Kiki di nke ni bisu i nigil yi bilem bilam bi ngim mut, hala ki nyen di nkônde kôôge nye bebee, hala ki nyen di nkônde lédés liwanda jés ni nye. Nlélém ni hala, kiki di nkônde nigil i yi bilem bi Yéhôva, hala ki nyen di ga kônde yi njee a yé, hala ni nyen di ga kônde lédés liwanda jés ni nye. Ikété bilem bi Djob gwobisôna, bina gwon bi nlôôha nene: Ngui, pék, telepsép, ni gwéha.

“Éé a Nwet le Yéhôva! Nun-ki! Wen u hek ngii ni ‘isi lôñni lipémba joñ likeñi.”​—YÉRÉMIA 32:17.

Ngui i Djob i nene yaga ikété mam a bi hek. Kiki hihéga, kii u nôgda mu nyuu yoñ ngéda u nohop hiañgaa? Lék i hiañgaa. I lék hiañgaa hi mpémés i ñunda bés ngui i Yéhôva. Imbe ngui hiañgaa hi gwé? Mañ wé u mpémés lék bebee le 15 000 000 dégré celsius. Hiki tjaktjak nu a ntagbe, hiañgaa hi mpémés ngui i i nla kolna ni mbôgôl didun di bakindim ba ba nlôs nlélém ngéda.

Ndi hiañgaa hiés, hio hi yé hisii iloo didun di didun di tjôdôt ti di yé i ngiinda yosôna. Bôt ba njôôñ yi ba nhégda le hiôdôt hi hi nlôôha hikeñi ba nsébél le YU Scuti hi gwé bikeñi bi bi nloo bikeñi bi hiañgaa 1700 i ngélé. Ibale ba nhéñha i hiôdôt hi ni hiañgaa, ki hi ga milba hisi ikepam yak i planet ba nsébél le Jupiter i i yé mbôm iloo bini biplanet bipe. Bebek hala a nhôla bés i tibil  nok jam Yérémia a bi kal, le ndigi ni ngui yé nyen Yéhôva Djob a bi hek ngii ni hisi, hala wee ngiinda yosôna.

Lelaa ngui i Djob i nla bane bés nseñ? Di nla bé niñ ngi bini bihégél bipe Yéhôva a bi hek kiki hiañgaa ni mana mam malam mape ma ma yé hana isi. Di nla ki kônde le, Djob a ngwélél ngui yé inyu hôla hiki mut ikété niñ yé. Lelaa hala? I hiai hi bisu, Djob a bi ti Yésu ngui i boñ manyaga. Bibel i nkal le: “Bandim ba ntehna, bibôk bi hiômôk, bakonlô ba pubhaga, bandok ba nooga, bawoga ba tugge.” (Matéô 11:5) I yé lelaa len? Bibel i nkal le: “A yé a nti mut nwaaga ngui,” i nkônde ki le: “Ba ba mbem Yéhôva b’a yoñ ngui yondo.” (Yésaya 40:29, 31) Djob a nla ti bés “lipémba li li nloo li mut binam” inyu hôla bés i hônba mandutu ni nduña ikété niñ yés. (2 Korintô 4:7, MN.) Baa u gwé bé ngôñ i kôôge i nya Djob ini bebee, nu a ngwélél ngui yé i i gwé bé nwaa ni gwéha inyu loñge yés?

“A Yéhôva, kinje ngandak minson nwoñ mi yé! U hek mam momasôna lôñni pék.”​—TJÉMBI 104:24.

Kiki di mba di nigil mam Djob a bi hek, hala ki nyen pék yé i ga kônde hélés bés. Kiki hihéga, ntjep u njôôñ yi wada ba nsébél le biomimétique tole biomimétisme, i het bôt ba njôôñ yi ba nwan bihégél bi Yéhôva inyu yi lelaa ba nla bañ tole lémés ngim gwom. Hala a mbôdôl ni i béñge ba mbéñge gwo ni mis inyu bañ bikei kiki bo avioñ.

