БИРИНҸИ Дүнја мүһарибәси заманы 1914–ҹү илдә Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчыларынын битәрәф мөвге тутмалары дүнјанын диггәтини ҹәлб етди (Јешаја 2:2—4; Јәһ. 18:36; Ефес. 6:12). Бәс Бөјүк Британијадакы Аллаһын хидмәтчиләринин агибәти неҹә олду?

1916-ҹы илдә Бөјүк Британијада Һәрби хидмәт һаггында гәбул олунан ганунда гејд олунурду ки, 18 јашындан 40 јашына кими олан субај кишиләр һәрби хидмәтә чағырылсын. Гануна әсасән, дини әгидәләринә ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едән кәсләр азад олунурдулар. Һөкумәт кимә вә нә дәрәҹәдә азадлыг вериб-вермәјәҹәјини мүәјјән етмәк үчүн мәһкәмә тәсис етди.

Белә бир ганунун гәбул едилмәсинә бахмајараг, гыса мүддәтдән сонра тәхминән 40 нәфәр Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчысы һәрби һәбсханаја атылды, 8 нәфәр исә Франсанын ҹәбһә хәттинә ҝөндәрилди. Бу әдаләтсизликдән тәнҝә ҝәлән Бөјүк Британијадакы гардашлар баш назир Һерберт Асгуитә 5500 инсанын имзаладығы әризә илә бирликдә етираз мәктубу ҝөндәрдиләр. Онлар бу мәктубда азадлыгдан мәһрум олан гардашлар үчүн өз етиразларыны билдирирдиләр.

Сонрадан мәлум олду ки, Франсаја ҝөндәрилән сәккиз нәфәрә һәрби хидмәтдән имтина етдикләри үчүн ҝүлләләнмә һөкмү чыхарылыб. Амма гардашлар ҝүлләләнмәк үчүн ҹәрҝәјә дүзүләндә бу һөкм дәјишдириләрәк ониллик каторга ҹәзасы (һәбсханада вә сүрҝүн јерләриндә ҹәза чәкән дустаглар үчүн чох ағыр иҹбари ишләр) илә әвәз олунду. Онлар Инҝилтәрәјә ҝери ҝөндәриләрәк һөкм мүддәтини мүлки һәбсханада кечирдиләр.

Мүһарибә узандыгҹа евли кишиләри дә һәрби хидмәтә чағырмаға башладылар. Манчестердә (Инҝилтәрә) тәсис едилән преседент (кечмишдә баш вермиш вә сонра олан охшар типли һадисәләр үчүн нүмунә ола биләҹәк вәзијјәт) заманы һәким вә Мүгәддәс Китаб тәдгигатчысы Һенри Һадсон иттиһам олунду. 1916-ҹы ил августун 3-дә мәһкәмә ону мәсулијјәтини јеринә јетирмәмәкдә ҝүнаһландырды, ҹәримә кәсди вә ону һәрби хидмәтә ҝөндәрди. Һәмин вахт Единбургда да (Шотландија) охшар преседент гурулду. 25 јашлы китабпајлајан Ҹејмс Фредерик Скотун ҝүнаһсыз олдуғу тәсдиг олунду. Дөвләт бу иши апеллјасијаја тәгдим етсә дә, сонрадан диггәтини Лондондакы мәһкәмә ишинә ҹәмләмәк үчүн бундан имтина етди. Бу дәфә Һерберт Кипс адлы гардаш тәгсиркар чыхарылараг ҹәримәләнди вә ордуја тәслим едилди.

1916-ҹы илин сентјабрына кими 264 гардаш һәрби хидмәтдән азад олунмалары үчүн әризә јазмышды. Бу гардашлардан 5-и азадлыға бурахылды, 154-ү гејри-сырави олараг дөвләт әһәмијјәтли ишләрдә ишләмәјә, 23-ү дөјүшдә иштирак етмәмәк шәрти илә һәрби һиссәдә хидмәт етмәјә ҝөндәрилди, 82 нәфәри ордуја тәслим едилди; тәслим олунанлардан бәзиләри исә әмрләрә табе  олмадыглары үчүн һәбс олунду. Халг бу инсанлара гаршы едилән амансыз рәфтара өз етиразыны билдирдији үчүн дөвләт онлары һәрби һәбсханадан мүлки әмәк дүшәрҝәләринә ҝөндәрди.

Сонрадан Британијада филиалын нәзарәтчиси кими хидмәт едән гардашлар — Едгар Клеј вә Прајс Һјуз Уелсдә бәнд чәкмә ишиндә ишләјирди. Диҝәр тәрәфдән, Франсадан ҝери ҝөндәрилмиш сәккиз нәфәрдән бири — Һерберт Синјор Јоркширдә јерләшән Уејкфилд һәбсханасына ҝөндәрилди. Диҝәрләри исә Дармур һәбсханасында каторгаја мәһкум едилдиләр вә онлар орада һәрби хидмәтдән имтина едән инсанлардан ибарәт бөјүк груп јаратдылар.

Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчысы олан вә гејри-сырави һәрби гуллуғу гәбул едән Франк Плат өн ҹәбһәјә ҝетмәкдән имтина едәндә узун мүддәт шиддәтли тәгибләрә мәруз галды. Көнүллү олараг әсҝәрлијә јазылдыгдан дәрһал сонра һәгигәти өјрәнән Аткинсон Паҹет дә дөјүшдә иштирак етмәкдән имтина етдији үчүн амансыз рәфтара мәруз галды.

Һәрчәнд тәхминән јүз ил бундан өнҹә, гардашларымыз мәсиһчи битәрәфлијинин мәғзини там баша дүшмүрдүләр, бунунла белә, онлар Јеһова Аллаһы разы салмаға ҹан атырдылар. Бу мәлуматда адлары чәкилән гардашлар, хүсусилә дә ағыр «сынаг вахты»нда битәрәфлик мөвгејини горујуб сахламаға даир ҝөзәл нүмунә гојмушлар (Вәһј 3:10). (Бөјүк Британијадакы архивимиздән.)