Kan Hunyo 20, 2021, nagkaigwa nin sarong makasaysayan na pangyayari: Pig-release an Bagong Kinaban na Traduksiyon kan Banal na Kasuratan sa lengguwaheng Bicol.

An sarong bagay na pambihira manungod sa Bagong Kinaban na Traduksiyon iyo an pagigin eksakto asin tama kan pagkatradusir kaiyan kan ipinasabong na mensahe nin Diyos. (2 Timoteo 3:16) Anong nakakaalarmang pamamaagi ngunyan nin pagtradusir nin Bibliya an linikayan kaiyan? Siisay an nasa likod kan bagong traduksiyon na iyan? Asin paano ka makakasigurado na mapagtitiwalaan an Bagong Kinaban na Traduksiyon?

“Kada taon, an Bibliya an pinakamabentang libro kan taon,” an isinurat ni Declan Hayes na sarong propesor sa international business. Makamumundo na kun beses garo mas nangingibabaw an kagustuhan na makaprodusir nin sarong pinakamabentang libro kisa sa pagigin tama. Halimbawa, hinali nin sarong Bibliya an mga teksto na sa hiling kan mga kagpublikar “bakong interesante.” An saro pang Bibliya sinalidahan man an mga tataramon o ekspresyon na tibaad dai magustuhan kan mga parabasa sa ngunyan. Halimbawa, para magin nakakaakit iyan sa partikular na grupo nin mga tawo, inapod kaiyan an Diyos na “Ama-Ina.”

Tibaad an pinakanakakaalarmang pamamaagi ngunyan nin pagtradusir nin Bibliya iyo an may koneksiyon sa personal na pangaran nin Diyos, an Jehova. (May mga iskolar na itinatradusir an pangaran nin Diyos na “Yahweh.”) Sa suanoy na mga kopya nin Bibliya, an pangaran nin Diyos irinerepresentar kan apat na Hebreong katanog (consonant) na puwedeng an transliterasyon YHWH o JHVH. Sa Hebreong Kasuratan * pa sana, naglataw na nin haros 7,000 na beses an napapalain na pangaran na ini. (Exodo 3:15; Salmo 83:18) Kun siring, malinaw na katuyuhan kan satong Kaglalang na maaraman asin gamiton kan saiyang mga parasamba an saiyang pangaran!

Minsan siring, ginatos na taon na an nakaagi, ipinundo kan mga Judio an pagsambit kan pangaran nin Diyos huli sa pagkatakot base sa superstisyon. Pag-abot nin panahon, naimpluwensiyahan man an Kristiyanismo kan siring na superstisyosong kaisipan. (Gibo 20:29, 30; 1 Timoteo 4:1) Sa ngunyan, riniribayan sa parati kan mga paratradusir nin Bibliya an pangaran nin Diyos kan titulong “Kagurangnan.” May mga Bibliya pa ngani sa modernong lengguwaheng Ingles an hinali an tataramon na “pangaran” sa Juan 17:6, kun sain sinabi ni Jesus: “Ihinayag ko an saimong pangaran.” Arog kaini an pagkatradusir kan Good News Translation para sa bersikulong ini: “Ipinamidbid taka.”

Sinasabi nin nagkapirang iskolar na sinusunod man lang ninda an tradisyon pag riniribayan ninda an pangaran nin Diyos nin titulong “Kagurangnan.” Sinasabi man kan nagkapira na ginibo ninda an arog kaiyan na desisyon huling gusto ninda na magkaigwa nin halangkaw na benta. * Pero kinondenar ni Jesus an pagsunod sa mga tradisyon na dai nagtataong onra sa Diyos. (Mateo 15:6) Apuwera kaiyan, an ideya na ribayan nin sarong titulo an sarong pangaran mayo nin basehan sa Kasuratan. Si Jesu-Cristo igwa nin dakul na titulo, arog kan “An Tataramon nin Diyos” asin “Hadi nin mga hadi.” (Kapahayagan 19:11-16) Kun siring, dapat daw na an pangaran na Jesus ribayan kan saro sa mga titulong iyan?

