инаныр ки, әзаблар инсанын ја индики, ја да кечмиш һәјатында етдији әмәлләрин нәтиҹәсидир. Инсан өзүнү һәјатын бүтүн мүвәггәти һәзләриндән мәһрум етмәклә мокшаја чата биләр, јәни өлүм вә јенидән доғулма зәнҹириндән азад ола биләр.

инаныр ки, әзаблар һәм ҝүнаһлара ҝөрә ҹәзадыр, һәм дә иман сынағыдыр. Бәдбәхтликләр инсанлара хатырладыр ки, «бүтүн јахшылыгларына ҝөрә Аллаһа шүкр етмәлидирләр вә касыблара әл тутмалыдырлар», — дејә Шимали Америка Ислам Ҹәмијјәтинин президенти Сәјјид Сејид гејд едир.

әзабларын инсанын өз әмәлләринин нәтиҹәси олдуғуну изаһ едир. Бәзи јәһудиләр инаныр ки, дирилмә олаҹаг вә әзаб чәкмиш мәсум инсанлар үчүн әдаләт бәргәрар едиләҹәк. Иудаизмин мистик ҹәрәјаны олан каббала өјрәдир ки, реинкарнасија * сајәсиндә инсана ҝүнаһларыны јумаг үчүн дәфәләрлә имкан верилир.

инаныр ки, инсан дәфәләрлә дүнјаја ҝәлир вә һәр һәјатында әзаб чәкир. Бу јенидән доғулма зәнҹири инсан пис һәрәкәтләринә, мәнфи һисс вә нәфсинә галиб ҝәләнә гәдәр давам едир. Һикмәтин, саваб ишләрин вә дүшүнҹәләрин пак сахланмасы сајәсиндә инсан нирванаја, јәни бүтүн изтирабларын сонуна чатыр.

инаныр ки, әзаблар, әсас етибарилә, «инсан уғурсузлуғунун вә сәһвинин нәтиҹәсидир» («A Dictionary of Comparative Religion»). Бу тәлимә әсасән, хејирхаһ өмүр сүрмәклә изтираблары азалтмаг олар, лакин изтирабларын чохунун сәбәбкары «фөвгәлбәшәр гүввәләрдир. Бу һалда инсан талејин јазысына мүти шәкилдә бојун әјмәлидир».

әзабларын сәбәбини ҹаду-питиклә әлагәләндирир. Бу инанҹлара әсасән, ҹадуҝәрләр инсана һәм хошбәхтлик, һәм дә бәдбәхтлик ҝәтирә биләр. Мүхтәлиф ајинләри иҹра етмәклә исә онларын ҹадуларыны ачмаг олар. Инсан хәстәләнәндә ҹадуҝәр һәкимләрин ајинләри вә мәлһәмләри илә ҹадуну батил етмәк мүмкүндүр.

инаныр ки, әзаблар Мүгәддәс Китабын «Јарадылыш» бөлмәсиндә дејилдији кими, илк инсан ҹүтүнүн ҝүнаһы уҹбатындандыр. Амма христианлығын бир чох ҹәрәјанлары бу тәлимә өз фикирләрини дә әлавә едиб. Мәсәлән, бәзи католикләрин фикринҹә, «инсан өз изтирабларыны Аллаһа гурбан кими тәгдим едиб, әвәзиндә Ондан килсәнин рифаһыны вә ја киминсә хиласыны диләјә биләр».