1, 2. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ sran klolɛ’n ti cinnjin ɔn?

ƝANMIƐN ZOOVA i nzuɛn dan kpafuɛ’n yɛle sran klolɛ’n. (1 Zan 4:16) Zezi Klist m’ɔ ti i Wa kpɛn’n, ɔ nin i be trannin afuɛ kpanngban kpa ɲanmiɛn su lɔ. Blɛ sɔ’n nun’n, Zezi wunnin kɛ i Si Ɲanmiɛn klo sran mun. (Kol. 1:15) I sɔ’n ti’n, i nun m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, ɔ kloli sran mun wie. Kpɛkun, kɛ ɔ bali asiɛ’n su wa’n, w’a yaciman be klolɛ. Ɔ maan, e lafi su kɛ Zoova nin Zezi bé síe sran’m be kpa tititi.

² Cɛn kun’n, sran kun usali Zezi kɛ mmla’n i nun dan’n yɛle benin. Zezi tɛli i su kɛ: “Klo ɔ Min Nyanmiɛn’n kpa, fa ɔ wla’n kwlaa guɛ i su, maan wɔ akunndan’n kwlaa trɛn i su. I yɛ ɔ ti mmla klikli nin i nun dan nin-ɔn. Yɛ i nnyɔn su b’ɔ fɛ’n yɛ ɔ o yɛ: Klo ɔ wiengu kɛ a fa klo ɔ bɔbɔ wun’n sa.”—Mat. 22:37-39.

3. ?E wiengu’n yɛle wan?

³ Zezi kleli kɛ sran klolɛ’n ti cinnjin kpa. Afin, kɛ ɔ seli kɛ maan e klo Ɲanmiɛn kpa’n, i sin’n, ɔ seli kɛ maan e klo e wiengu. ?Sanngɛ, e wiengu’n yɛle wan? Sɛ y’a ja bla annzɛ bian’n, e wiengu klikli’n yɛle e yi’n annzɛ e wun’n. E niaan  Klistfuɛ’m be ti e wiengu wie. Be nga be timan Klistfuɛ mɔ e bo jasin fɛ’n e kle be’n, be kusu be ti e wiengu. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e klo e wiengu mun ɔn? Like suanlɛ nga wá klé e.

4. ?Kannzɛ fɔ’n o e nun’n, ngue ti yɛ yasua kun nin i yi’n be kwla tran klanman ɔn?

⁴ Kɛ Zoova yili Adam’n, i sin’n, ɔ yili Ɛvu. Kpɛkun, ɔ fali Ɛvu ɔli Adam wun lɔ naan ɔ fɛ i yo i yi. Zoova kunndɛli kɛ be tran klanman, be wu ba naan be yi asiɛ’n. (Bob. 1:27, 28) Sanngɛ, kɛ Adam nin Ɛvu be yoli ɲin kekle Zoova su’n, b’a tranman klanman kun. Be dunman nun ti’n, sa tɛ’n bali mɛn’n nun. Yɛ sa tɛ’n ti’n, sran’m be kwlaa be wu. (Rɔm. 5:12) Ɔ nin i sɔ ngba’n, Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ sran kun nin i yi’n be kwla tran klanman. Afin, Ɲanmiɛn man yasua nin bla’m be afɔtuɛ naan be aja’n yo ye.—An kanngan 2 Timote 3:16, 17 nun.

5. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ yasua kun nin yi’n be klo be wun ɔn?

⁵ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ, sran klolɛ’n ti kpa. Afin, kɛ sran nɲɔn be klo be wun’n, be afiɛn’n mantan kpa. Yasua ng’ɔ nin i yi’n be klo be wun’n, kɛ be afiɛn mantan sɔ ɔ. Akoto Pɔlu seli kɛ: “Sran b’ɔ klo sran’n, ɔ trɛ i anwlɛn sran wun, sran b’ɔ klo sran’n, ɔ yo aklunye, yɛ i nyin blo-man sran like su, sran b’ɔ klo sran’n, ɔ di-man tutre, ɔ tu-mɛn i wun, i nzuɛn ti kpa, ɔ bu-mɛn i bɔbɔ wun akunndan, ɔ fa-man ya finfin, ɔ fa-man sa sie-mɛn i klun, sa tɛ’n yo-mɛn i fɛ, nanwlɛ dilɛ’n yɛ ɔ yo i fɛ-ɔ. Sran b’ɔ klo sran’n, sa’n kwlaa sɔn i nun, sa’n kwlaa nun ɔ lafi Nyanmiɛn su, i wla’n wo i su, ɔ trɛ i anwlɛn sa’n kwlaa nun, yɛ ɔ si-man afɛ. Sran b’ɔ klo sran’n, ɔ klo i guɛ i ti nin i bo.” (1 Kor. 13:4-8) Yasua ng’ɔ nin i yi’n be nanti ndɛ sɔ mɔ Pɔlu kannin’n su’n, be aja’n yo ye.

