je nɛ o pee jã. Ke e nu nɔ́ he je nɛ o pee jã a sisi ɔ, eko ɔ, e maa suɔ kaa e maa bu mo tue. Barry nɛ e ngɛ bimɛ eywiɛ ɔ de ke: “Ke o tsɔɔ o bimɛ nɔ́ he je nɛ e sa kaa a pee nɔ́ ko ɔ, a náa hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ o mi.” Bimɛ nɛ a ye kɛ je 13 kɛ ya si 19 ɔ maa na kaa tsa pi he blɔ nɛ o ngɛ ɔ he je nɛ o wo mɛ mlaa aloo o mwɔ o yi mi kpɔ ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, se mohu yi mi tomi kpakpa ko he je nɛ o pee jã a nɛ. Jehanɛ se hu ɔ, mo kai kaa bimɛ kaa jã a pi jokuɛ tsɔwi. A bɔɔ mɔde kaa mɛ nitsɛmɛ a ma susu níhi a he konɛ mɛ nitsɛmɛ a mwɔ a yi mi kpɔ. (Roma Bi 12:1) Barry de ke: “E he hia nɛ bimɛ nɛ a ye kɛ je jeha 13 kɛ yaa a nɛ a kase bɔ nɛ a maa mwɔ a yi mi kpɔ ngɛ nile mi ha. E sɛ nɛ a da a he numi nɔ kɛ mwɔ a yi mi kpɔ ngɛ níhi a he, mohu ɔ, e sa nɛ a le nɔ́ he je nɛ a ngɛ jã pee ngɛ.” (La 119:34) Enɛ ɔ he ɔ, ke o mwɔ o yi mi kpɔ ngɛ nɔ́ ko he ɔ, moo ba o he si nɛ o tsɔɔ o bi nɛ e ye jeha 13 kɛ yaa a nɔ́ he je nɛ o pee jã ngɛ. Ke o pee jã a, o bi ɔ maa kase bɔ nɛ lɛ nitsɛ hu e ma plɛ kɛ mwɔ e yi mi kpɔ ngɛ níhi a he ha, nɛ e maa le kaa o buu lɛ, nɛ e ma yɔse kaa o le kaa e ngɛ wae.

12. Akɛnɛ Yesu kɔɔ nɔ́ se he je ɔ, mɛni blɔ nɔ e gu kɛ ye bua Petro?

¹² Yesu kɔ nɔ́ se nɛ e le e kaseli ɔmɛ a hiami níhi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Yesu de e kaseli ɔmɛ kaa nihi maa gbe lɛ ɔ, Petro de lɛ kaa e na e he mɔbɔ. Yesu le kaa Petro suɔ lɛ, se Yesu le hu kaa juɛmi nɛ Petro hɛɛ ɔ dɛ. Mɛni blɔ nɔ Yesu gu kɛ ye bua Petro kɛ kaseli kpa amɛ? Kekleekle ɔ, e dla Petro juɛmi. Lɔ ɔ se ɔ, Yesu tsɔɔ mɛ nɔ́ nɛ maa ba nihi nɛ ke níhi a mi wa ha mɛ ɔ, a pee we Yehowa suɔmi nya ní ɔ a nɔ. Yesu tsɔɔ hu kaa Yehowa maa jɔɔ nihi nɛ a fo we mɛ pɛ a nɔ́ mi ɔ. (Mateo 16:21-27) Petro kase nɔ́ ko ngɛ munyu nɛ ɔ mi.—1 Petro 2:20, 21.

13, 14. (a) Mɛni ma nyɛ maa tsɔɔ kaa e he hia nɛ o bi ɔ nɛ ha e hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa? (b) Kɛ o ma plɛ kɛ le nɔ́ tutuutu nɛ e sa kaa o pee kɛ ye bua o binyumu ɔ aloo o biyo ɔ ha kɛɛ?

