Mañge muda a bé a sôli, a pôôbege ngim yom ipôla makai, i homa a bé a tééne, a bé nyiñgha bé, lom nkeñi nu Nil a kulak mbeñel mbeñel. I homa a bé a sôlne, a béñgege, a bé puk bé to dibuñ di di bé tééñga nye maôô. I homa a bé a mbéñge, sel i bé i sôli ha, manyañ nu nsôk nyen a bé mukété. Ñem u bé siida nye inyule a bé hoñol manyañ nu a yé mu sel nyetama, nhôla nye a bé bé. Ndi a bé yi le bagwal bé ba bi yoñ makidik malam, inyule ndik hala nyen i bé sômbla inyu sôñ i nkéñéé man unu.

Mañge muda nunu a bi unda le a nkon bé woñi, i ga béda ki le a unda i nya makénd i. To hala kiki a bé a ngi yii mañge, a bi bôdôl bana hémle i ngui. Di ga tehe hémle yé mu mam ma bi pémél nye. Yak i ngéda a bi un, hémle yé i bi kônde nene ikété mam ma bi pémél litén jé. Hémle yé i bi hôla ki nye yak i ngéda a bi boñ béba ikeñi. Njee a yé Miriam? Bimbe biniigana di nla ôt mu ndémbél yé i hémle?

Bibel i nsima bé jôl jé, ndi bés di nyi njee a bé i mañge nu. Miriam nu! Nyen a bé man nu bisu nu Amram bo Yokébed, minkol mi lôk Héber i Égiptô. (Ñañga bôt 26:59) Manyañ nu nsôk nyen a bé mukété sel, jôl jé li bé le Môsi. Ha ngéda i, Arôn a bééna nwii maa, nyen a bé man munlôm nu mañ. Di nyi bé nwii nwañen Miriam a bééna ha ngéda i, ndi i nene le a bé pamna bé 10 li nwii.

Miriam a bi néñél i ngéda litén jé li bé tégbaha mangéda mabe. Bon ba Égiptô ba bi bôdôl kon Lôk Héber woñi, ba bi yilha bon ba Lôk Héber minkol, ba kahal tééñga bo. To hala kiki ba bé tééñga bon ba Lôk Héber, bon ba Lôk Héber ba bi kônde bôl, bôl ni bôl; jon bon ba Égiptô ba bi kônde lédhene bo mam. Faraô a bi ti oda le ba nol minkéñéé mi bon bôlôm ba Lôk Héber nwominsôna. Ibabé pééna, Miriam a bi nok ñañ u bôda ba hémle bana bo iba le Sipra bo Pua, i ngéda ba bi tjél noñ oda i Faraô.​—Manyodi 1:8-22.

Miriam a bé yi le bagwal bé ba gwé hémle. I ngéda nlam man nunu le Môsi, man nu yônôs aa, a bi gwéé, Amram bo Yokébed ba bi sôô nye sôñ aa. Ba bi kon bé oda i Faraô woñi, ba bi nwas bé le a nola. (Lôk Héber 11:23) Ndi i sôô man i ta bé jam li ntomb, jon makidik ba bi yoñ ma bééna ngui. Ndi Yokébed a bé yi le, a bé lama bii man wé i homa mut a yé le a léba nye, a sôñ man wé, a tééda ki nye. Di nla hégda lelaa Yokébed a bi yoñ ngéda i soohe i ngéda a bé oñ sel, i ngéda a bé hoo yo hitjo le i yin bañ, ni i ngéda a bi ke i bii man i ngwañ Nil. Ibabé pééna, a bi lama kal Miriam le a yén ha bebee, a béñgege i yom i ga pémél man.​—Manyodi 2:1-4.

Miriam a bi bem; i mbus ngéda, a tehe ntôñ bôda u nlo. Bingond bi Égiptô bi, ndi bi bé bé to bambe bôda. Ngond Faraô yon i bé lo, ni bagwélél bé ba bôda, inyu lo nogop i Nil. Bebek, ñem u bi lama bôô Miriam matjél. Baa a bé hégda le ngond Faraô i nla bôk mbén i Kiñe, inyu tééda nkéñéé man u Lôk Hébér? Miriam a bi lama soohe Yéhôva ngandak mu mangéda ma.

