1. Cinshi Lesa abumbile abantu?

KWALIBA umulandu uo Lesa abumbile abantu. Abumbile Adamu na Efa, abantu ba kubalilapo ukuti baleikala mwi bala ilisuma sana ilyo baleita abati, Edene. Alefwaya ukuti bakakwate abana no kulenga isonde lyonse likabe paradaise. Na kabili, alefwaya ukuti balesunga inama.—Ukutendeka 1:28; 2:8, 9, 15; belengeni Ifyebo na Fimbi pa 6.

2. (a) Twaishiba shani ukuti Lesa akacita fyonse ifyo apanga ukucita? (b) Finshi Baibolo yalandapo pa lwa kwikala umuyayaya?

² Bushe mumona ukuti lino isonde likatala aliba paradaise? Yehova atweba ukuti: “Nalipanga, kabili nkacicita.” (Esaya 46:9-11; 55:11) Ca cine, akacita fyonse ifyo apanga kabili takuli nangu cimo icikamulesha. Yehova atile kwaliba umulandu uo apangile isonde. Atile, ‘talipangile apa fye.’ (Esaya 45:18) Afwaya ukuti abantu bakesushe isonde. Bantu ba musango nshi abo Yehova afwaya ukuti baleikala pe sonde, kabili pa myaka inga? Baibolo itila: “Abalungama [nangu abacumfwila] e bakekala mu calo, Kabili bakekalamo umuyayaya.”—Amalumbo 37:29; Ukusokolola 21:3, 4.

3. Apo abantu balalwala kabili balafwa, mepusho nshi nalimo mwingepusha?

³ Lelo, abantu balalwala kabili balafwa. Mu ncende ishingi balalwa no kwipayana. Ukulanda fye icishinka, ifi te fyo Lesa alefwaya abantu baleikala. Nomba, cinshi calenga ifintu fyaluke kabili mulandu nshi? Icasuko caba mu Baibolo.

4, 5. (a) Nani alandiile mu nsoka pa kulanda na Efa mwi bala lya Edene? (b) Bushe umuntu umufumacumi kuti aba shani umupuupu?

⁴ Baibolo itila kwaliba umulwani wa kwa Lesa ‘uwitwa Kaseebanya kabili Satana.’ Satana alandiile mu nsoka pa kulanda na Efa mwi bala lya Edene. (Ukusokolola 12:9; Ukutendeka 3:1) Alengele camoneka kwati ni nsoka yalelanda. —Belengeni Ifyebo na Fimbi pa 7.

⁵ E ico, kuti twaipusha ukuti, bushe Lesa ewabumbile Satana Kaseebanya? Awe! Pa kubalilapo Satana aali ni malaika ku muulu kabili e ko aali na lintu Lesa abumbile isonde. Uyu e waishileyaluka no kuba Satana Kaseebanya. (Yobo 38:4, 7) Bushe ayalwike shani? Taleni tontonkanyeni: Bushe ciba shani pa kuti umuntu umufumacumi abe umupuupu? Uyu muntu kwena tafyalwa umupuupu. Lelo, alatendeka ukukumbwa nelyo alafwaya ukukwata ifintu ifishili fyakwe. Alatwalilila ukutontonkanyapo, kabili ulunkumbwa lulakulilako. Lyena, nga tapali abalemumona, aleba. Ifi, e fyo umuntu engaba umupuupu.—Belengeni Yakobo 1:13-15; belengeni Ifyebo na Fimbi pa 8.

6. Bushe cali shani pa kuti malaika abe umulwani wa kwa Lesa?

⁶ Ifi twalanda e fyo cali na kuli ulya malaika pa kuti apondoke. Ilyo Yehova abumbile Adamu na Efa, abebele ukuti bakakwate abana no ‘kukumana pe sonde.’ (Ukutendeka 1:27, 28) Ulya malaika nalimo aletontonkanya ukuti, ‘Kuti cawama sana nga ca kuti abantu bonse balampepa ukucila ukulapepa Yehova!’ Ilyo atontonkenyepo sana, e lyo acililemo ukufwaisha ukuti abantu balemupepa ukucila ukulapepa Yehova. E ico, alibepele Efa no kumulufya. (Belengeni Ukutendeka 3:1-5.) Ilyo acitile ifi, asangwike Satana Kaseebanya, umulwani wa kwa Lesa.