¹³ Moo sɔle nɛ Yehowa nɛ ye bua mo nɛ o kɔ nɔ́ se konɛ o nyɛ nɛ o le o bi ɔ hiami níhi. (La 32:8) Eko ɔ, o na kaa e bua jɔɛ hu kaa sa a, aloo e tuɔ nyɛmimɛ a he munyu yaya. Eko ɔ, o na kaa nɔ́ ko ngɛ nɛ e de we mo. Koo ma nya si amlɔ nɔuu kaa o bi ɔ ngɛ ní yayahi pee kɛ ngɛ laae. * (Hyɛ sisi ningma.) Se koo ku o hɛ ngɔ fɔ nyagba nɛ e kɛ ngɛ kpee ɔ nɔ, nɛ ko susu hu kaa kɛ yaa kɛ yaa a, jamɛ a nyagba a se maa po. Eko ɔ, e he maa hia nɛ  o ye bua lɛ konɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa.

¹⁴ Loko o ma nyɛ maa le nɔ́ nɛ e sa kaa o pee kɛ ye bua o bi ɔ, moo je mi mi jɔmi kɛ bumi mi kɛ bi lɛ sanehi. Ke o peeɔ jã a, e ngɛ kaa nɔ́ nɛ o ngɛ nyu sae ngɛ vu ko mi. Ke o tui o tsui si kɛ sa nyu ɔ, nyu ɔ bɔɔ ko pɛ nɛ maa piɛ ngɛ nyu sami nɔ́ ɔ mi. Jã kɛ̃ nɛ ke o tui o tsui si kɛ bi o bi ɔ sanehi, aloo o nyɛɔ e nɔ kaa e tu munyu ɔ, e maa laa mo níhi fuu a nɔ. (Kane Abɛ 20:5.) Ilaria kai kaa benɛ e ye jeha 13 kɛ yaa a, e suɔ kaa e kɛ nihi nɛ e kɛ mɛ yaa sukuu ɔ maa bɔ wawɛɛ, se e le kaa e sɛ kaa e pee jã. E fɔli ɔmɛ yɔse kaa nɔ́ ko ngɛ lɛ haoe. Ilaria de ke: “Ligbi ko gbɔkuɛ ɔ, ye fɔli ɔmɛ de mi ke a yɔse kaa nɔ́ ko ngɛ ye nya gbae, lɔ ɔ he ɔ, ma de mɛ. I hia ya, nɛ i tsɔɔ mɛ ye nyagba a, nɛ i de mɛ ke a ye bua mi. A fua mi nɛ a de mi ke a nu mi sisi, nɛ a wo mi si kaa a maa ye bua mi.” Ilaria fɔli ɔmɛ ye bua lɛ amlɔ nɔuu, nɛ a ha nɛ e ná huɛmɛ kpakpahi ngɛ asafo ɔ mi.

15. Mɛni hu lɛ Yesu pee nɛ tsɔɔ kaa e kɔɔ nɔ́ se?

¹⁵ Nɔ́ kpa ko hu nɛ tsɔɔ kaa Yesu kɔɔ nɔ́ se ji kaa e le su kpakpahi nɛ e kaseli ɔmɛ ngɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Natanael nu kaa Yesu je Nazaret ɔ, e bi ke: “Anɛ nɔ́ kpakpa ko maa je Nazaret lo?” (Yohane 1:46) Kaa o ngɛ lejɛ ɔ, anɛ o ko susuu we kaa Natanael hɛɛ we Yesu he juɛmi kpakpa aloo e be hemi kɛ yemi lo? Yesu susuu we jã. Mohu ɔ, e kɔ nɔ́ se nɛ e le kaa Natanael yeɔ anɔkuale, lɔ ɔ he ɔ, e de ke: “Israel no ngmingmiingmi ji nɛ ɔ nɛ; sé ko be e he.” (Yohane 1:47) Yesu le adesa tsui mi, nɛ e ngɔ jamɛ a he wami ɔ kɛ hla su kpakpahi ngɛ nihi a he.