6, 7. (a) ?Wan yɛ ɔ fata kɛ ɔ sie awlo’n niɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ yasua kun nin i yi’n be tran ɔn?

⁶ Ɲanmiɛn kleli sran ng’ɔ fata kɛ ɔ sie awlo’n. Pɔlu seli kɛ: “N klo kɛ an wun i wlɛ kpa kɛ Krist yɛ ɔ sie yasua-a, yasua kusu yɛ ɔ sie bla-a, yɛ Nyanmiɛn kusu sie Krist.” (1 Kor. 11:3) Ɲanmiɛn  waan yasua’n yɛ ɔ sie awlo’n niɔn. Sanngɛ, ɔ kunndɛman kɛ yasua’m be mianmian be yi mun. Annzɛ be yo be tɛtɛ. Zoova ti Siefuɛ kpa. I sɔ’n ti’n, Zezi i ɲin yi i. Kɛ Zezi kán i Si Ɲanmiɛn i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “N klo e Si’n.” (Zan 14:31) Sɛ Zoova yoli Zezi i tɛtɛ’n, nn w’a kanman sɔ.

⁷ Kannzɛ yasua’n yɛ ɔ sie i yi’n, sanngɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan maan yasua’m be “bu be [yi’m be] sran.” (1 Piɛ. 3:7) ?Wafa sɛ yɛ yasua kun kwla kle kɛ ɔ bu i yi’n i sran ɔn? Yɛle kɛ, like ng’ɔ́ yó’n, ɔ fata kɛ ɔ bu i yi’n i akunndan naan w’a yo. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Yasua mun, kɛ Krist kloli Asɔnun’n, amun kusu an klo amun yi mun sɔ.” (Efɛ. 5:25) Asɔnun’n ti’n, Zezi fɛli i wun mannin. Kɛ yasua kun nian Zezi i ayeliɛ sɔ’n su’n, i yi’n bu i sran wie.—An kanngan Tit 2:3-5 nun.

8. ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e nin e niaan Klistfuɛ’m be kwlakwla e tran ɔn?

⁸ Andɛ’n, Zoova i sufuɛ’m be ti miliɔn kpanngban asiɛ wunmuan’n su. ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e nin e niaan Klistfuɛ’m be kwlakwla e tran ɔn? Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Sɛ e nyɛn i wun alaje’n, maan e yo sran’m be kwlaa be ye, sanngɛ maan e dun mmua yo man e niaan nga e nin be e lafi Krist su’n.” (Gal. 6:10; an kanngan Rɔmfuɛ Mun 12:10 nun.) Piɛli seli kɛ: “Kɛ an fali ndɛ nanwlɛ’n su’n, bɔ amun wun sa’n wieli’n, ɔ maan an klo-man amun niaan Kristfuɛ mun amun nuan bui su. I sɔ’n ti, an klo amun wun kpa, an tu amun klun yo sa ng’ɔ kle kɛ an klo amun wun’n. Sa ng’ɔ ti dan trɛ i ngba’n yɛlɛ kɛ an klo amun wun.”—1 Piɛ. 1:22; 4:8.

9, 10. ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be bo ti kun ɔn?

⁹ Wafa nga Ɲanmiɛn i sufuɛ nga be o asiɛ wunmuan’n su’n be klo be wiengu’n, be wunmɛn i sɔ lika uflɛ. ?Ngue ti yɛ e klo e wun sɔ ɔ? Afin, e klo Ɲanmiɛn yɛ e nanti i mmla’m be su. Kpɛkun i kusu, ɔ fɛ i wawɛ’n suan e bo. Nanwlɛ, Ɲanmiɛn wawɛ’n i fanngan nun ti yɛ e nin e niaan nga be o mɛn wunmuan’n nun’n, e bo kwla yo kun ɔn.—An kanngan 1 Zan 4:20, 21 nun.

