Kii Bibel i nkal inyu jôga jada ikété jôm?
Ndimbhe i Bibel
I ngéda kôba, bon ba Israel ba bé lama saa jôga jada ikété jôm a mu bigwel moo ba bééna inyu nit bibégés bipubi. Djob a bi kal bo le: “U nlama ti jôga jada ikété jôm [“jôga jada ikété jôm,” King James Version]” mu libumbul jolisôna mbôô yoñ i nti i nwom nwii ndi nwii.”—Ndiimba Mbén 14:22.
I ti jôga jada ikété jôm i bé Mbén yada mu mambén Môsi a bi ti. I len ini, kiki bikristen bi ta ha bé nyégsaga i nôgôl Mbén Môsi, ba ta bé nyégsaga i saa jôga jada ikété jôm (Kôlôsé 2:13, 14) Ndi hiki kristen i nla ti “kiki a nkit ikété ñem wé, ha ni hiun bé tole wengoñle ba nyégsa nye, inyule Nyambe a ngwés i mut a nti ni ñem maséé.”—2 Korintô 9:7.
Jôga jada ikété jôm i “malômbla ma kwañ”
I pes i bisu i Bibel, ba mpôdôl jôga jada ikété jôm ngandak ngélé. Ba mpôdôl jo téntén i mbus le Môsi a bi ti litén Mbén. Ndi ba mpôdôl yak jo i bisu bi ngéda.
Nwaa le ba nti Mbén Môsi
Ikété Bibel, Abraham nyen a yé mut bisu i ti jôga jada ikété jôm (Abraham). (Bibôdle 14:18-20; Lôk Héber 7:4) Abraham a bi ti jo kiñe ni prisi i Salem. I nene le a bi boñ ndik hala ngélé yada, Bibel i nkal bé ibale Abraham tole bon bé ba bi boñ hala lisañ lipe.
Mut nu yônôs iba a yé Yakôb, nlal Abraham. A bi bôn Djob le ibale a nsayap nye, a ga ti nye “jôga jada ikété jôm li hiki jam u nti me.” (Bibôdle 28:20-22) Inoñnaga ni batoñol Bibel bape, Yakôb a bi ti binuga inyu ti likébla li. Yakôb nyemede nyen a bi yoñ bitelbene bi, bon bé ba bé bé nyégsaga i ti nwo
Isi Mbén i Môsi
Mbén i bé kal le bon ba Israel ba ti jôga jada ikété jôm inyu nit bibégés bipubi.
Jôga jada ikété jôm li bé hôla inyu nit i bet ba bé gwel minson mi mbuu ngéda yôsôna ni le ba bééna bé disi inyu sal nwom. Ipôla bôt ba, di nla sima Lôk Lévi i i bé biprisi. (Ñañga bôt 18:20, 21) Litén li bé ti i Lôk Lévi i i bé bé biprisi jôga jada ikété jôm, yak bo ba bé lama yoñ i ngaba i bé ilam ngandak, hala wee “jôga jada ikété jôm mu” inyu ti biprisi.—Ñañga bôt 18:26-29.
I nene le ba bé lama tééda jôga jada ikété jôm lipe hiki nwii. Li bé inyu Lôk Lévi, ndi li bé yak inyu litén. (Ndiimba Mbén 14:22, 23) Li bé hôla mahaa ma Lôk Israel i ngéda mangand. Mangéda mape, ba bé ba ti jô Lôk Israel i i bé liyep ngandak.—Ndiimba Mbén 14:28, 29; 26:12.
Lelaa ba bé ôt nsoñgi inyu yi libim li moni mut a bé lama saa? Mu libumbul jolisôna ba bé ba kôhna, Lôk Israel i bé lama tééda jôga jada ikété jôm. (Lôk Lévi 27:30) Ba bé le ba pohol i ti moni kiki jôga jada ikété jôm. Ibale moni nyen ba mpohol i ti, ba bé lama kap moni nwap 12 ngélé, i mbus ba ti ngaba yada mu. (Lôk Lévi 27:31) Ba bé lama yak ti “jôga jada ikété jôm li nyaga tole li bémba i mintômba.”—Lôk Lévi 27:32.