An pinag-uulayan digdi bako lang isyu na mayo nin praktikal na importansiya. Pag-isipan an sinabing ini nin sarong consultant sa pagtradusir nin Bibliya sa India manungod sa paghali kan pangaran nin Diyos sa Bibliya: “An mga Hindu dai interesado sa titulo nin Diyos; gusto nindang maaraman an personal na pangaran nin Diyos, asin sagkod na dai ninda aram an pangaran dai ninda mamamatian na igwa sinda nin personal na relasyon sa sarong iyan.” Iyo, totoo ini sa gabos na naghahanap sa Diyos. Mahalagang marhay na maaraman an pangaran nin Diyos tanganing masabutan siya, bako bilang saro sanang puwersa kundi sarong Persona—saro na puwede tang mamidbid. (Exodo 34:6, 7) Kaya sinasabi kan Bibliya: “An lambang saro na nag-aapod sa pangaran ni Jehova maliligtas.” (Roma 10:13) Kaipuhan nanggad na gamiton kan mga parasamba nin Diyos an saiyang pangaran!

Kaya makasaysayan nanggad an nangyari kan 1950 kan inot na ipublikar an bersiyon sa Ingles kan Bagong Kinaban na Traduksiyon kan Kristiyanong Griegong Kasuratan. Durante kan suminunod na dekada, pasaro-sarong ipinublikar an mga kabtang kan Hebreong Kasuratan. Kan 1961, pig-release an kumpletong Bibliya sa Ingles sa sarong volume. Mahalagang bagay nanggad na an Bagong Kinaban na Traduksiyon trinadusir na “Jehova” an pangaran nin Diyos sa gabos na paglataw kaiyan nin haros 7,000 na beses sa Lumang Tipan. An pambihirang bagay pa iyo an pagbalik kan pangaran nin Diyos nin 237 beses sa Kristiyanong Griegong Kasuratan. *

An pagbalik kan pangaran na iyan dai sana nagtataong onra sa Diyos kundi nagtatao man sato nin urog pang pakasabot. Para iilustrar, dakul na traduksiyon an itrinadusir an Mateo 22:44 nin arog kaini: “An Kagurangnan nagsabi sa sakong Kagurangnan.” Pero siisay talaga an nagsabi digdi asin siisay an sinasabihan? Itrinadusir kan Bagong Kinaban na Traduksiyon an Mateo 22:44 nin arog kaini: “Sinabi ni Jehova sa sakuyang Kagurangnan,” na kinokotar nin tama an sinabi sa Salmo 110:1. Kaya mahihiling kan nagbabasa an mahalagang pagkakaiba kan Diyos na Jehova saka kan saiyang Aki.

An Bagong Kinaban na Traduksiyon ipinublikar kan Watch Tower Bible and Tract Society, sarong legal na ahensiya na nagrerepresentar sa Mga Saksi ni Jehova. Sa laog nin labi nang sanggatos na taon, an Mga Saksi ni Jehova nag-iimprenta saka nagdidistribwir nin mga Bibliya sa bilog na kinaban. An Bagong Kinaban na Traduksiyon iprineparar nin sarong grupo nin mga Saksi ni Jehova na midbid bilang an New World Bible Translation Committee. Huling dai lamang nagmamawot na magin prominente an mga miyembro kan komite, hinagad ninda na dai sinda pagngaranan dawa pagkagadan ninda.—1 Corinto 10:31.

Taano ta inapod iyan na Bagong Kinaban na Traduksiyon? Ipinaliwanag sa painot na tataramon (foreword) sa 1950 na edisyon na ipinaparisa kan titulong ini an marigon na pagtubod na an katawuhan “nasa entrada na kan bagong kinaban” na ipinanuga sa 2 Pedro 3:13. Arog kan isinurat kan komite, sa “panahon na ini nin pagbabago hali sa lumang kinaban pasiring sa matanos na bagong kinaban,” mahalaga na pasirangon kan mga traduksiyon nin Bibliya “an dalisay na katotoohan kan Tataramon nin Diyos.”

Tinawan nin priyoridad an pagigin tama kan traduksiyon. An mga paratradusir kan Ingles na edisyon itrinadusir iyan hali sa orihinal na mga lengguwaheng Hebreo, Aramaiko, asin Griego, na ginagamit an pinakamarahay na makukuang kopya nin suanoy na mga manuskrito. Pambihira an pag-iingat na ginibo tanganing maitradusir sa pinakatamang paagi an nakasurat diyan—pero sa lengguwaheng madaling masasabutan kan mga parabasa sa ngunyan.

Bakong makangangalas na inumaw kan nagkapirang iskolar an Bagong Kinaban na Traduksiyon dahil sa integridad kaini asin pagigin tama. Si Propesor Benjamin Kedar-Kopfstein, sarong iskolar sa Israel sa lengguwaheng Hebreo, nagsabi kan 1989: “Sa sakuyang pag-research sa lengguwahe may koneksiyon sa Hebreong Bibliya asin mga traduksiyon, kinokonsulta ko sa parati an Ingles na edisyon kan midbid sa apod na New World Translation. Sa paggibo kaiyan, pauruutro kong napapatunayan na ipinapahiling kan traduksiyon na ini an sadiyosan na paghihinguwa na magkaigwa kan pinakatamang pakasabot kan suanoy na mga manuskrito.”