16. Mɛni o maa pee kɛ wo o bi ɔ he wami konɛ e ya e hɛ mi?

¹⁶ E ngɛ mi kaa o be nyɛe maa le nɔ́ nɛ ngɛ nihi a tsui mi kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ mohu lɛɛ, se o ma nyɛ ma kɔ nɔ́ se. Yehowa ma nyɛ maa ye bua mo kɛ hla su kpakpahi ngɛ o bi ɔ he. Ke o bi ɔ pee we níhi nɛ o ngɛ blɔ hyɛe kaa e pee ɔ po ɔ, ko de kɔkɔɔkɔ kaa bi yayami aloo  sanetsɛ ji lɛ. Ko ha nɛ e ba o juɛmi mi jã kɔkɔɔkɔ. Mohu ɔ, mo de lɛ kaa o na su kpakpa komɛ ngɛ e he, nɛ o ngɛ nɔ mi mami kaa e suɔ nɛ e pee nɔ́ nɛ da. Mo yɔse níhi nɛ e ngɛ pee konɛ e nyɛ nɛ e ya e hɛ mi ɔ, nɛ́ o je e yi. Moo ye bua lɛ konɛ e ya e hɛ mi ngɛ su kpakpahi nɛ e ngɛ ɔ mi. Ke e maa hi ɔ, o kɛ blɔ nya ní tsumi fuu nɛ wo e dɛ konɛ e nyɛ nɛ e pee jã. Jã nɛ Yesu kɛ e kaseli ɔmɛ hi si. Benɛ Yesu kɛ Natanael (e biɛ kpa ji Bartolomeo) kpe jeha kake kɛ fã se ɔ, e kɛ blɔ nya ní tsumi ko nɛ e he hia wo e dɛ. E ngɔ Natanael kɛ piɛɛ e bɔfo ɔmɛ a he, nɛ Natanael kɛ anɔkuale yemi tsu ní tsumi nɛ Yesu kɛ wo e dɛ ɔ. (Luka 6:13, 14; Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 1:13, 14) Enɛ ɔ he ɔ, ko ha nɛ o bi ɔ nɛ nu he kaa e be nɔ́ kpakpa ko nyɛe maa pee gblee, mohu ɔ, mo je e yi nɛ o wo lɛ he wami. Ha nɛ e nu he kaa e ma nyɛ ma ha nɛ o kɛ Yehowa tsuo nyɛ bua maa jɔ, nɛ e ma nyɛ ma sɔmɔ Yehowa kɛ e nyɛmi tsuo.

17, 18. Ke o yaa nɔ nɛ o tsɔseɔ o bi ɔ konɛ e sɔmɔ Yehowa a, mɛni ma nyɛ maa je mi kɛ ba?

¹⁷ Mo hu o ma nyɛ maa nu he kaa bɔ nɛ bɔfo Paulo nu he ɔ. E susuɔ nihi nɛ a ngɛ kaa e bimɛ ɔ a he wawɛɛ nitsɛ. E tsɔɔ jamɛatsɛmɛ ɔmɛ Yehowa he ní, nɛ e suɔ mɛ saminya. Enɛ ɔ he ɔ, e dɔɔ lɛ kaa eko ɔ, a kpɛti ni komɛ be nyɛe ma sɔmɔ Yehowa daa. (1 Korinto Bi 4:15; 2 Korinto Bi 2:4) Victor tsɔse bimɛ etɛ. E de ke: “Bimɛ nɛ a ye jeha 13 kɛ yaa a, a tsɔsemi yee. Se bua jɔmi nɛ ngɛ mi ɔ kle kulaa pe haomi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ. Se ngɛ Yehowa yemi kɛ buami nya a, huɛ bɔmi gbagbanii ngɛ waa kɛ wa bimɛ ɔmɛ wa kpɛti.”

¹⁸ Fɔli, nyɛ ngɛ mɔde bɔe wawɛɛ kɛ ngɛ nyɛ bimɛ ɔmɛ tsɔsee, ejakaa nyɛ suɔ mɛ saminya. Nyɛ kɔni nɛ ko gbo. Ke nyɛ bimɛ ɔmɛ ma a juɛmi nya si kaa a ma sɔmɔ Mawu, nɛ a sɔmɔɔ lɛ ngɛ anɔkuale yemi mi daa a, hyɛ bua jɔmi nitsɛnitsɛ nɛ nyɛ ma ná.—3 Yohane 4.