7. (a) Cinshi calengele ukuti Adamu na Efa bafwe? (b) Cinshi na ifwe tukotela no kufwa?

 ⁷ Adamu na Efa bapondokele Lesa no kulya icisabo. (Ukutendeka 2:17; 3:6) Ilyo bapondweke balibembukile Yehova kabili mu kupita kwa nshita balifwile nga fintu Yehova alandile. (Ukutendeka 3:17-19) Abana ba kwa Adamu na Efa nabo bene bafyelwe ababembu, e ico balifwile. (Belengeni Abena Roma 5:12.) Pa kuti tumfwikishe ico abana ba kwa Adamu na Efa nabo babelele ababembu, natulangilile. Tutile mulepanga umukate mu cikombola icaongama, bushe umukate kuti wafuma shani? Na o wine kuti wafuma uwaongama nga filya fine fye icikombola cili. Ilyo Adamu akene ukumfwila Lesa, aishileba uushapwililika. Apo tuli bana ba kwa Adamu, bonse fye tatwapwililika nga filya fine Adamu aishileba, e co tulufyanishisha. Na kabili, pa mulandu wa kuti tatwapwililika, bonse tulakota no kufwa tulafwa.—Abena Roma 3:23; belengeni Ifyebo na Fimbi pa 9.

8, 9. (a) Finshi Satana alefwaya Adamu na Efa basumine? (b) Mulandu nshi Yehova ashaipaile bacipondoka lilya line fye bamupondokele?

⁸ Satana alengele abantu batampe ukupondokela Yehova ilyo abeleleke Adamu na Efa. Alefwaya Adamu na Efa basumine ukuti Yehova wa bufi, ni kateka umubi uushalefwaya ukuti baleikala bwino. Ico Satana alelandapo ca kuti Lesa talinga ukweba abantu ifya kucita no kuti Adamu na Efa balikwete amaka ya kuisalila abene icisuma ne cabipa. Nomba finshi Yehova aali no kucita? Nga alefwaya, nga alibepeye lilya line fye no kupwisha bucipondoka pa calo. Lelo, bushe acita ifi nga alishinine Satana ukuti wa bufi? Iyo, nga tamushinine.

⁹ E mulandu wine Yehova ashabepaile lilya line fye. Lelo, alipeele abantu inshita iya kuiteka abene. Ukucita ifi kwali no kulanga apabuuta tuutu ukuti Satana wa bufi  lelo Yehova e waishibe ifingawamina abantunse. Tukasambilila ifingi pali ili lyashi mu Cipandwa 11. Nomba bushe, mulemonapo shani pa fyo Adamu na Efa bacitile? Bushe balicitile bwino pa kucetekela Satana no kukanaumfwila Lesa? Fyonse ifyo Adamu na Efa bakwete ni  Yehova wabapeele. Alibapeele ubumi ubwapwililika, icifulo icisuma ica kwikalamo ne ncito iyali no kulabaletela insansa. Lelo Satana ena takwali nangu cimo icisuma ico abacitile. Nga ca kuti eko mwali ilyo fyonse ifi fyalecitika, nga mwacitile shani?

10. Finshi ifyo cila muntu engasalapo ukucita?

¹⁰ Muno nshiku, na ifwe bene twalikwata insambu sha kuisalila ifyo tulefwaya, kabili ifyo tusalapo filakuma ubumi bwesu. Kuti twasalapo ukumfwila Yehova ukuti e Kateka wesu no kushinina Satana ukuti wa bufi. Nelyo kuti twasalapo Satana ukuba kateka wesu. (Amalumbo 73:28; belengeni Amapinda 27:11.) Bantu abanono fye muli cino calo abomfwila Lesa. Na kuba, Lesa te uteka cino calo. Nomba ninshi uuteka nani?

