1, 2. а) Јенијетмә өвладлары олан валидејнләрин һансы нараһатчылыглары олур? б) Мәсиһи ҝәнҹләр јенијетмәлик дөврүндә нәјә ҹан ата биләрләр?

МӘСИҺИ валидејнләр өвладларынын вәфтиз олундуғуну ҝөрәндә үрәкләри даға дөнүр. Беренис адлы баҹынын дөрд ушағы 14 јашына чатмамыш вәфтиз олунмушду. О дејир: «Ушаглар вәфтиз олунанда биз чох севинирдик. Јеһоваја шүкүр едирдик ки, балаларымыз Она хидмәт етмәк истәјир. Ејни заманда билирдик ки, ушаглар јенијетмәдирләр, чәтинликләри чох олаҹаг». Әҝәр сизин өвладыныз јенијетмәдирсә вә ја јенијетмә јашына чатырса, јәгин Беренисин һиссләри сизә дә танышдыр.

² Ушагларын инкишаф саһәсини өјрәнән бир мүтәхәссис јенијетмәлик дөврүнүн һәм валидејнләр, һәм дә ушаглар үчүн чәтин олдуғуну десә дә, әлавә едир: «Јенијетмәлик “дәлилик” вә ја “ағылсызлыг” дөврү дејил. Бу заман ҝәнҹләр һәјатларынын һәссас дөврүнү јашајыр, иҹтимаи һәјатда даһа фәал олур вә јарадыҹылыг габилијјәтләрини ишә салырлар». Ушагларыныз јенијетмә вахтында Јеһова илә достлаша биләр, гаршыларына хидмәтлә бағлы мәгсәдләр гојуб онлара ҹан ата вә һәјатларыны Јеһоваја һәср едиб она ујғун јашаја биләр. Иса Мәсиһ кими, онлар үчүн дә бу дөвр руһани тәрәгги дөврү ола биләр. (Лука 2:52 ајәсини  охујун.) Бәс өвладынызын һәјатынын белә бир һәлледиҹи дөврүндә бир валидејн кими сизин үзәринизә һансы мәсулијјәт дүшүр? Ҝәлин ҝөрәк Иса јеткин инсан оландан сонра башгалары илә мүнасибәтдә неҹә мәһәббәт, тәвазөкарлыг вә анлајыш ҝөстәрмишди. Бу хүсусијјәтләр сизә јенијетмә өвладынызы Јеһованын јолунда тәрбијә етмәјә неҹә көмәк едә биләр?

3. Нәјә ҝөрә Иса һәвариләрини дост адландырырды?

³ Иса шаҝирдләрини севирди вә онлара вәфалы дост иди. (Јәһја 15:15 ајәсини охујун.) Мүгәддәс Китабын јазылдығы дөврдә, адәтән, аға гулларына шәхси фикирләрини вә һиссләрини ачыб данышмырды. Анҹаг Иса өз садиг һәвариләри үчүн һәм аға, һәм дә дост иди. О, онларла бирҝә вахт кечирирди, өз һиссләрини онларла бөлүшүрдү вә һәвариләри она үрәјини бошалданда диггәтлә гулаг асырды (Марк 6:30—32). Бу ҹүр хош үнсијјәт Иса илә һәвариләри арасында јахын мүнасибәт јаратмышды вә онлары ҝәләҹәкдә бөјүк ишләр ҝөрмәјә һазырламышды.

4. Валидејн өвлады илә неҹә дост ола биләр? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