Inyu ti jôga jada ikété jôm, bon ba Israel ba bé lama yoñ lém yada ipôla jôm li bilém, hala ni hala. Mbén i bé kal le ba bé bé le ba wan lém tole ba héñha yo i ngéda ba bé ba bii yo ipañ. Ba bé bé le ba ti moni inyu saa i jôga jada ikété jôm li. Ndi ba bé ndik le ba ti moni inyu saa jôga jada ikété jôm li moni ba bé ti inyu nit mangand ma ma bé tagbe hiki nwii. (Lôk Lévi 27:32, 33) Inyu Lôk Israel ihogi, hala a bé tomb i saa i jôga jada ikété jôm li ni moni inyule ba bé ke ntandaa liké inyu lo tégbaha mangand.—Ndiimba Mbén 14:25, 26.
Bon ba Israel ba bé ti jôga jada ikété jôm ngélé yañen? Bon ba Israel ba bé ti jôga jada ikété jôm hiki nwii. (Ndiimba Mbén 14:22) Ndi i mbus nwii minsaambok, nwii u Sabat u bé. Tole nwii inyu noi. Mu nwii u, bon ba Israel ba bé sal bé nwom. (Lôk Lévi 25:4, 5) I nwii u, bôt ba bé ti bé jôga jada ikété jôm. I mbus nwii maa, ni i mbus nwii minsamal, bon ba Israel ba bé lama ti jôga jada ikété jôm li nyônôs jôm.—Ndiimba Mbén 14:28, 29.
Kii i bé tagbe ibale mut a nti bé jôga jada ikété jôm? Mbén i bé kogse bé i bôt ba bé ti bé jo. Kiññem yon i bé tinde bôt i ti jôga jada ikété jôm. Woñi bé won u bé tinde bôt i ti yo. Bon ba Israel ba bé ba kal Djob le ba nti jôga jada ikété jôm li gwom ba gwé, inyu boñ le Djob a sayap bo. (Ndiimba Mbén 26:12-15) Ibale mut a nti bé jôga jada ikété jôm, inyu Djob i bé wengoñle i mut nu a nibil nye.—Malaki 3:8, 9.
Baa jôga jada ikété jôm li bé mbegee? To. Djob a bi kal bon ba Israel le ibale ba nti jôga jada ikété jôm, ba ga yiñba bé to yom. (Malaki 3:10) I ngéda ba bé ba ti bé jo, litén li bé nok ndutu. Djob a bé sayap bé bo. Yak biprisi ni Lôk i bé hôla ha bé bo i gwélél Djob inyule ba bé lama ke i sal nwom bomede inyu bana yom i je.—Néhémia 13:10; Malaki 3:7.
Jôga jada ikété jôm i “malômbla ma yondo”
I ngéda Yésu a bé nkoñ ’isi, bagwélél ba Djob ba bé lama ti jôga jada ikété jôm. Ndi i mbus nyemb Yésu, ba bé ha bé nyégsaga i ti jo.
I ngéda Yésu
Malômbla ma yondo ma ñéba le i ngéda Yésu a bé hana isi, bon ba Israel ba bé ba nti jôga jada ikété jôm. Yésu a bi kal bé le ba ti bañ jôga jada ikété jôm, ndi a bi bam baéga base inyule ba bé tehe nseñ i ti jôga jada ikété jôm iloole ba “boñ mam ma nlôôha nseñ ikété mbén Môsi kiki bo telepsép, konangoo ni ndéñbe.”—Matéô 23:23.
I mbus nyemb Yésu
Ba bé ha bé nyégsaga i ti jôga jada ikété jôm i mbus nyemb Yésu. Yemb Yésu i bi mélés Mbén Môsi, i mélés yak bén i i bé bat le ba ti jôga jada ikété jôm.”—Lôk Héber 7:5, 18; Éfésô 2:13-15; Kôlôsé 2:13, 14.
a Jôga jada ikété jôm li yé “ngaba yada ikété jôm li bigwel moo mut a gwé. . . . A nti gwo inyu nit bibégés bipubi.”—Harper’s Bible Dictionary, lipep 765.