11, 12. (a) Finshi tusambililako kuli filya Satana alandile ukupeela Yesu amabufumu? (b) Malembo nshi ayalanga ukuti Satana e uteka cino calo?

¹¹ Yesu alishibe bwino uuteka icalo. Inshita imo Satana ‘alangile [Yesu] amabufumu yonse aya pano calo no bucindami bwa yako.’ Lyena Satana aebele Yesu ati: “Fyonse ifi ndekupeela nga wafukama no kumpepa.” (Mateo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Yipusheni amuti, ‘Nga ca kuti aya mabufumu tayali ya kwa Satana, bushe nga alimwebele ukuti alamupeela?’ Awe. Cine cine amabuteko yonse ya kwa Satana.

¹² Nalimo kuti mwaipusha amuti: ‘Bushe Satana kuti aba shani kateka wa cino calo? Bushe te Yehova Lesa wa Maka Yonse uwabumbile umuulu ne sonde?’ (Ukusokolola 4:11) Ca cine, lelo Yesu alilandile ukwabula no kupita mumbali ukuti Satana e “kateka wa pano calo.” (Yohane 12:31; 14:30; 16:11) Umutumwa Paulo na o aitile Satana Kaseebanya ukuti ni “lesa wa bwikashi buno.”  (2 Abena Korinti 4:3, 4) Na kabili, umutumwa Yohane alembele ukuti “icalo conse calaala mu maka ya mubifi.”—1 Yohane 5:19.

13. Cinshi tufwaila icalo cipya?

¹³ Ifintu muli cino calo filebipilako fye. Inkondo, amafisakanwa, ubumbimunda no lukaakala fyaba fye mpanga yonse. Abantu te kuti bafumyepo fyonse ifi nangu bengesha shani. Lelo, nomba line fye, Lesa ali no kufumyapo ifi fyonse pa nkondo ya Armagedone kabili akaleta icalo cipya umukaba ubulungami.—Ukusokolola 16:14-16; belengeni Ifyebo na Fimbi pa 10.

14. Nani uo Lesa asonta ukuba Imfumu ya Bufumu bwakwe? Finshi Baibolo yasobele pali Yesu?

¹⁴ Yehova alisonta Yesu Kristu ukuba Imfumu ya buteko nelyo Ubufumu bwakwe ubwa ku muulu. Kale sana Baibolo yalisobele ukuti Yesu akaba “Cilolo wa Mutende” no kuti ubuteko bwakwe tabwakapwe. (Esaya 9:6, 7) Yesu aebele abasambi bakwe ukupepela ubu Bufumu. Atile: “Ubufumu bwenu bwise. Ukufwaya kwenu kucitwe pano isonde nga mu muulu.” (Mateo 6:10) Mu Cipandwa 8 tukasambilila pa fyo Ubufumu bwa kwa Lesa bukafumyapo amabuteko ya pano calo. (Belengeni Daniele 2:44.) Lyena Ubufumu bwa kwa Lesa bukalenga isonde likabe paradaise iisuma sana.—Belengeni Ifyebo na Fimbi pa 11.

15. Bushe “isonde lipya” ni cinshi?

¹⁵ Baibolo yalaya ukuti: “Tulelolela imyulu ipya ne sonde lipya ifyo Lesa alaya, umukaba ubulungami.” (2 Petro 3:13; Esaya 65:17) Limo limo Baibolo nga yalanda pe shiwi lya kuti “isonde,” ninshi ilelanda pa bantu abekala  pe sonde. (Ukutendeka 11:1) E co “isonde lipya” bantu abomfwila Lesa kabili abo akapaala.

16. Bupe nshi ubusuma sana ubo Lesa akapeela bonse abakaba mu calo cipya, kabili finshi tulingile ukucita pa kuti tukapokelele ubu ubupe?