Ngond Faraô yon i bi bôk i tehe sel i i bé ipôla makai. A ep ngwélél wé wada le a lona nye yo. Bibel i nkal bés kii ngond Faraô i bi boñ: “Ni nye a yibil yo, a tehe man munlôm yaga, ndi nun-ki, hiloga hi kahal ee.” Ngond Faraô i bi pala yi kii i bé tagbe: Muda Lôk Héber wada a bé yéñ sôñ niñ i man. Ndi ñem ngond Faraô u bi tomb i ngéda a bi tehe i man nu. (Manyodi 2:5, 6) Miriam a bé bem le a tehe kii ngond i Faraô i ga boñ. A bé yi le ngéda i nkola inyu yé, le a unda le a nhémle Yéhôva. Ha nyen, a bi bana makénd, a ke boma ntôñ bôda u.

Di nyi bé kii i bé le i pémél Miriam le a mban ñem, a lo i pôdôs ngond Faraô. Ndi Miriam a bi lo, a bat ngond Faraô le: “Baa me kee me séble we nléla mu bôda ba Lôk Héber, le a nyuñhene we man?” Hala a bé loñge mbadga. Inyule ngond Faraô i bé yi le, i nla bé nyuñus i man nu. Bebek a bi tehe le i yé loñge le ba tééda man homa numpe, inyu boñ le hala a yiba bañ i ndap kiñe, hala a ga boñ le a yoñ man i mbus ngéda, a ma nañ; ndi a kee ni bisu i néñés nye. Miriam a bi lama kon maséé ngandak i ngéda ngond Faraô i bi kal nye le: “Kenek!”​—Manyodi 2:7, 8.

Miriam a bi témb ngwéé i ndap, a koba bagwal bé ba môdi ha. Hégda maséé a bééna i ngéda a bi legel nyañ nwin u ngond Faraô. Ibabé pééna, Yokébed a bi yi le Yéhôva nyen a yé i kena mam. A bi telep, a ke bo Miriam i boma ngond Faraô. Bebek, Yokébed a bi boñ le ngond Faraô i yi bañ le a yé maséé, i ngéda i bi kal nye le: “Kena man nunu, u nyuñhene me nye, m’a ti we nsaa.”​—Manyodi 2:9.

I hilo hi, Miriam a bi kônde nigil njee a yé Yéhôva. A bi nigil le Yéhôva a ntôñ bagwélél bé, a ñemble ki masoohe map. A bi nigil ki le, ndik mimañ mi bôt ni bôlôm botama bé bon ba nla bana ñem ngui ni hémle. Yéhôva a ñemble masoohe ma bagwélél bé bobasôna. (Tjémbi 65:3) Yak bés i len ini, too di yé mañge, too di yé mañ mut, too di yé muda, too di yé munlôm, bésbobasôna di nlama bé hôya i biniigana bini, téntén munu mangéda mabe di niñil i len ini.

Yôkébed a bi tééda nkéñéé man, u nañ. Di nla kal le Miriam a bé gwés manyañ inyule a bi péyés nye. Bebek le a bi niiga nye hop, a kon ki maséé i ngéda a bi nok manyañ a pahal jôl li Yéhôva inyu ngélé bisu. I ngéda man a bi nañ, ngéda i bi kola le ba ntémbna nye yak ngond i Faraô. (Manyodi 2:10) Lihaa jolisôna li bi nok ndutu, i ngéda i bi pam le ba bagla ni man nu. Miriam a bé bem i tehe umbe ntén mut Môsi, kiki ngond Faraô i bi sébél nye, a ga yila! Baa a ga gwés ki Yéhôva nyoo i homa bon ba Égiptô bo ni bo bon ba ga kéña nye ?