Kaya, tama sana na naghinguwa an Mga Saksi ni Jehova na magin available an New World Translation sa mga bakong Ingles an lengguwahe. Sa ngunyan, naipublikar na iyan nin kumpleto o kabtang sana sa dakul na lengguwahe. Para mas madaling magibo ini, sarong pamamaagi sa pagtradusir nin Bibliya an ginibo na pinagkombinar an pag-adal sa mga termino sa Bibliya asin an teknolohiya nin kompyuter. Inestablisar man an sarong departamento na inaapod na Translation Services para tabangan an mga paratradusir. An Namamahalang Grupo kan Mga Saksi ni Jehova ginigibo an maingat na superbisyon sa gibuhon na pagtradusir nin Bibliya paagi sa Writing Committee kaiyan. Pero paano ginigibo an pagtradusir?

Inot, sarong grupo nin mga nagdusay na Kristiyano an pinipili para magin sarong translation team. Ipinapahiling kan eksperyensiya na pag an mga paratradusir iribang nagtatrabaho bilang sarong team imbes na magkasuruwayan, mas magayon saka mas balanseng traduksiyon an nagigibo ninda. (Talinhaga 11:14) Sa pangkagabsan, an kada miyembro kan team igwa na nin eksperyensiya sa pagtradusir kan mga publikasyon kan Mga Saksi ni Jehova. Dangan, sasanayon sindang marhay sa panginot na mga prinsipyo sa pagtradusir nin Bibliya asin sa paggamit kan mga program sa kompyuter na ginibo para sa pagtradusir.

An translation team tinatawan nin instruksiyon na itradusir an Bibliya nin tama pero madaling masabutan kan mga ordinaryong tawo. Dapat na itradusir iyan nin literal sagkod na posible, pero dai dapat nababago an kahulugan kan orihinal na teksto. Paano ini ginigibo? Kuanon na halimbawa an bagong pig-release na Bibliya. Nagpuon an team paagi sa pagpili kan mga katumbas na termino sa Bicol para sa gabos na panginot na termino sa Bibliya na ginamit sa Ingles na Bagong Kinaban na Traduksiyon. Ipinapahiling kan program sa kompyuter na Watchtower Translation System an mga magkakoronektar o magkapararehong kahulugan na mga termino sa Bibliya. Ipinapahiling man kaiyan an orihinal na mga termino sa Griego o sa Hebreo kun sain kinua an Ingles na mga termino para mapag-adalan kan mga paratradusir kun paano iyan itrinadusir sa iba pang paglataw kaiyan sa Bibliya. Kan nagkauruyon na an team sa mga terminong iyan, pinunan na ninda an pagtradusir kan Bibliya, na ginagamit an kompyuter para mahiling an mga katumbas na termino sa Bicol mantang itinatradusir ninda an kada bersikulo.

Alagad, an pagtradusir bako lang basta pagribay sa sarong grupo nin mga tataramon nin saro pang grupo nin mga tataramon. Dakulang trabaho an kinakaipuhan para masigurado na naipapaabot kan napiling mga termino sa Bicol an tamang ideya kan Kasuratan sa kada konteksto. Kinaipuhan an pag-iingat para masigurado na an gramatika saka pagkaareglar nin mga tataramon magayon asin natural basahon. An pagpapagal para sa proyektong ini sulit nanggad. An Bicol na edisyon kan New World Translation itrinadusir an Tataramon nin Diyos sa paaging madaling basahon, malinaw saka nasasabutan, asin tama an pagkatradusir kan suanoy na mga manuskrito. *

Dinadagka mi kamo na siyasaton mismo nindo an Bagong Kinaban na Traduksiyon kan Banal na Kasuratan. Puwede nindong mabasa iyan online o sa JW Library app, o puwede kamong magkua nin imprentadong kopya sa kongregasyon kan Mga Saksi ni Jehova sa lugar nindo. Puwede nindong basahon iyan na may pagtitiwala na itrinadusir kaiyan nin tama an mga tataramon nin Diyos sa saindong lengguwahe. Sigurado nanggad na sa dai mahahaloy mauyon kamo na an pag-release kan Bibliyang ini talagang sarong makasaysayan na pangyayari nin espirituwal na pag-uswag!