⁴ Ики ушаг атасы олан Мајкл дејир: «Валидејн ушағынын јашыды олмаса да, онун досту ола биләр». Достлар бирҝә вахт кечирирләр. Дуа едәрәк ҝөтүр-гој един: ҝөрүн ушагларынызла даһа чох вахт кечирмәк үчүн ишиниздә вә диҝәр мәшғулијјәтләриниздә нәјисә дәјишә биләрсиниз. Достларын һәм дә ортаг мараглары олур. Буна ҝөрә дә јенијетмә өвладыныза ујғунлашын, онларын хошладығы мусигијә, филмә вә идмана мараг ҝөстәрин. Италијада јашајан Илари дејир: «Валидејнләрим мәним гулаг асдығым мусигијә мараг ҝөстәрирдиләр. Атам мәним ән јахшы достум иди. Мән һәтта ән инҹә мәсәләләр барәдә дә онунла сәрбәст данышырдым». Өвладынызла дост олун. Она Јеһова илә достлашмаға көмәк един. Дүшүнмәјин ки, белә етмәклә валидејнлик сәлаһијјәтинизи итирәҹәксиниз (Зәб. 25:14). Әксинә, бунунла онлары севдијинизи, онлара һөрмәт етдијинизи ҝөстәрәҹәксиниз. Онлар өзләрини сизинлә сәрбәст һисс едәҹәкләр вә өз һиссләрини, фикирләрини сизинлә бөлүшәҹәкләр.

5. Иса шаҝирдләринә хидмәтин ҝәтирдији севинҹи дадмаға неҹә көмәк етмишди?

⁵ Иса Мәсиһ истәјирди ки, севимли шаҝирдләри вә достлары Јеһоваја хидмәт етмәјин ҝәтирдији севинҹи дадсынлар. Буна ҝөрә дә онларын руһани ишләрдә фәал иштирак етмәсини вә шөвглә шаҝирдләр һазырламасыны арзулајырды. Бу сәбәбдән о, шаҝирдләрини мәһәббәтлә әмин етмишди ки, бу ишдә онлары тәк гојмајаҹаг (Мәт. 28:19, 20).

6, 7. Валидејнләрин өвладлары илә бирликдә мүнтәзәм олараг руһани ишләрлә мәшғул олмасы нәјә ҝөрә ваҹибдир?

⁶ Сиз дә өвладынызын руһани ҹәһәтдән сағлам олмасыны истәјирсиниз. Үстәлик, Јеһова да истәјир ки, өвладынызы Онун «тәрбијәси вә өјүд-нәсиһәтилә» бөјүдәсиниз (Ефес. 6:4). Одур ки, Аллаһын үзәринизә гојдуғу мәсулијјәти иҹра едәрәк мүнтәзәм сурәтдә өвладларынызла руһани ишләрлә мәшғул олун. Мисал үчүн, сиз өвладларынызын ҝәләҹәјини фикирләшәрәк онларын тәһсилинә ҹидди јанашырсыныз, онлара елмә, билијә севҝи ашылајырсыныз. Буна бәнзәр тәрздә, өвладыны севән валидејн онун јығынҹаг ҝөрүшләри вә диҝәр руһани тәдбирләр васитәсилә Јеһовадан өјүд-нәсиһәт алмасына ҹидди јанашыр. Илаһи тәлим ваҹиб олдуғу үчүн чалышыр ки, өвлады руһани билији севсин, һикмәти дәјәрләндирсин (Мәс. 24:14). Иса шаҝирдләринә көмәк етдији кими, о да јенијетмә өвладына хидмәтдә уғур газанмаға көмәк едир, онун Аллаһын Кәламындакы тәлимләрә мәһәббәтини  аловландырыр вә ону хидмәтдә мүнтәзәм иштирак етмәјә јөнәлдир.

⁷ Руһани ишләрдә интизамлы олмаг јенијетмәләрә неҹә көмәк едир? Ҹәнуби Африкада јашајан Ерин дејир: «Мүгәддәс Китабы өјрәнмәк, јығынҹаға ҝетмәк вә хидмәтә чыхмаг ады ҝәләндә биз ушаглар чох вахт ағыз-бурун әјирдик, мызылданырдыг. Һәрдән гәсдән нәсә едирдик ки, аиләви ибадәт јарымчыг галсын. Анҹаг валидејнләримиз тәслим олмурдулар. Бунун сајәсиндә, инди мән руһани ишләрә чох ҹидди јанашырам. Руһани ишләрим нәјинсә уҹбатындан јарымчыг галанда сәбирсизликлә ҝөзләјирәм ки, јенидән онларла нә вахт мәшғул олаҹағам. Әҝәр о вахт валидејнләрим руһани ишләрә ҹидди јанашмасајдылар, чәтин ки мән инди руһани ишләрә бу ҹүр јанашардым. Әҝәр онлар ҝери чәкилсәјдиләр, әминәм ки, инди мән јығынҹаг ҝөрүшләринә вә диҝәр руһани ишләрә башдансовду јанашардым».

