Ezai 60:1 se kɛ: “Ee, mmo bla, jaso, yo maan lika’n kpaja, afin ɔ kannin’n w’a ba. Zoova i aɲrunɲan’n kpaja ɔ su.” Kɛ e kanngan ndɛ’n i ɲrun nin i sin’n nun’n, e wun kɛ “bla” nga be kɛn i ndɛ’n yɛle Siɔn. Yɛle kɛ Zerizalɛmun mɔ blɛ sɔ’n nun’n ɔ ti Zida i klɔ dan’n. (Eza. 60:14; 62:​1, 2) Kɛ be kan klɔ sɔ’n i ndɛ’n nn Izraɛli nvle wunmuan’n i ndɛ yɛ be kan-ɔn. Ndɛ nga Ezai kannin’n ti’n e kwla usa e wun kosan wie mun. ?Blɛ benin nun yɛ Zerizalɛmun ‘jasoli’ yɛ ɔ yoli maan lika’n kpajali-ɔ? ?Yɛ wafa sɛ i sɔ sa’n juli-ɔ? ?Ndɛ nga Ezai kannin’n, ɔ́ kpɛ́n su kpa ekun e blɛ su?

?Blɛ benin nun yɛ Zerizalɛmun ‘jasoli’ yɛ ɔ ‘yoli maan lika’n kpajali-ɔ’? ?Yɛ wafa sɛ i sɔ sa’n juli-ɔ? I nun mɔ Zifu’m bé dí afuɛ 70 Babilɔnin lɔ’n nn Ɲanmiɛn Sua’n nin Zerizalɛmun klɔ’n b’a bubu sekeseke. Kɛ Medifuɛ mun nin Pɛɛsifuɛ’m be fali Babilɔnin klɔ’n, be mannin Izraɛlifuɛ kwlaa nga be o Babilɔnin mɛn’n nun’n, be atin kɛ be sa be sin be klɔ’n su lɔ naan be su Zoova ekun. (Ɛsd. 1:​1-4) Kɛ ɔ fɛ i afuɛ 537 nun’n Izraɛli akpasua 12 be nunfuɛ wie’m be sali be sin. (Eza. 60:4) Kɛ be juli lɔ’n be yili tɛ’m be mannin Zoova, be dili be cɛn mun yɛ be kplannin Ɲanmiɛn i sua’n i uflɛ. (Ɛsd. 3:​1-4, 7-11; 6:​16-22) Kɛ ɔ yoli sɔ’n Zoova i aɲrunɲan’n wa kpajali Zerizalɛmun su ekun. Yɛle kɛ ɔ kpajali nvlefuɛ’m be su. Sɛ é kwlá sé’n be kusu be kpajali nvle onga nga be siman Zoova’n be su.

Ndɛ nga Ezai kannin’n i bue kaan sa yɛ ɔ kpɛnnin su Zerizalɛmun lɔ laa-ɔ. Izraɛlifuɛ’m be dan lika be ɲin w’a yiman Ɲanmiɛn titi. (Nee. 13:27; Mal. 1:​6-8; 2:​13, 14; Mat. 15:​7-9) I kpa bɔbɔ’n kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, b’a sɔman Zezi Klisi m’ɔ ti Mesi’n i nun. (Mat. 27:​1, 2) Afuɛ 70 nun’n, be bubuli Zerizalɛmun nin Ɲanmiɛn i sua’n i sekeseke ekun.

Ɲrɛnnɛn sɔ m’ɔ tɔli be su’n, Zoova dun mmua kɛnnin i ndɛ kleli be. (Dan. 9:​24-27) I sɔ’n kle kɛ Zoova w’a sunnzunman kɛ i sulɛ kpafuɛ m’ɔ́ wá táka kpa’n, mɔ Ezai ndɛ tre 60 kɛn i ndɛ’n, ɔ kpɛn su Zerizalɛmun ng’ɔ o asiɛ’n su wa’n i lika.

?Ndɛ nga Ezai kannin’n, ɔ́ kpɛ́n su kpa ekun e blɛ su? Ɛɛn-ɛn. Sanngɛ bla kun m’ɔ ti like kun i nzɔliɛ’n i lika yɛ ndɛ sɔ’n kpɛn su-ɔ. Like sɔ’n yɛle “Zerizalɛmun ng’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n.”  Akoto Pɔlu kɛnnin i ndɛ seli kɛ: “Ɔ ti e nin.” (Gal. 4:26) Zerizalɛmun ng’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, yɛle Ɲanmiɛn i anuannzɛ i bue ng’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n. Anzi nga be nin i nanti klanman’n, be yɛ be o anuannzɛ sɔ’n nun-ɔn. Anuannzɛ sɔ’n i mma mun yɛle Zezi nin Klisifuɛ 144.000 mɔ Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin kɛ Pɔlu sa wie mɔ be lafi su kɛ bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n. Klisifuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, be yɛ be ti “nvle m’ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ klonglo’n” mɔ be flɛ i kɛ “Izraɛli ng’ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ’n” niɔn.—1 Piɛ. 2:9; Gal. 6:16.

