BUSHE mwalimona ifyo abaice bepusha amepusho? Abengi batendeka ukwipusha lilya line fye basambilila ukulanda. Uku ninshi nabatulumuna na menso, balolesha imwe no kwipusha amepusho pamo nga: Cinshi umuulu umonekela blue (makumbi makumbi)? Bushe Intanda shapangwa na finshi? Nani wasambilishe utuni ukulila ubusaka? Kuti mwaesha na maka ukwasuka, lelo te lyonse canguka. Nangu mwasuke bwino shani, limo ifyo mwayasuka kuti fyalenga bamwipusha ilipusho na limbi nge li: Cinshi cabela fi?

² Te baice fye bepusha. Ilyo tulekula, tulatwalilila ukwipusha. Icilenga ukwipusha kufwaya ukwishiba amasanso tufwile ukutaluka, nelyo ukufwaya fye ukwishiba fimo. Lelo, cimoneka kwati abengi balileka ukwipusha, sana sana amepusho ayacindama. Balaleka ukufwaya ifyasuko.

³ Tontonkanyeni pa cipusho cili pa nkupo ya cino citabo, amepusho yali pa mashiwi ya ntendekelo, nelyo ayali pa kutendeka kwa cino cipande. Aya, e mepusho yamo ayacindamisha ayo mwingepusha. Lelo, abengi balileka ukufwaya amasuko. Cinshi calenga? Bushe Baibolo ilasuka aya mepusho? Bamo bamona kwati ifyo yasuka fyalikosa sana ukuumfwa. Bambi balasakamana ukutila ukwipusha amepusho kulomfwisha insoni kabili kulaseebanya. Kabili bambi batila abengasuka fye ayo mepusho ni bashimapepo. Imwe mumona shani?

⁴ Imwe mufwile mulafwaya ukwishiba ifyasuko fyacindama ifyakuma ubumi. Na imwe mufwile mulaipusha limo amuti: ‘Cinshi twabela pano calo? Bushe takwabako imikalile imbi iyacila iyi? Bushe Lesa aba shani?’ Caliba bwino ukwipusha aya mepusho, kabili calicindama ukutwalilila ukwipusha mpaka fye mwasange ifyasuko fine fine ifyo mwingacetekela. Kasambilisha walumbuka, Yesu Kristu atile: “Mulelomba, kabili mukapeelwa; mulefwaya, kabili mukasanga; mulekonkonsha, kabili mukeswilwako.”—Mateo 7:7.

⁵ Nga “mulefwaya” ifyasuko ku mepusho yacindama, mukasanga ukuti ukusokota kwa musango yo kulaafwa. (Amapinda 2:1-5) Te mulandu ne fyo abantu bambi bengamweba, ifyasuko e ko fyaba, kabili kuti mwafisanga muli Baibolo. Ifyasuko tafyakosa, kuti mwaumfwa. E lyo kabili filapeela isubilo ne cimwemwe. Kuti fyamwafwa no kwikala ubumi bwa nsansa pali nomba. Intanshi natulande pa lipusho lya-ansha abengi.

BUSHE LESA TASAKAMANA KABILI BUSHE ALYUMO MUTIMA?

⁶ Abengi bamona kwati e fyo aba. Batila, ‘Lesa nga alasakamana, bushe icalo nga cabe fi?’ Nga twalolesha mu calo, tulamona ukuti caisulamo inkondo, ulupato, no bulanda. Kabili tulalwala, tulacula, tulafwilwa abatemwikwa. E ico abengi batila ‘nga ca kuti Lesa alatusakamana, no kubika amano ku mafya yesu, bushe te kuti acincintile ifyo fintu pa kuti filacitika?’

⁷ Icacilapo ukubipisha ca kuti abasambilisha ifya mapepo limo e balenga abantu ukumona kwati Lesa alyumo mutima. Bacita shani ifyo? Nga kwaba akayofi, batila kufwaya kwa kwa Lesa. Mu kusosa ifyo, batila Lesa e ulenga ifyabipa ukucitika. Bushe ca cine ni Lesa ulenga? Bushe cinshi Baibolo isambilisha? Yakobo 1:13 yasuka ati: “Ilyo umuntu aeshiwa, etila: ‘Ni Lesa e ulenjesha.’ Pantu Lesa te kuti eshiwe ku bubi, kabili umwine tesha muntu iyo.” E ico, te Lesa walenga ububifi mumona pano calo. (Yobo 34:10-12) Ca cine, alasuminisha ifyabipa ukucitika. Lelo, ukusuminisha fimo ukucitika kwalipusana icine cine no kulenga fyene ukucitika.