8. а) Иса сәлаһијјәтинин мәһдуд олдуғуну неҹә ҝөстәрирди? б) Исанын тәвазөкарлығы шаҝирдләринә неҹә тәсир едирди?

⁸ Иса камил инсан олса да, сәлаһијјәтинин мәһдуд олдуғуну баша дүшүрдү вә Јеһоваја ҝүвәнирди. (Јәһја 5:19 ајәсини охујун.) Исанын бу ҹүр тәвазөкарлығы ону шаҝирдләринин ҝөзүндән салмырды. Әксинә, Иса Јеһоваја нә гәдәр чох ҝүвәнирдисә, шаҝирдләри дә Исаја бир о гәдәр чох етибар едирди. Сонрадан онлар да Исанын тәвазөкарлыг нүмунәсини изләдиләр (Һәв. 3:12, 13, 16).

9. Сизин тәвазөкарҹасына үзр истәмәјиниз вә имканларынызын мәһдуд олдуғуну гәбул етмәјиниз јенијетмә өвладыныза неҹә тәсир едәҹәк?

⁹ Исадан фәргли олараг, биз гејри-камилик вә чохлу сәһвләр едирик. Тәвазөкар олуб имканларынызын мәһдуд олдуғуну гәбул един вә сәһвләринизи етираф един (1 Јәһ. 1:8). Сиз өзүнүз кимә һөрмәт едәрдиниз? Сәһвини бојнуна алан, јохса үзр истәмәјән мүдирә? Сәһвләринизә ҝөрә үзр истәсәниз, өвладынызын сизә һөрмәти артаҹаг. О да өз сәһвләрини бојнуна алмағы өјрәнәҹәк. Үч ушаг бөјүдән Розмари дејир: «Биз өз сәһвләримизи етираф едирдик. Бунун сајәсиндә, ушагларымыз да проблемләрини бизимлә бөлүшүрдүләр. Билирдик ки, әлимиздән һәр шеј ҝәлмир. Буна ҝөрә дә ушагларымызы баша салырдыг ки, ән јахшы мәсләһәти Мүгәддәс Китабдан тапа биләрләр. Көмәк лазым оланда онлары һәмишә нәшрләримизә јөнәлдирдик вә бирликдә дуа едирдик».

10. Иса давамчыларына ҝөстәришләр верәркән неҹә тәвазөкарлыг ҝөстәрирди?

¹⁰ Исанын өз давамчыларына ҝөстәришләр вермәјә сәлаһијјәти чатырды. Буна бахмајараг, о, чох вахт ҝөстәришләри нә сәбәбә вердијини дә изаһ едирди. Мәсәлән, о, Падшаһлығы вә Аллаһын тәләб етдији салеһлији үстүн тутмағы тапшырандан сонра әлавә етмишди: «Онда бүтүн бунлар сизә вериләҹәк». «Инсанлары мүһакимә етмәјин» дејәндән сонра сәбәбини дә изаһ едәрәк демишди: «Өзүнүз дә мүһакимә олунмајасыныз. Чүнки һансы һөкмлә мүһакимә едирсинизсә, о һөкмлә дә мүһакимә олунаҹагсыныз» (Мәт. 6:31—7:2).

11. Валидејнин мүмкүн олан һалларда гәрарынын сәбәбини изаһ етмәси нәјә ҝөрә јахшы оларды?