¹⁰ Pɔlu kleli kɛ ɔ ti cinnjin kɛ e klo e niaan Klistfuɛ mun. Ɔ seli kɛ: “Maan sran’m be yo amun annvɔ, an yo be kpa, an yo amun wun aenvuɛ, an yo wɛtɛɛfuɛ, yɛ an blu sa’m be su. An fa like sɔ mun cici amun ti. Sa nga amun wiengu yo bɔ an wun i’n, maan ɔ sɔn amun nun, sɛ sran kun yo i wiengu sa’n, maan ɔ yaci cɛ i. Krist yacili sa nga an yoli i’n cɛli amun, ɔ maan amun kusu, sa nga be yo amun’n, an yaci cɛ. Yɛ sa ng’ɔ ti cinnjin trɛ i ngba b’ɔ maan i kwlaa sɔ’n kwla yo ye’n yɛlɛ kɛ an klo amun wiengu.” (Kol. 3:12-14) E nin e niaan Klistfuɛ mun e finwlɛ’n ti fanunfanun. Sanngɛ, e bo ti kun. Kɛ e wun kɛ klolɛ mɔ e klo e wun’n, i ti yɛ i sɔ’n “kwla yo ye’n,” ɔ yo e fɛ dan.

11. ?Ngue yɛ be fa sie Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa’m be nzɔliɛ ɔ?

¹¹ Kɛ mɔ Zoova i sufuɛ’m be klo be wun mɔ be bo ti kun’n ti’n, sran’m be wun kɛ be yɛ be su Ɲanmiɛn kpa ɔ. Zezi seli kɛ: “Sɛ an klo amun wiengu’n, i sɔ’n nun yɛ sran’m be kwlaa bé sí kɛ an ti n sɔnnzɔnfuɛ-ɔ.” (Zan 13:34, 35) Akoto Zan seli i wiengu Klistfuɛ mun kɛ: “I sɔ’n nun yɛ be fa si be nga be ti Nyanmiɛn wa, nin be nga be ti mmusu’m be si Satan’n i wa nin-ɔn, afin sran kwlaa  ng’ɔ yo sa ng’ɔ ti-man kpa’n, b’ɔ kpɔ i niaan’n, ɔ ti-man Nyanmiɛn wa. An nian, ndɛ nga kɛ ɔ fin i bo bolɛ nun’n an tili’n yɛ: yɛlɛ kɛ e klo e wun.” (1 Zan 3:10, 11) Klolɛ mɔ Zoova i Lalofuɛ’m be klo be wun’n, ɔ nin be bo m’ɔ ti kun’n ti’n, be yɛ be ti Zezi i sɔnnzɔnfuɛ mun ɔn. Kpɛkun, Ɲanmiɛn maan be bo i Sielɛ’n i jasin fɛ’n asiɛ wunmuan’n su.—Mat. 24:14.

12, 13. (a) ?Ngue yɛ andɛ’n, “sran kpanngban kpa” be yo ɔ? (b) ?Ngue yɛ Ɲanmiɛn wá yó mán be ɔ?

¹² Zoova i sufuɛ nga bé trán asiɛ’n su wa’n, be ti “sran kpanngban kpa.” Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan: “Be fin mɛnmɛn’n kwlaa nin nvle-nvle’n kwlaa nun, [...] be ijɔ aniɛn wafa-wafa’n kwlaa. Be jinjin bia’n nin Bua Gbanflɛn’n be nyrun lɛ.” Ɔ se ekun kɛ: “Be nga be fin afɛ dan’n nun mun-ɔn. Be kpuli be tralɛ mun Bua Gbanflɛn’n i mmoja’n nun yɛ be fieli-ɔ.” I sɔ’n kle kɛ, be lafi e ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili’n su. Kpɛkun, klolɛ mɔ be klo Ɲanmiɛn nin i Wa’n ti’n, “be su [Ɲanmiɛn] wia nun nin kɔnguɛ.”—Ngl. 7:9, 14, 15.

