Bushe Ukubuuka ku Bafwa Cinshi?
Icasuko ca mu Baibolo
Muli Baibolo, ishiwi ilyapilibulwa ati “ukubuuka,” lyafuma kwi shiwi lya ciGriki a·naʹsta·sis, ilipilibula “ukwimya” nelyo “ukwima na kabili.” Umuntu uwabuushiwa ukufuma ku bafwa alaba no mweo na kabili nga filya fine aali ilyo ashilafwa.—1 Abena Korinti 15:12, 13.
Nangu ca kuti ishiwi lya kuti “ukubuuka” talisangwa mu Malembo ya ciHebere, ayo abengi beta ati Icipingo ca Kale, na ya yene amalembo yalalandapo pa kubuuka. Ku ca kumwenako, Lesa alaile abantu bakwe ukupitila muli kasesema Hosea ati: “Nkabalubula mu kuboko kwa Nshiishi; nkabapokolola ku mfwa.”—Hosea 13:14; Yobo 14:13-15; Esaya 26:19; Daniele 12:2, 13.
Bushe abantu bakabuukila kwi? Abantu bamo bakabuukila ku muulu mu kuteka na Kristu. (2 Abena Korinti 5:1; Ukusokolola 5:9, 10) Baibolo ita uku kubuuka ati “ukubuuka kwa ntanshi” na “ukubuuka kwa bafwa ukwa kubalilapo.” Aya mashiwi yalanga fye ukuti kwaliba ukubuuka na kumbi. (Ukusokolola 20:6; Abena Filipi 3:11) Abakabuushiwa muli uku kubuuka, e bakafula sana kabili bena bakekala pano pene pa calo.—Amalumbo 37:29.
Bushe abantu bakabuushiwa shani? Lesa alipeela Yesu amaka ya kubuusha abafwa. (Yohane 11:25) Yesu akalenga “bonse ababa mu nshiishi” ukuba no bumi kabili bonse fye bakaba filya fine baali, bakakwata ne mibele ilya ine bakwete e lyo bakalaibukisha na fyonse ifyacitike ilyo bashilafwa. (Yohane 5:28, 29) Abakabuukila ku muulu bakakwata umubili wa mupashi, e lyo abakabuukila pano calo bakakwata imibili iisuma kabili iituntulu.—Esaya 33:24; 35:5, 6; 1 Abena Korinti 15:42-44, 50.
Ni bani bakabuuka? Baibolo itila “kukaba ukubuuka kwa balungama na bashalungama.” (Imilimo 24:15) Pa balungama abakabuuka paba na bantu ba citetekelo pamo nga Noa, Sara na Abrahamu. (Ukutendeka 6:9; AbaHebere 11:11; Yakobo 2:21) Abashalungama abakabuuka ni balya abashalecita ukufwaya kwa kwa Lesa pa mulandu wa kuti tabakwete ishuko lya kusambilila pali ena.
Lelo abacita sana ifyabipa ica kuti tabafwaya na kwaluka, tabakabuuke. Abantu ababa ifi nga bafwa, ninshi capwa tabakabuuke na kabili.—Mateo 23:33; AbaHebere 10:26, 27.
Ni lilali kukaba ukubuuka? Baibolo yalilanda ukuti ukubuuka kwa bakaya ku muulu kukabako mu nshita ya kuteka kwa kwa wa Kristu, ukwatendeke mu 1914. (1 Abena Korinti 15:21-23) Ukubuuka kwa bakekala pano calo kukabako mu myaka 1,000 iya kuteka kwa kwa Yesu Kristu, ilyo calo cikaba paradaise.—Luka 23:43; Ukusokolola 20:6, 12, 13.
Mulandu nshi tulingiile ukucetekela ukuti abafwa bakabuuka? Mu Baibolo mwaliba amalyashi ayalanda pa bantu 9 ababuukile ku bafwa ninshi na bantu bambi balemonako. (1 Ishamfumu 17:17-24; 2 Ishamfumu 4:32-37; 13:20, 21; Luka 7:11-17; 8:40-56; Yohane 11:38-44; Imilimo ya Batumwa 9:36-42; Imilimo ya Batumwa 20:7-12; 1 Abena Korinti 15:3-6) Ilyashi lya kubuuka kwa kwa Lasaro lyali-ibela pantu Yesu amubuushishe ninshi palipita inshiku 4 ukutula apo afwilile kabili na bamweneko baali abengi sana. (Yohane 11:39, 42) Na bantu abapatile Yesu tabakeene ukuti Yesu alibuushishe Lasaro, e co balefwaila ukwipaya Yesu na Lasaro.—Yohane 11:47, 53; 12:9-11.
Baibolo itila Lesa alikwata amaka ya kubuusha abafwa kabili alafwaisha ukubabuusha. Alebukisha fyonse pa bantu bonse abafwa abo akabuusha, e co akabomfya amaka yakwe ayapulamo ku kubabuusha. (Yobo 37:23; Mateo 10:30; Luka 20:37, 38) Lesa te kuti afilwe ukubuusha abafwa, na kuba alafwaya sana ukubabuusha! Baibolo ilondolola ici cishinka ilyo ilanda pali Lesa ati: “Mukafuluka umulimo wa minwe yenu.”—Yobo 14:15.
Ifyo abantu balanda pa kubuuka ifishili fya cine
Ubufi: Ukubuuka ku bafwa, kubwesesha umweo mu mubili umo wafumine.
Icishinka: Baibolo isambilisha ukuti umweo e muntu wine, te cintu icishifwa, icifuma mu mubili umuntu nga afwa. (Ukutendeka 2:7) Umuntu uwabuushiwa alapangwa cipya cipya no kuba uwa mweo na kabili, te kutila umweo ulabwelela mu mubili akwete.
Ubufi: Abantu bamo bakababuusha e lyo no kubonaula ilyo line fye.
Icishinka: Baibolo itila “abalecita ifibi bakabuukila ku bupingushi.” (Yohane 5:29) Lelo bakapingwilwa pa fyo bakacita pa numa ya kubuuka, te pa fyo bacitile ilyo bashilafwa. Yesu atile: “Abafwa bakomfwa ishiwi lya Mwana wa kwa Lesa, na bakomfwa bakaba no mweo.” (Yohane 5:25) “Abakomfwa” nelyo abakalakonka ifyo bakulasambilila pa numa ya kubuuka, amashina yabo yakalembwa mwi “buuku lya mweo.”—Ukusokolola 20:12, 13.
Ubufi: Abantu bakabuuka ne mibili ilya iine bakwete ilyo tabalafwa.
Icishinka: Umuntu nga afwa, umubili wakwe ulabola no kusanguka iloba.—Lukala Milandu 3:19, 20.