¹¹ Әҝәр мүнасибдирсә, вердијиниз гәрарын вә ја гојдуғунуз гајданын сәбәбини изаһ един. Јенијетмә сизин нә дүшүндүјүнүзү анласа, онда һәвәслә сизә табе олаҹаг. Дөрд ушаг бөјүдән Барри дејир: «Јенијетмәјә гәрарын сәбәбини баша саланда о, валидејнә етибар едир, чүнки анлајыр ки, валидејн садәҹә һөкмүнү јеритмәк  үчүн бу гәрары вермәјиб. Гәрарын архасында тутарлы сәбәб дурур». Онда јенијетмә дә өз ағлыны ишләдир вә јеткинләшир (Ром. 12:1). Барри әлавә едир: «Јенијетмәләр һиссләрлә јох, ағылла гәрар вермәји өјрәнмәлидирләр» (Зәб. 119:34). Валидејн тәвазөкарлыгла гәрарларынын сәбәбини изаһ едәндә јенијетмә һисс едир ки, валидејн онун бөјүдүјүнү гәбул едир. Онда јенијетмә дә өз ағлыны ишләдәрәк гәрар вермәји өјрәнир.

12. Иса Бутруса неҹә көмәк етди?

¹² Иса анлајышлы иди. О баша дүшүрдү ки, шаҝирдләринә нәдә көмәк лазымдыр. Мәсәлән, һәвари Бутрус јахшы нијјәтдән ирәли ҝәләрәк Исаја демишди ки, өзүнә јазығы ҝәлсин, өлүмә ҝетмәсин. Анҹаг Иса баша дүшүрдү ки, бу сөзләр онун јанлыш дүшүнҹәсини әкс етдирир. Она вә диҝәр шаҝирдләринә көмәк етмәк үчүн Иса ачыг мәсләһәт верди вә ҝөстәрди ки, худбинлик һансы аҹы нәтиҹәләри ҝәтирир, фәдакарлыг һансы ҝөзәл бәһрәләри верир (Мәт. 16:21—27). Бутрус бундан өзүнә дәрс ҝөтүрдү (1 Бут. 2:20, 21).

13, 14. а) Нәләр јенијетмәнин иманынын зәифләдијини ҝөстәрә биләр? б) Јенијетмә өвладыныза неҹә анлајышла јанаша биләрсиниз?

¹³ Дуа едәрәк Јеһовадан анлајыш истәјин ки, јенијетмә өвладыныза нәдә көмәк лазым олдуғуну дуја биләсиниз (Зәб. 32:8). Мәсәлән, ушағынызын иманынын зәифләдијини нә ҝөстәрә биләр? Ола биләр ки, о, әввәлки кими хидмәтдән севинҹ дујмур, һәмиманлылары барәдә тәнгиди данышыр вә ја өзүнә гапаныр. Бунлары ҝөрәндә тез белә гәнаәтә ҝәлмәјин ки, јенијетмә икили һәјат сүрүр, ҝүнаһ ишләјир *. Диҝәр тәрәфдән исә бу ҹүр симптомлара ҝөз јуммајын, јахуд «кечиб ҝедәр» дејиб, онун өзүнә гапанмасына лагејд јанашмајын.

¹⁴ Иса кими, сиз дә меһрибанҹасына вә һөрмәтлә суаллар верин. Мәсәлән, гујудан су чәкәркән, ведрәни тәләм-тәләсик дартсаг, сујун јарысы төкүләр. Ушагларын  да үстүнә чох дүшсәниз, онда онларын фикирләрини, нијјәтләрини өјрәнә билмәјәҹәксиниз. (Мәсәлләр 20:5 ајәсини охујун.) Јухарыда ады чәкилән Илари дејир: «Јенијетмә оланда һәгигәтлә синиф јолдашларым арасында галмышдым, билмирдим һансы тәрәфә ҝедим. Бу чашгынлыг мәним әһвал-руһијјәмә дә тәсир ҝөстәрирди. Вәзијјәтим валидејнләримин ҝөзүндән гачмамышды. Бир ахшам мәнә дедиләр ки, нәсә биртәһәр ҝөрүнүрәм вә сорушдулар ки, үрәјими сыхан нәдир. Һөнкүр-һөнкүр ағладым, вәзијјәти баша салыб көмәк истәдим. Онлар мәни гуҹагладылар, баша дүшдүкләрини дедиләр вә көмәк едәҹәкләринә сөз вердиләр». Бундан дәрһал сонра Иларинин валидејнләри она јығынҹагда јени вә јахшы достлар тапмаға көмәк етдиләр.