⁸ Ku kulangilila, tontonkanyeni pali wishi wa mano kabili uwa kutemwa uwakwata umwana mwaume umukalamba uucili ekala pa ng’anda na bafyashi bakwe. Ilyo umwana atendeka ukukanaumfwa kabili asalapo ukufuma pa ng’anda, bawishi tabaamuleshe. Umwana atendeka ukucita ifyabipa kabili ayobwela amafya. Bushe ni bawishi balenga umwana ukuba na mafya? Awe. (Luka 15:11-13) E fyo caba na kuli Lesa, talesha abantu ilyo basala inshila yabipa, lelo te walenga amafya yafuma muli iyo nshila yabipa. Kanshi kuti cabipa ukupeela Lesa umulandu pa mafya yonse abantunse bakwata.

⁹ Lesa alishiba bwino ico alekela abantunse ukukonka inshila yabipa. Apo ni Kalenga wesu uwa mano kabili uwa maka sana, tashingamwa ukulondolola ico acitile fyo. Na lyo line, pa mulandu wa kutemwa, Lesa alitulondolwela. Mukasambilila ifingi pali ici mu Cipandwa 11. Lelo, ishibeni ukwabula ukutwishika ukuti Lesa te walenga ukuti tuleba na mafya. Lelo, e utupeela isubilo lyabako fye ilya kuti amafya yakapwa!—Esaya 33:2.

¹⁰ Na kabili, Lesa wa mushilo. (Esaya 6:3) Ici calola mu kuti alisanguluka, kabili wa busaka. Tamwaba bubifi nangu bumo muli wene. E ico, kuti twamucetekela umupwilapo. Lelo, tatwingacetekela abantunse umupwilapo pantu limo limo balacita ifyabipa. No muntu fye uwa cishinka sana uwaba mu bulashi, ilingi takwata maka ya kupwisha ububifi abantunse bacita. Nomba, Lesa alikwatisha amaka. Kuti afumyapo fyonse ifyo ububifi bwaleta pa bantunse kabili akacite co. Lesa nga apwisha ububifi, akabomba bwino ica kuti ububifi bukafumapo ku ciyayaya!—Amalumbo 37:9-11.

BUSHE LESA OMFWA SHANI NGA TWAFYENGWA?

¹¹ Bushe pali nomba Lesa omfwa shani pa filecitika pano calo na mu bumi bwenu? Kwena Baibolo isambilisha ukuti Lesa “atemwa ubupingushi” nelyo umulinganya. (Amalumbo 37:28) E ico, alipoosa sana amano ku kumona icalungama ne cabipa. Alipata ulufyengo lonse. Baibolo itila Lesa ‘aiketwo kulanguluka’ ilyo ububifi bwafulile pano isonde ku kale. (Ukutendeka 6:5, 6) Lesa tayaluka. (Malaki 3:6) Na lelo line tomfwa bwino ukumona ubucushi ubuli mpanga yonse. Kabili Lesa tafwaya ukumona abantu balecula. Baibolo itila, “asakamana imwe.”—1 Petro 5:7.

¹² Kuti twacetekela shani ukuti Lesa alipata ukucula? Ubushininkisho na bumbi ni ubu. Baibolo isambilisha ukuti umuntu apangilwe mu cipasho ca kwa Lesa. (Ukutendeka 1:26) E ico, twalikwata imibele isuma pantu Lesa alikwata imibele isuma. Ku kulangilila, bushe tamumfwa ububi nga mwamona abantu balecula? Imwe nga mulasakamana pali ulo lufyengo ninshi Lesa alasakamana sana ukumucila.

¹³ Cimo icawama pa bantunse ni co balaba no kutemwa. E fyo na Lesa aba. Baibolo isambilisha ukuti “Lesa kutemwa.” (1 Yohane 4:8) Twaba no kutemwa ico Lesa aba no kutemwa. Bushe ukutemwa kuti kwalenga mwapwisha ukucula no lufyengo mumona pano calo? Nga mwalikwete amaka ya kucite co, bushe kuti mwacicita? Te ca kutwishika ukutila kuti mwacita! Kanshi mufwile ukucetekela sana ukuti Lesa akafumyapo ukucula no lufyengo. Amalayo yali pa mashiwi ya ntendekelo muli cino citabo te ya kwelenganya fye kabili te subilo lya fye. Nangu cibe shani amalayo ya kwa Lesa yakafikilishiwa! Lelo, pa kuti mucetekele ayo malayo, mufwile ukwishiba ifingi pali Lesa uwalaya yene.

