Abasobela ifintu ukubomfya intanda balanda ukuti intanda, umweshi, e lyo ne fintu fimbi ifyaba mu muulu, filalenga ifintu fimo ukucitika ku muntu. Balanda ukuti ifyo ifya mu muulu fikele ubushiku umuntu afyalwa, filakuma ifyo akaba ne fikamucitikila. Nangu ca kuti ukusobela ifintu ukubomfya intanda kwatendekele mu Babiloni kale sana, kucili kwaliseeka na pali ino ine nshita.

Mu 2012, ilyo abafwailisha pa fintu bafwailishe pali ili lyashi ku America, basangile ukuti pa bantu batatu, umuntu umo alanda ukuti ifyo abasobela ukubomfya intanda balanda kuti fyacitika, kabili abantu 10 pa bali 100 bena balanda ukuti ifyo basobela ukubomfya intanda fya cine sana. Bushe ifi balanda fya cine? Awe. Cinshi twalandile fi?

• Takwaba nangu fimo ifyo intanda na maplaneti fifumya ifingalenga ifintu fyayaluka ku muntu.

• Limo balanda ifintu ifingacitikila umuntu uuli onse.

• Amafunde ayo abasobela ifintu ukubomfya intanda bakonka, bayapangile ilyo abantu balemona kwati amaplaneti yashinguluka isonde. Nomba icishinka ca kuti isonde na maplaneti yambi fishinguluka akasuba.

• Ifyo abasobela ifintu ukubomfya intanda balanda filapusanapusana.

• Ababukila ku ntanda balanda ukuti kwaba amabumba ya ntanda 12 umo babika abantu ukulingana na lintu bafyelwe. Nomba apo icalo cilaya cilesela, intanda tashiba apo shaleba kale pa nshiku babikapo amabumba ya bantu.

Balanda ukuti intanda shilakuma sana ifyo umuntu aba. Nomba icishinka ca kuti abantu abafyelwe ubushiku bumo bwine balapusana sana ifyo baba. Ababukila ku ntanda tabamona abantu ifyo balingile ukubamona, lelo batunganye fye. Na kuba ifi bacita kupatulula abantu.

Ukufuma fye na kale abantu balaya mu kubukisha. Ing’anga shimo shalebuka ukubomfya amala ya nama nelyo aya muntu e lyo no kulolesha ifyo mukolwe asala ifya kulya. Bambi balebuka ukubomfya imikolwa ya mabula ya tii nelyo kofi iyo bapela. Pali ino nshita balabomfya injuka, crystal ball, ka dice, e lyo ne fintu fimbi pa kuti beshibe ifikacitikila umuntu ku ntanshi. Bushe ukubukisha e nshila iisuma iya kwishibilamo ifikacitika ku ntanshi? Awe nakalya. Natumone ico twalandila ifi.

Ababuka tabalanda cimo cine. Ifyo ababuka balanda ilingi line filapilikana. Nangu fye ni lintu babomfeshe inshila imo ine pa kubuka, ifyo balanda filapusana. Ku ca kumwenako, umuntu nga aipusha abantu babili ababukila ku njuka pa fikamucitikila ku ntanshi, kuti twamona kwati balalanda cimo cine. Nomba ilingi line ifi te fyo ciba.

Abantu abamo balitendeka ukutwishika ifyo ababuka bacita pa kubuka e lyo ne cilenga balebuka. Pa kubuka, ing’anga shimo shimona ifyo umuntu alecita mu nshita ya kumona ifyo ishiine shitila e fyo shilebukilako. Ku ca kumwenako, ing’anga kuti yaipusha amepusho no kulolekesha umuntu pa kuti ishibe ifishinka fimo pali uyo muntu. Ing’anga nga yacita ifi, uwile mu kubukisha kuti amona kwati ing’anga yaishiba ifyamucitikilapo mu cipesha mano.

Ababukila ku ntanda e lyo ne ng’anga balenga calamoneka kwati ifitucitikila filatantikilwa libela. Nomba bushe ifi balanda fya cine? Baibolo ilanda ukuti ifyo tucita ne fyo tusuminamo filalenga ifintu fyatuwamina nelyo ukutubipila.—Yoshua 24:15.

Abapepa Lesa tabalingile ukulabuka nelyo ukubukisha pantu Lesa alipata inshila ili yonse iya kumfwaninamo ne mipashi yabipa. Baibolo itila: “Ekasangwa muli imwe onse . . . uubuka imbuko, uucita ifinjelengwe nelyo onse uusobela ifya ku ntanshi nelyo ing’anga, nelyo uulowa nelyo uwipusha ku umfwana ne mipashi nelyo ku waishibisha ifya kusobela nelyo onse uwipusha ku bafwa. Pantu onse uucita ifi fintu wa bunani kuli Yehova.” *—Amalango 18:10-12.