15. Иса башгаларына неҹә анлајышла јанашырды?

¹⁵ Иса һәмчинин шаҝирдләринин һәм зәиф, һәм дә ҝүҹлү ҹәһәтләрини ҝөрмәклә анлајыш ҝөстәрирди. Мәсәлән, Натанаил Исанын Насирәдән олдуғуну биләндә демишди: «Һеч Насирәдән дә фәрли бир шеј чыхар?» (Јәһ. 1:46). Бу сөзләринә ҝөрә Натанаил һагда нә фикирдә олардыныз? Она башгаларында пис шеј ахтаран, инсанлара гәрәзли мүнасибәт ҝөстәрән, имансыз адам кими бахардыныз? Иса анлајыш ҝөстәриб Натанаилдә јахшы шеј ахтарды вә ону «зәррә гәдәр дә биҹлији олмајан әсил исраилли» адландырды (Јәһ. 1:47). Иса инсанларын үрәјини охујурду вә бу габилијјәтини ишә салыб инсанда јахшы шејләр тапырды.

16. Јенијетмә өвладыныза јахшы хүсусијјәтләрини инкишаф етдирмәјә неҹә көмәк едә биләрсиниз?

¹⁶ Дүздүр, сиз үрәкләри охуја билмәзсиниз, анҹаг Аллаһын көмәклији илә анлајыш ҝөстәрә биләрсиниз. Јенијетмә өвладынызда јахшы шејләр ахтарын. Һеч ким истәмәз ки, она «башабәла» дамғасы вурсунлар. Нә дүшүнҹәниздә, нә дә сөзүнүздә өвладыныза «ипә-сапа јатмајан», «чәтин ушаг» дамғасы вурмајын. Әҝәр о, ики јол ајрыҹында олса белә, она инандығынызы, дүзҝүн давранмаг истәдијинә әмин олдуғунузу билдирин. Ондакы инкишафы ҝөстәрән ән хырда мәгама белә диггәт јетирин вә ону тәрифләјин. Мүмкүн оланда она әлавә мәсулијјәтләр верин ки, о, өзүндә олан јахшы хүсусијјәтләри даһа да инкишаф етдирсин. Иса да шаҝирдләри илә белә давранырды. Натанаили (һәмчинин Бартолмај да адланырды) илк ҝөрдүјү вахтдан тәхминән ил јарым сонра Иса ону өз һәвариси сечмишди вә о, шөвглү мәсиһи олмушду (Лука 6:13, 14; Һәв. 1:13, 14). Өвладынызы тәрифләсәниз, руһландырсаныз, о, өзүнү јарытмаз адам јох, Јеһованын истифадә едәҹәји баҹарыглы мәсиһи һесаб едәҹәк.

17, 18. Усанмадан өвладынызы Јеһованын јолунда тәрбијә етмәјин хејри нә олаҹаг?

¹⁷ Өвладынызы бөјүдәркән бәзән сиз дә чохларынын руһани атасы олан һәвари Булусун кечирдији һиссләри кечирирсиниз. О, Коринфдәки руһани балаларыны чох севдији үчүн онлара ҝөрә әзаб вә үрәкағрысы чәкирди (2 Кор. 2:4; 1 Кор. 4:15). Ики оғул, бир гыз бөјүдән Виктор дејир: «Јенијетмәлик илләри асан дејилди. Анҹаг хошбәхт ҝүнләримиз үзләшдијимиз чәтинликләрдән чох иди. Јеһованын көмәклији илә биз өвладларымызла јахын дост олмушдуг».

¹⁸ Өвладларынызы усанмадан Јеһованын јолунда тәрбијә един. Онлара мәһәббәтинизи ҝөстәрин. Гој онлар һәгигәтә ҝәлсинләр вә һәгигәт јолунда јеријән руһани өвладларын сырасында галсынлар. Арзумуз будур ки, һеч нә илә мүгајисәјә ҝәлмәјән бу севинҹ сизин нәсибиниз олсун (3 Јәһ. 4).