Miriam a bi kôs ndimbhe mu mbadga i i mbus ngéda. Ibabé pééna, a bé maséé ni manyañ, i ngéda a bi nok le a mpohol i gwélél Yéhôva, iloole a noñ i mam momasôna ba bé ti nye nyoo i ndap kiñe! I ngéda Môsi a bi pamna 40 ma nwii, a bi nit litén li Yéhôva. A nol man Égiptô nu a bé tééñga man Lôk Héber nu a bé nkol. Kiki i jam li li nyiba, Môsi a so loñ i Égiptô inyu boñ le ba nol bañ nye. ​—Manyodi 2:11-15; Minson mi Baôma 7:23-29; Lôk Héber 11:24-26.

Miriam a bi kôs ha bé nwin u manyañ inyu 40 ma nwii. Mu mangéda ma, Môsi a bé niñ i loñ Madian i i yé haa, a bak ntééda mintômba nyoo. (Manyodi 3:1; Minson mi Baôma 7:29, 30) Miriam a bi un, a bôdôl hônba makon ma biuni, Miriam a bé tehe lelaa ndutu i litén jé i bé kônde ndigi bet, bet ni bet.

I nene le Miriam a bééna bebee le 80 ma nwii i ngéda Môsi a bi témb, Nyambe a ma ep nye le a kee, a tohol litén jé. Arôn a bé mpôdôl nu Môsi. I bilôk binyañ bi Miriam bini gwo biba, bi bi ke tehe Faraô inyu bat nye le a nwas litén li Nyambe le li kenek. Ibabé pééna, Miriam a bi boñ biliya gwé gwobisôna inyu nit bilôk binyañ, ni i ti bo makénd hiki ngéda Faraô a bé luhul bo, hiki ngéda ba bé lama témb inyu béhe bon ba Égiptô le himala hi nlama kwél bo. Sôk i nsôk, i mbus jôm li dimala, himala hi nsôk hi bé nyemb i bon ba bisu ba Égiptô bobasôna, ngéda i bi kola le Lôk Israel i nyodi i Égiptô! U nla hégda Miriam a yé i sal ibabé waa inyu nit bôt ba litén jé ba ba yé nyodi i Égiptô, isi ane i Môsi. ​—Manyodi 4:14-16, 27-31; 7:1–12:51.

I mbus ngéda, bon ba Israel ba bi gwiya i hiandi, ntôñ gwét u Égiptô u lo, u hige bo i Tuye Nkôibaga, Miriam a bi tehe manyañ Môsi a mpa ntoñgo wé i Tuye Nkôibaga, tuye a bagla, litén li tagbe Tuye, li kilak isi. Ibabé pééna, hémle i Miriam i bi kônde let ha ngéda i. A bé gwélél Djob li li nla boñ mam momasôna, li li nla yônôs to umbe mbônga!​—Manyodi 14:1-31.

Kiki bon ba Israel ba mal tagbe tuye, ba pam uu ngwañ, tuye a sugla, a mil Faraô ni ntôñ wé gwét wonsôna. Miriam a bi tehe le Yéhôva a gwé ngui iloo ntôñ gwét nkeñi wo ki wo hana nkoñ ’isi. Bôt ba litén ba bi tubul Yéhôva hiémbi hi bibégés. Yak Miriam a tinde bôda i kôble bôlôm ni bibañga bi hiémbi hini le: “Tublana Yéhôva hiémbi, inyule a nyamal bañga liyamlak; A mpihil hosi ni nkil ngi yé i tuye.”​—Manyodi 15:20, 21; Tjémbi 136:15.

Hala a bé jam li tôbôtôbô i niñ i Miriam, jam le a yé mbén i hôya. Ha homa nu, Bibel i nsébél Miriam le mpôdôl nu muda. Miriam nyen a yé muda nu bisu le Bibel i sébél hala. A yé ikété nsoñgi u bôda ba ba bi ba bapôdôl ba Yéhôva.​—Bakéés 4:4; 2 Bikiñe 22:14; Yésaya 8:3; Lukas 2:36.

Bibel i niiga bés le Yéhôva a ntehe bés, a yé ki bebee i ti bés lipém inyu biliya gwobisôna di mboñ ikété suhulnyuu; a ntehe hônba yés, a ntehe ki ngôñ yés i bégés nye. Too di yé mañge wanda, too di yé mañ mut, too di yé munlôm, too di yé muda, di nla unda le di nhémle Yéhôva. I nya hémle i, i nkôhna nye maséé; a nhôya bé yo, a yé ki bebee i bom bés inyu hémle yés. (Lôk Héber 6:10; 11:6) Kinje loñge njom i kôna hémle i Miriam!