LESA AFWAYA IMWE UKUMWISHIBA

¹⁴ Nga mulefwaya umuntu amwishibe, cinshi mwingacita? Bushe te kuti mwebe uyo muntu ishina lyenu? Bushe Lesa alikwata ishina? Imipepele iingi itila ishina lyakwe ni “Lesa” nelyo “Shikulu,” lelo ayo te mashina yakwe. Malumbo fye, nga filya fine “imfumu” na “kateka” fyaba malumbo. Baibolo isambilisha ukuti Lesa alikwata amalumbo ayengi. “Lesa” na “Shikulu” na yo malumbo. Nomba, Baibolo isambilisha no kuti Lesa alikwata ishina lyakwe: Ni Yehova. Pa Amalumbo 83:18 patila: “Imwe mweka, ishina lyenu Yehova, mwapulamo pano isonde ponse.” Nga ca kuti mu Baibolo wenu tamwaba ilyo ishina, kuti cawama mwamona Ifyebo na Fimbi muli cino citabo pa kuti mwishibe ico lishabelamo. Icishinka ca kuti, ishina lya kwa Lesa lilasangwa amakana na makana mu fyalembwa fya kubalilapo ifya Baibolo. E ico Yehova afwaya imwe ukwishiba ishina lyakwe no kulibomfya. Kanshi kuti twatila, abomfya Baibolo ku kumweba uo aba.

¹⁵ Ishina Lesa aipeela lyaba no mo lyalola. Ishina lyakwe Yehova, lyalola mu kuti Lesa kuti afishapo conse ico alaya kabili kuti acita conse ico alefwaya ukucita.* Ishina lya kwa Lesa lyaliibela icine cine. E wakwata fye ili shina. Yehova aliibela mu fingi fye. Aibela shani?

¹⁶ Twacimona ukuti Amalumbo 83:18 yasosa ulwa kwa Yehova ati: “Imwe mweka, mwapulamo.” Na kabili Yehova eka fye e witwa ati “Uwa maka yonse.” Pa Ukusokolola 15:3 patila: “Ikalamba kabili yapesha amano imilimo yenu, mwe Lesa Yehova Uwa maka yonse. Yalilungama kabili ya cine imibele yenu, mwe Mfumu ya muyayaya.” Ilumbo lya kuti “Uwa maka yonse,” litusambilisha ukuti Yehova e muntu wakwatisha amaka. Takwaba uwalingana nankwe ku maka, alipulamo. Kabili ilumbo lya kuti “Imfumu ya muyayaya” litucinkulako ukuti Yehova aliibela na muli fimbi. E wabako fye ukutula umuyayaya. Amalumbo 90:2 yatila: “Ukufumo muyayaya no kuyo muyayaya, ni mwe Lesa.” Ico cintu cilaleta umwenso, bushe te fyo?

¹⁷ Yehova kabili aliibela ni mu kuti e Kabumba fye eka. Pa Ukusokolola 4:11 patila: “Mwaliwamina, mwe Yehova, mwe Lesa wesu, ukupokelela ubukata no mucinshi na maka, pantu mwabumbile ifintu fyonse, kabili ni pa mulandu wa kufwaya kwenu fyabeleleko no kubumbwa.” Fyonse ifyo mwingatontonkanyapo, ukutendekela fye ku fibumbwa fya mupashi ifishimoneka ifyaba mu muulu, intanda shimoneka mu muulu ubushiku, ifisabo ifitwala ku miti, ne sabi lya muli bemba ne mimana, ico ifi fyonse fyabelako ni co Yehova ni Kabumba!

BUSHE KUTI MWAPALAMA KULI YEHOVA?