¹³ Ɔ ka kaan sa’n, Ɲanmiɛn wá núnnún klunwifuɛ mun. Blɛ sɔ’n nun’n, “nyrɛnnɛn’n ɔ́ yó dan.” (Mat. 24:21; an kanngan Zeremi 25:32, 33 nun.) Zoova i sufuɛ’m be liɛ’n, bé fíte nun. Afin, Zoova klo be. I afuɛ kɔe 2.000 yɛ, Ɲanmiɛn seli kɛ: “Ɔ́ núnnún be nyinmuɛn’n kwlaa, wie’n su tran-man lɛ kun. Be su yo-man sɛ kun, be su sun-man kun, be su wun-man nyrɛnnɛn kun.” ?Kɛ “ninnge sɔ’m be su tran-man lɛ kun” mɔ asiɛ’n wá káci lika klanman’n, a kunndɛ kɛ á trán su wie?—Ngl. 21:4.

14. ?Sran nɲɛ yɛ andɛ be ti Zoova i sufuɛ asiɛ wunmuan’n su ɔ?

¹⁴ Afuɛ 1914 nun yɛ mɛn’n i awieliɛ’n boli i bo ɔ. Afuɛ sɔ’n nun’n, Zoova i sufuɛ’m b’a sɔnman. Sanngɛ, Zoova fɛli i wawɛ’n mannin be. Kpɛkun, klolɛ mɔ be klo be wiengu’n ti’n, be tuli be klun be boli Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n. I sɔ’n ti’n, be yia sran kpanngban kpa. Sran sɔ’m be lafi su kɛ bé trán asiɛ’n su wa. Andɛ’n, Zoova i sufuɛ’m be kwlakwla be ti sran kɔe miliɔn mɔcuɛ (8.000.000) asiɛ wunmuan’n su. Yɛ be le asɔnun akpiakpi ya, akpiakpi blu nin nnun, asɔnun ya nnan (115.400). Sran’m be uka e su afuɛ kwlaa. I wie yɛle kɛ, afuɛ 2014 nun’n, be yoli sran akpiakpi ya nɲɔn, sran akpiakpi ableso nin nnun ya nnun (275.500) tra su be batɛmu. Ɔ maan, sɛ é kwlá sé’n, be yoli sran kɔe akpi nnun ya nsan (5.300) be batɛmu le mɔcuɛ kwlaa nun.

15. ?Ngue ti yɛ andɛ’n, sran kpanngban be kwla ti Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n niɔn?

¹⁵ Kɛ e wun wafa nga sran kpanngban be kwla tili jasin fɛ’n, ɔ ti abonuan. Andɛ’n, e fluwa’m be fite aniɛn 700 tra su nun. Anglo kwlaa nun’n, e yi fluwa Sasafuɛ Tranwlɛ’n miliɔn ablenun nin nɲɔn (52.000.000) tra su. Yɛ ɔ fite aniɛn 247 nun. Sran fi yiman fluwa uflɛ kɛ ngalɛ’n sa asiɛ’n su. Fluwa ?Ngue like yɛ Biblu’n kle i sakpasakpa ɔ? mɔ e fa kle sran’m be like’n, e yili miliɔn ya nɲɔn (200.000.000). Kpɛkun, ɔ fiteli aniɛn 250 tra su nun.

16. ?Ngue ti yɛ sran kpanngban be ba Zoova i sulɛ wie ɔ?

¹⁶ E lafi Ɲanmiɛn su. Yɛ e lafi su kɛ ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n, ɔ fin Ɲanmiɛn. Kɛ sran kpanngban be wun i sɔ’n, be ba Ɲanmiɛn i sulɛ wie. (1 Tɛs.  2:13) Satan m’ɔ ti “mɛn nga i min’n,” ɔ kle Zoova i sufuɛ’m be yalɛ. Sanngɛ, Zoova fanngan nun’n e yo kpa.—2 Kor. 4:4.

17, 18. ?Kɛ sran’m be sɔman e nun klanman’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

¹⁷ Kɛ é bó jasin fɛ’n, sran wie’m be sɔ e nun kpa. Sanngɛ wie’m be sɔman e nun. ?Sɛ sran’m be sɔman e nun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ? Ɔ fata kɛ e nanti afɔtuɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n man e’n su. Ɔ se kɛ: “Maan amun ijɔlɛ wafa’n yo sran’m be fɛ, maan amun nuan nun ndɛ’n yo fɛ kɛ njin sa naan amu’an tɛ sran ng’ɔ usa amun sa’n, i su klanman.” (Kol. 4:6) Kɛ sran’m be usa e like nga ti yɛ e lafi Ɲanmiɛn su’n, e “tɛ be su amanniɛn su.” Afin, e klo e wiengu.—1 Piɛ. 3:15, 16.