¹⁶ Yesu alaile ukuti bonse abakekala mu calo cipya ica kwa Lesa bakabapeela “umweo wa muyayaya.” (Marko 10:30) Finshi tufwile ukucita pa kuti tukapokelele ubu ubupe? Belengeni Yohane 3:16 na Yohane 17:3 pa kuti mwishibe icasuko. Lekeni nomba tumone ifyo Baibolo yalandapo pa fyo ubumi bukaba muli Paradaise iikaba pano isonde.

17, 18. Twaishiba shani ukuti pano isonde ponse pakaba umutende no kuti tukalaba abacingililwa?

¹⁷ Ububifi, inkondo, bumpulamafunde no lukaakala fikafumishiwapo. Abantu bonse ababipa bakafumishiwapo. (Amalumbo 37:10, 11) Lesa ‘akalenga inkondo ukupwa ukufika ku mpela sha pano isonde.’ (Amalumbo 46:9; Esaya 2:4) Mwi sonde lyonse mukaba abantu abatemwa Lesa kabili abamumfwila. Kukaba umutende umuyayaya.—Amalumbo 72:7.

¹⁸ Abantu ba kwa Yehova bakacingililwa. Kale sana, abena Israele baleba no mutende nga baumfwila Lesa, pantu alebacingilila. (Ubwina Lebi 25:18, 19) Mu Paradaise, tamwakabe nangu cimo ico tukalatiina. Lyonse tukalaba abacingililwa!—Belengeni Esaya 32:18; Mika 4:4.

19. Cinshi cingalenga twashininkisha ukuti ifya kulya fikafula mu calo cipya ica kwa Lesa?

¹⁹ Ifya kulya fikafula. “Ingano shikafula nga nshi pano isonde; pa muulu wa mpili shikafula icine cine.” (Amalumbo 72:16) Yehova “Lesa wesu akatupaala” kabili “isonde likamesha ifilimwa fya liko.”—Amalumbo 67:6.

20. Twaishiba shani ukuti isonde likaba paradaise?

 ²⁰ Isonde lyonse likaba paradaise. Abantu bakakwata amayanda ne mansa ishisuma sana. (Belengeni Esaya 65:21-24; Ukusokolola 11:18.) Isonde lyonse likalamoneka bwino sana nga filya fine ibala lya Edene lyalemoneka. Yehova akalatupeela fyonse ifyo tukabila. Baibolo itila: “Mufumbatula iminwe yenu no kupeela ica mweo conse ifyo cilefwaya.”—Amalumbo 145:16.

21. Twaishiba shani ukuti pa bantu ne nama tapakabe ubulwani?

²¹ Abantu ne nama bakekala mu mutende. Inama shikaleka ukusansa abantu. Abana abanono tabakaletiina inama ishingabasansa pali lelo.—Belengeni Esaya 11:6-9; 65:25.

22. Finshi Yesu akacitila bonse abalwala?

²² Takwakabe ukulwala. Ilyo Yesu aali pano isonde, alyundepe abantu abengi. (Mateo 9:35; Marko 1:40-42; Yohane 5:5-9) Lelo apo Yesu ni Mfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa, akondapa abantu bonse. Takwakabe uukatila: “Nindwala.”—Esaya 33:24; 35:5, 6.

23. Finshi Lesa akacita ku bafwa?

²³ Abafwa bakaba no mweo na kabili. Lesa alaya ukuti akabuusha abantu abengi abafwa. “Kukaba ukubuuka kwa balungama na bashalungama.”—Belengeni Yohane 5:28, 29; Imilimo 24:15.

24. Mumfwa shani pe subilo lya kwikala mu Paradaise?

²⁴ Bonse twalikwata insambu sha kusalapo ico tulefwaya. Kuti twasalapo ukwishiba Yehova no kumubombela nelyo kuti twacita fye ifyo tulefwaya. Nga twasalapo ukubombela Yehova, kuti twaisaikala bwino ku ntanshi. Ilyo umwaume umo alombele Yesu ukuti akamwibukishe nga afwa, Yesu amulaile ukuti: “Uli no kuba na ine mu Paradaise.” (Luka 23:43) Natusambililepo na fimbi pali Yesu Kristu ne fyo akalenga amalayo ya kwa Lesa yonse yakafikilishiwe.