Pék i Djob i ntibil yaga bé nene homa numpe kiki ikété nyuu mut binam. Kiki hihéga, di béñge lelaa man a ñôñg ndi a nañ. Mam momasôna ma mbôdôl ni hisisii hi yom ba nsébél le hiomom (hala wee cellule), hi hi gwé biniigana gwobisôna bi ga hôla i nyi lelaa man a ga ba. I hiomom hi, hi mbôdôl kapba, hi bôl inyu ti tjomom dipe ti di mpôôna hio. Ndi, ngéda i nkola bañ, i tjomom ti, di mbôdôl yoñ maôñg mintén mintén, hiki ntén u kenek ki yé pes, inyu yila bo matjél, bo boña, bo bihéhi. I mbus ha, môñga ma nyuu ma nkahal nene, ma nyiñghaga ki. Ndik i mbus sôñ bôô nyen i hiomom hi bisu hi, hi nhielba nkéñéé man u yak wo u gwé didun di didun di tjomom. I pék i nene ngéda man a ñôñg ikété libum li nyañ i nkiha ni yom ntila Bibel wada a bi kal le: “M’a ti we mayéga, inyule me uñghana i nya i éñghana ni nya i nhélhana.”​—Tjémbi 139:14.

Lelaa pék i Djob i nla bane bés nseñ? Nhek wés a nyi yom i mbéda bés inyu ba maséé. Kiki pék yé ni yi yé bi gwé bé minwaa, a nti bés maéba ma pék ikété Lipôdôl jé le Bibel. Kiki hihéga, i nti bés makénd le: “Ni . . . nwéhlaga ki bé ni bé.” (Kôlôsé 3:13) Baa maéba ma pék bé ma? Ñ mo ma. Minyiña mi bi léba le i bana lem i nwéhél i nés ‘ilo, ni ki le i nsuhus tension. Hala a nhôla yak i suhus kon mahoñol ni makon mape. Djob a yé kiki liwanda li pék li li ntôñ bés, li li nwaa bé to ti bés maéba malam, ma bak ki  nseñ. (2 Timôtéô 3:16, 17) Baa u gwé bé ngôñ i bana nya ntén liwanda u?

“Yéhôva a ngwés telepsép.”​—TJÉMBI 37:28.

Hiki ngéda, Djob a mboñ ndigi i yom i téé sép. Ni maliga, “hala a ba yaga nonok ni Nyambe le a boñ biyabda, to ni Nu Ngui yosôna le a boñ biyôgda!” (Hiôb 34:10) Mbagi yé i téé sép, kiki ntôp tjémbi a bi kal ngéda a bé soohe Yéhôva le: “W’a kéés bôt sép.” (Tjémbi 67:4) Kiki “Yéhôva a mbéñge ñem,” bihéñba bi nla bé yumus nye, ndi hiki ngéda, a gwé ngap i yimbe maliga ni i pémés mbagi i i kôli. (1 Samuel 16:7) I yé ki le, Djob a nyi hiki liboñok li ngitelepsép ni li malôga li li mbôña hana isi, ndi a bônôk le ndék ngéda “bibéba bi bôt gw’a kida mu loñ.”​—Bingéngén 2:22.

Ndi Djob a ta bé nkéés nu a nyai ngandak, le ndik le a kogse bés. Bibel i nkal le: “Yéhôva a ñunda konangoo ni karis,” yak ngéda bibéba bi bôt bi nhiel miñem. Baa bañga telepsép bé i?​—Tjémbi 103:8; 2 Pétrô 3:9.

Lelaa telepsép i Djob i nla bane bés nseñ? Ñôma Pétrô a bi kal le: “Nyambe a ta bé ntodol bôt; ndi ikété hi loñ, nu a nkon nye woñi, a boñok ki mam ma téé sép, nyen a nlémél nye.” (Minson mi baôma 10:34, 35) Di nla kuhul nseñ ni telepsép i Djob inyule a mboñ bé mbagla ndi to ndodla i bôt. Di nla kôôge nye bebee ni gwélél ki nye to ibale di gwé imbe kôgôô, to di nlôl imbe loñ, to di bi ke i suklu to di bi ke bé, to imbe tel di gwé.