Bitel ni jôl likeñi bi nlona bisai, ndi bi nla lona ki mandutu. I ngéda bon ba Israel ba bi nyodi i Égiptô, Miriam a bé muda nu a bééna jôl likeñi ikété loñ yosôna. Baa a ga yila ngôk, a kahal yéñ bitel bikeñi? (Bingéngén 16:18) Hala a yé ngoo le inyu ngim ngéda, Miriam a bi kwo mu hiandi hi.

Ndék sôñ i mbus manyodi ma bon ba Israel i loñ Égiptô, Môsi a bi leege bôt ba ba bé lôl haa, nkil wé Yétrô nyen a bi lo ni Sipôra nwaa Môsi lôñni bon bap bôlôm bo iba. Môsi a bi bii Sipôra i ngéda a bi tégbaha 40 ma nwii i loñ Madian. Sipôra a bi témb i lôk yé bebek inyu yuuga bo. Nano, isañ a bé témbna nye i homa bon ba Israel ba bé. (Manyodi 18:1-5) Nwin u bi pala tjama ni mbok yosôna le nwaa Môsi a nlo! I nene le ngandak bôt i bé maséé i tehe nwaa mbiñ mut ini Yéhôva a bi pohol inyu héya litén jé i loñ Égiptô.

Baa yak Miriam a bé maséé ni malo ma Sipôra? I nene le i bibôdle, a bé maséé. Ndi i mbus ngéda, maséé mé ma yila njôñ. Baa Miriam a bi tehe Sipôra kiki mbala yé, a hoñlak le Sipôra a nlo i yoñ tel yé i muda nu a gwé jôl likeñi ikété litén? To i ba yaga lelaa, Miriam bo Arôn ba bi bôdôl ôbôs Sipôra jôl. Kiki lem ni nya bipôdôl i, bi bi sôk bi yila minsoga, yak ni bisol. I bibôdle, ba bé pôdôl ndigi Sipôra, ba tjeelak le a ta bé ngond Israel, a yé ngond Lôk Kus. * Ndi i mbus ngéda, ba bôdôl tjelel yak inyu Môsi. Miriam bo Arôn ba bé kal le: “Baa ni nyo Môsé wotama nyen Yéhôva a bi pot? Baa a bi pot bé ki ni manyo més?”​—Ñañga bôt 12:1, 2.

Miriam bo Arôn ba bi nwas le mahoñol mabe ma o minkañ ikété miñem nwap. Ba bé bé maséé le Yéhôva a gwélél Môsi, ba bééna ngôñ le môl map mon ma nene, ba bana ki bitel bikeñi. Baa ba bé boñ hala inyule Môsi a bé tét bo, a ban-ga énél i mbanda? I yé maliga le, Môsi a bééna gwé bilem bibe, ndi ngôk to lipamal bi bé bé mukété. Di nyi hala inyule Bibel i nkal le: “Mut le Môsi a lôôha ni ñem lima, iloo yaga bôt bape bobasôna ba bé hana ’isi.” Miriam bo Arôn ba bééna bé njom yo ki yo i boñ Môsi i jam ba bi boñ nye, kogse i bé lama kwél bo. Inyule Bibel i nkal le, “Yéhôva a bé nok i mam ba bé pot.”​—Ñañga bôt 12:2, 3.

Ha nyen Yéhôva a bi sébél i lôknyañ ini yo aa i ndap libadô i mintiñ. Nyoo nyen jél li ond li li nkobla le Yéhôva a yé ha li yéne. I jél li li bi sôs, li telep i lijubul li ndap libadô. I mbus Yéhôva a pot. A kodol Miriam bo Arôn, a hôñlaha bo maada ma tôbôtôbô a gwé ni mut nunu le Môsi, a kal ki bo le a mbôdôl nye ñem ngandak. I mbus, Yéhôva a bat bo le: “Inyuki ni bi kon bé woñi i pot béba ikolba nkol wem, ikolba Môsé?” Miriam bo Arôn ba bôdôl sehla. Yéhôva a bé tehe le i ngéda ba nyan Môsi, nyemede nyen ba bé yan hala.​—Ñañga bôt 12:4-8.