¹⁸ Kɛ sran’m be sɔman e nun mɔ be kan e ndɛ tɛtɛ’n, e nian Zezi i ayeliɛ’n su. Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan: “Bɛ kpɛli i nzowa, w’a yi-man a man-man be, be kleli i nyrɛnnɛn, w’a fua-man be ti, sanngɛ ɔ fɛ i ndɛ liɛ’n wlali Nyanmiɛn b’ɔ di ndɛ nanwlɛ’n i sa nun.” (1 Piɛ. 2:23) E yo wun ase kanfuɛ blɛ kwlaa nun. Yɛ e nanti afɔtuɛ nga Biblu’n man’n su. I waan: “Sɛ sran yo amun tɛ’n, nán an yo i wie, sɛ be kpɛ amun nzowa’n, nán an yi man be, sanngɛ an yra be nguan.”—1 Piɛ. 3:8, 9.

19. ?Wafa sɛ yɛ Zezi waan e nin e kpɔfuɛ mun e tran ɔn?

¹⁹ Sran ng’ɔ ti wun ase kanfuɛ’n, ɔ nanti afɔtuɛ nga Zezi mannin’n su. Zezi seli kɛ: “An tili i kɛ be seli kɛ: ‘Klo ɔ wiengu, yɛ kpɔ ɔ kpɔfuɛ.’ Sanngɛ n liɛ’n, ń kán klé amun kɛ, an klo amun kpɔfuɛ mun, yɛ be nga be wua amun amuɛn’n, an yra be nguan. Be nga be kpɔ amun’n, an yo be kpa, yɛ be nga be yo amun tɛtɛ bɔ be kle amun yalɛ’n, an srɛ Nyanmiɛn kɛ ɔ yo be kpa. I sɔ’n nun’n, amún wá yó amun Si b’ɔ o nyanmiɛn su lɔ’n i mma mun, afin ɔ bo wia’n man be bɔ be ti tɛ’n nin be bɔ be ti kpa’n, yɛ ɔ tɔ nzue’n man nanwlɛfuɛ nin be bɔ be ti-man nanwlɛfuɛ’n.” (Mat. 5:43-45) Kannzɛ sran’m be kpɔ e’n, e kpɔman be wie. Afin, e ti Ɲanmiɛn i sufuɛ.

20. ?Ngue ti yɛ e lafi su kɛ sran’m bé wá kló Ɲanmiɛn nin be wiengu titi ɔ? (An nian foto ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

²⁰ Maan e kle titi kɛ e klo Ɲanmiɛn nin e wiengu mun. Sɛ sran’m be sɔ jasin fɛ’n nun annzɛ be sɔman nun o, maan e yo be kpa. Pɔlu seli kɛ: “Nán maan sran fi kalɛ tran amun su, saan amun wiengu klolɛ yɛ ɔ yo kɛ kalɛ sa yɛ ɔ tran amun su-ɔ. Afin sran ng’ɔ klo i wiengu’n, wuun w’a wie mmla’n kwlaa su fa. Afin kɛ be se kɛ: ‘Nán kunndɛ bla ɔ yi bo annzɛ bian ɔ wun bo, nán kun sran, nán wua, nán maan ɔ nyin blo ɔ wiengu i like su’n,’ sɛ mmla wie o lɛ, sɛ ɔ ti sɛ ti sɛ o, i kwlaa sɔ’n be bo i kpɔlɛ se kɛ: ‘Klo ɔ wiengu kɛ a fa klo ɔ bɔbɔ ɔ wun’n sa.’ Sran ng’ɔ klo i wiengu’n, ɔ yo-mɛn i tɛ, ɔ maan sran ng’ɔ klo sran’n, wuun w’a wie mmla’n kwlaa su fa.” (Rɔm. 13:8-10) Satan i mɛn nga nun’n, sran’m be bo timan kun, yɛ be yo be wiengu’m be tɛ. Zoova i Lalofuɛ’m be liɛ’n, be klo be wiengu. (1 Zan 5:19) Ɔ ka kaan sa’n, Ɲanmiɛn wá núnnún Satan nin i mmusu mun, ɔ nin klunwifuɛ mun. Kpɛkun, sran nga bé ká lɛ’n, bé kló be wiengu tititi. Asiɛ wunmuan’n su’n, sran’m bé kló Ɲanmiɛn nin be wiengu. Blɛ sɔ’n nun’n, asiɛ’n i su tranlɛ’n wá yó fɛ kpa.