Kiki Djob a gwé ngôñ le di nok, di kuhul ki nseñ i telepsép yé, jon a bi ti bés kiññem. Bitilna bi ntoñol le kiññem i yé kiki ngim mbén i i yé ‘ntilga i miñem nwés,’ i i ‘nkéés bés’ ngéda maboñok més ma yé malam tole ma yé mabe. (Rôma 2:15) Lelaa di nkuhul nseñ ni yo? Ngéda di niiga kiññem yés i nla hôla bés i keñgle maboñok mabe tole ma ngitelepsép. Ndi to ibale di  nhôs, i ga hôla bés i bat nwéhél ni i kodol njel yés. Ni maliga, nogna ilam i telepsép i Djob i nhôla bés, i boñok ki le di kôôge nye bebee!

“Nyambe a yé gwéha.”​—1 YÔHANES 4:8.

Djob a gwé ngui, pék ni telepsép, ndi Bibel i nkal bé le Nyambe a yé ngui, pék tole telepsép. I nkal le Djob a yé gwéha. Inyuki? Inyule i yé maliga le ngui yé i nhôla nye i boñ mam, pék yé ni telepsép yé bi ñéga makidik a nyoñ. Ndi gwéha i Yéhôva yon i ntinde nye i boñ mam. Gwéha yon i ñéga mam momasôna Nyambe a mboñ.

Tolakii jam jo kiki jo li bé héñél bé nye, gwéha yé yon i bi tinde nye i hek bihégél bi bi gwé pék, i ngii ni hana isi, bi bi nla kuhul nseñ i gwéha yé ni i nduña yé. A bi kôôba hisi inyu boñ le hi ba loñge liyééne inyu bôt ba binam. A nke ni bisu i unda gwéha yé inyu bôt ba binam bobasôna ngéda “a mboñ le hiañgaa hié hi pam i ngii bibéba bi bôt ni biloñge bi bôt, a boñok ki le nop a no i ngii bôt ba téé sép ni ba ba téé bé sép.”​—Matéô 5:45, MN.

U héya hala, “Yéhôva a yôni ni ñem ngôô lôñni konangoo.” (Yakôbô 5:11) A ñéba nduña yé inyu bet ba nyoñ bitelbene inyu kôôge nye bebee ni ñem wap wonsôna. Nyambe a ntôñ hiki wada mu ikété bôt ba. Ntiik, “a ntôñ bé.”​—1 Pétrô 5:7.

Lelaa gwéha i Djob i nla bane bés nseñ? Di ngwés di ntehe manañle ma hiañgaa. Di yé maséé ngéda di nok nkéñéé man u nol. Di ndiihe gwéha i mut wés lihaa. Mam mana, ma nlôôha bé ba nseñ, ndi ma nlémés niñ yés kiyaga.

Di nkuhul ki nseñ ni njel ipe i gwéha i Djob: masoohe. Bibel i nti bés makénd le: “Ni tôñ bañ inyu jam jo ki jo, ndi yiha Nyambe mam ni nsômbôl.” Kiki isañ nu gwéha, Djob a gwé ngôñ le di bat nye mahôla ngéda di gwé nduña ñem. Ha nyen, ikété gwéha yé i i nlôôha, Yéhôva a ga ti bés “nsañ Nyambe u u nloo mahoñol momasôna.”​—Filipi 4:6, 7.

Baa i man nkwel nunu a pôdlak bilem bi tôbôtôbô bi Nyambe, kiki ngui yé, pék yé, telepsép yé ni gwéha yé, a nhôla we i bana loñge nogna inyu yi limbe libak Djob a gwé? Inyu tibil yi libak li Djob li, di nti we makénd le u nigil i mam a bi boñ ni i mam a ga boñ inyu loñge yoñ.