?Wafa sɛ yɛ Zerizalɛmun ng’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, ɔ ‘jasoli’ yɛ ɔ ‘yoli maan lika’n kpajali-ɔ’? I mma nga be o asiɛ’n su wa mɔ Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n be lika yɛ ɔ sinnin yoli sɔ-ɔ. Maan e fa be su ndɛ’n e sunnzun ndɛ ng’ɔ o Ezai ndɛ tre 60 nun’n.

Kɛ akoto’m be wuli’n, be nga be nin Ɲanmiɛn b’a bu’n be like nga be kle’n, ɔ truli asɔnun’n nun. Ɔ maan sɛ é kwlá sé’n Ɲanmiɛn sulɛ’n nun’n, Klisifuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n be trannin aosin’n nun. Ɔ maan ɔ fata kɛ be “jaso.” (Mat. 13:​37-43) Blɛ sɔ’n nun’n sɛ é kwlá sé’n Babilɔnin Klɔ Dan’n mɔ yɛle mɛn wunmuan’n nun Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n, ɔ fɛli i sa sieli be su. Yɛ be kali sɔ lele mɛn’n i awieliɛ blɛ’n nun. Blɛ sɔ’n boli i bo afuɛ 1914 nun. (Mat. 13:​39, 40) Afuɛ 1919 nun’n be ɲannin be ti, yɛ be yoli maan lika’n kpajali. Yɛle kɛ be fali be wun be wlɛli i jasin  fɛ bolɛ junman’n nun. a Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, sran mɔ be fin nvlenvle kwlaa nun’n be bali lika sɔ m’ɔ kpaja’n nun wie. Sran sɔ’m be nun wie mun yɛle Izraɛli m’ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ’n i nunfuɛ nga be te o asiɛ’n su wa’n. Be yɛ Ezai 60:3 flɛ be kɛ “famiɛn” mun’n niɔn.—Ngl. 5:​9, 10.

Ɔ cɛ kan’n, Klisifuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be’n bé wá yó maan kannin ng’ɔ fin Ɲanmiɛn’n wá kpája dan kpa. Kɛ be ko wu’n bé yó “Zerizalɛmun uflɛ’n” i nunfuɛ wie. Zerizalɛmun uflɛ sɔ’n i nunfuɛ’m be ti sran 144.000. Be ti famiɛn nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ. Yɛ Biblu’n se kɛ be ti Klisi i yi.—Ngl. 14:1; 21:​1, 2, 24; 22:​3-5.

Zerizalɛmun uflɛ’n wá dí junman cinnjin kun naan ndɛ ng’ɔ o Ezai 60:1 nun’n w’a kpɛn su. (Nian Ezai 60:​1, 1, 3, 5, 11, 19, 20 nin Sa Nglo Yilɛ 21:​2, 9-11, 22-26.) Laa’n Izraɛli i awa’n i bo bia’n wo Zerizalɛmun lɔ. I wafa kunngba’n Zerizalɛmun uflɛ’n nin Klisi be yɛ bé yó mɛn uflɛ’n i awa’n niɔn. ?Wafa sɛ yɛ Zerizalɛmun uflɛ m’ɔ ‘fin nglo lɔ’n, ɔ fin Ɲanmiɛn wun lɔ ɔ su jra-ɔ’? Yɛle kɛ ajalɛ ng’ɔ fa be’n be kan be nga be o asiɛ’n su wa’n. “I kpajalɛ’n ti’n,” be nga be sro Ɲanmiɛn m’ɔ be fin nvlenvle kwlaa nun’n, “bé wún ase bé nánti.” I kpa bɔbɔ’n, ɔ́ wá yó maan sran sɔ’m bé ɲán be ti sa tɛ’n nin wie’n be sa nun.(Ngl. 21:​3, 4, 24) Kɛ ɔ ko yo sɔ’n, kɛ nga Ezai nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ onga’m be fa kannin’n sa’n, ‘ninnge kwlaa bé sín be osu’n nun kɛ laa’n sa.’ (Yol. 3:21) Kɛ Klisi kacili Famiɛn’n yɛ wafa nga ndɛ sɔ’n i kwlaa kpɛ́n su’n ɔ boli i bo-ɔ. Yɛ i bo’n gúa Klisi i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n i awieliɛ lɔ.