¹⁸ Ukubelenga pa mibele ya kwa Yehova iya lulumbi kulapeela bamo umwenso. Balatiina ati Lesa alipulishamo kuli bene ica kutila te kuti bapalame kuli wene kabili Lesa wapulamo te kuti abikeko amano kuli bene. Lelo, bushe ico ca cine? Baibolo isambilisha ifyapusana sana ne fi. Ilanda pali Yehova ukuti: “Taba kutali kuli ifwe umo umo.” (Imilimo 17:27) Baibolo itukoselesha no kuti: “Palameni kuli Lesa, na o akapalama kuli imwe.”—Yakobo 4:8.

¹⁹ Kuti mwapalama shani kuli Lesa? Intanshi twalilileni ukucita ifyo mulecita nomba, e kuti ukusambilila pali Lesa. Yesu atile: “Ubu e bumi bwa muyayaya, ukuti baleishiba imwe, mwe Lesa wa cine mweka, no yo mwatumine, Yesu Kristu.” (Yohane 17:3) Ca cine, Baibolo isambilisha ukuti ukusambilila pali Yehova na Yesu kuleeta “ubumi bwa muyayaya”! Nge fyo tulandilepo kale, “Lesa kutemwa.” (1 Yohane 4:16) Yehova kabili alikwata imibele na imbi iisuma kabili iyo twingatemwa. Ku ca kumwenako, Baibolo itila Yehova ni “Lesa wa nkumbu kabili uusenamina, uukokolo kukalipa, kabili uwafulisho luse ne cishinka.” (Ukufuma 34:6) ‘Musuma, kabili alalekelela abamufwaya.’ (Amalumbo 86:5) Lesa alitekanya. (2 Petro 3:9) Wa cishinka. (Ukusokolola 15:4) Ilyo mwabelenga ifingi muli Baibolo, mukamona ifyo Yehova alanga ukuti alikwata iyi mibele pamo na imbi iingi iyo mwingatemwa.

²⁰ Ca cine, te kuti mumone Lesa pantu mupashi uushimoneka. (Yohane 1:18; 4:24; 1 Timote 1:17) Lelo, nga mulebelenga pali wene mu Baibolo, mukamwishiba ukuti muntu. Nga filya kemba wa malumbo asosele, kuti ‘mwatamba ubusuma bwa kwa Yehova.’ (Amalumbo 27:4; Abena Roma 1:20) Nga mwasambilila sana pali Yehova, e lyo akaba uwa cine cine kuli imwe kabili mukamutemwa no kupalama kuli wene.

²¹ Mukomfwikisha ico Baibolo itusambilishisha ukumona Yehova ukuti ni Shifwe. (Mateo 6:9) Taatupeela fye ubumi lelo afwaya no kuti twaikala bwino, nga filya fine wishi wa kutemwa onse engafwaya abana bakwe ukwikala. (Amalumbo 36:9) Baibolo isambilisha no kuti abantunse kuti baba ifibusa fya kwa Yehova. (Yakobo 2:23) Moneni icintu ubusuma, kuti mwaba cibusa wa kwa Kabumba wa fintu fyonse!

²² Ilyo mulesambilila na fimbi muli Baibolo, mukasanga ukuti bamo abashiiminine pa kumukalifya bakamweba ukuleka ukusambilila. Napamo kuti basakamikwa abati mwalayalula ifyo mwasuminamo. Lelo, mwileka umuntu nangu umo amuleshe ukuba na bucibusa bwawamisha pali bonse ubo umuntu engakwata.

²³ Ca cine, te fyonse mukeshiba pa kubala. Ukuicefya kulakabilwa pa kuti mwipushe ukuti bamwafwe, lelo, te kwesha ukushimunuka pa mulandu wa nsoni. Yesu atile cisuma ukuicefya, ngo mwana munono. (Mateo 18:2-4) Kabili abana, nge fyo twaishiba, balepusha amepusho ayengi. Lesa alefwaya imwe ukusanga amasuko. Baibolo itasha bamo abaali no mukosha wa kusambilila pali Lesa. Balisokwete bwino bwino mu Malembo pa kuti bashininkishe ukuti ifyo balesambilila fyali fya cine.—Imilimo 17:11.

²⁴ Inshila isuma iya kusambilila pali Yehova kubebeta Baibolo. Yalipusana ne fitabo fimbi. Mu nshila nshi? Icipandwa cikonkelepo calalanda pali uyu mulandu.

*  Pa mukululo uleti Ifyebo na Fimbi pali ifyebo fimbi ifilelondolola umwalola ishina lya kwa Lesa e lyo ne fyo lishimbulwa.