I nene le Miriam nyen a bi bôdôl i jam lini, ndi a ôt manyañ nu mbus le a loo, a nit nye inyu tonbana kôñ yé. Jon Miriam nyen a bi kôhna kogse. Yéhôva a bi leñ nye lô. I béba kon u kôgôô ini, i bi boñ le Miriam a pôp kiki libu li lisuni. Kiki Arôn a ntehe hala, a pala suhul nyemede isi Môsi, a yemhe nye le a soohene manyañ wap nu muda, a kal le: “Di mboñ bijôñ.” I mut suhulnyuu nunu le Môsi, a bi lôndôl Yéhôva, a kal le: “A Nyambe, mélés nye, me nsoohe!” (Ñañga bôt 12:9-13) Nduña i Môsi bo Arôn inyu manyañ wap nu muda, i ñunda le ba bé gwés nye ngandak to hala kiki a bééna bibomb.

Ni konangoo Yéhôva a ntimbhe Môsi. A mélés kon u Miriam. Ndi a mbat le Miriam a tégbaha dilo disaambok i kat i mbus liyééne li bon ba Israel. Hala a bi bat Miriam suhulnyuu ngandak inyu nôgôl, kayéle a neebe i nyodi i liyééne li bon ba Israel ni wonyuu yosôna. Ndi hémle i Miriam i bi tohol nye. A bé yi ibabé pééna ikété ñem wé le Tata wé Yéhôva a téé sép, ni le a nkodol nye inyule a ngwés nye. Jon a bi nôgôl. Miriam a bi tégbaha dilo disaambok i kat nyetama. Ha ngéda i, bon ba Israel ba bemek nye. I mbus, Miriam a bi témb a unda le a gwé hémle i ngéda a bi neebe ni suhulnyuu le “ba témb ba jôbna” nye i homa bon ba Israel ba bé yééne.​—Ñañga bôt 12:14, 15.

Yéhôva a nkodol i bôt a ngwés. (Lôk Héber 12:5, 6) A bé gwés Miriam ngandak kayéle a bi gwés bé le a nwas ngôk u ôbôs nye. Bikodlene bi nsôghe, ndi bi bi tohol ki Miriam. Hémle i Miriam i bi hôla nye i neebe bikodlene, hala a bi boñ le a témb a bana maada malam ni Yéhôva. Miriam a bi nom letee ni i mamélél ma liyééne li bon ba Lôk Israel i ñoñ. A bi wo i Kades i ñoñ u Zin. Ha ngéda i, a bééna bebee le 130 ma nwii. * (Ñañga bôt 20:1) Mbôgôl i nwii i mbus ngéda, Yéhôva a bi ti Miriam lipém inyu mam a bi boñ i nson wé. Ni njel mpôdôl Mika, Nyambe a bi hôñlaha loñ Israel le: “Me nyodna we loñ Egiptô, me kobol ki we ndap minkol. Me om Môsé bisu gwoñ, yak Arôn bona Miriam.”​—Mika 6:4.

Niñ i Miriam i nla niiga bés ngandak mam. Di nlama sôñ i bôt ba gwé bé mut inyu sôñ bo, di bana ki ñem ngui inyu pot jam li téé sép to ibale di ngi yii ndigi mañge. (Yakôbô 1:27) Kiki Miriam di nlama añal bipôdôl bi Djob ni maséé momasôna. (Rôma 10:15) Kiki ñañ u Miriam u niiga bés, di nlama keñgle i mbôñ ini le njôñ ni ôa. (Bingéngén 14:30) Kiki Miriam di nlama neebe bikodlene bi Yéhôva ni suhulnyuu yosôna. (Lôk Héber 12:5) Ibale di mboñ i mam mana, wee yak bés di nkôna hémle i Miriam.