Mulandu Nshi Abantu Bacitila Ifyabipa?

KWALIBA icishinka cimo ico abantu abengi bashingakana, ica kuti fwe bantu fye bonse tuli babembu, e mulandu wine tulufyanishisha no kucita ifintu ifya kuti pa numa twalalanguluka. Bushe uyu e mulandu abantu bacitila ifyabipa ifyo tuimwena na menso nelyo ifyo tubelenga mu nyunshipepala nangu ukumfwa pa mulabasa?

Nangu cingati tuli babembu, abantu abengi balishiba ukuti kwaliba ifintu fimo ifyo umuntu onse ashilingile ukucita no kuti abantu kuti bataluka ku kucita ifyabipa. Kabili abengi balishiba ukuti ukulanda ifishilungeme mu kukanaishiba kwalipusana no kubepesha umuntu ubufi bwa kapela makufi, balishiba no kuti ukulenga kwaba ubusanso ubo umuntu ashacilaenekela kwalipusana no kupanga ukwipaya umuntu. Lelo ilingi line, abacita ifintu ifyabipa ni balya bene twikala nabo mu bwina mupalamano. Cinshi cabela ifi? Mulandu nshi abantu bacitila ifyabipa?

 Baibolo ilalondolola umulandu abantu bacitila ifyabipa. Yalilondolola bwino bwino umulandu abantu bacitila ifyo beshibe ukuti fyalibipa. Umfweni ifyo yalanda.

▪ “Umutitikisha kuti walenga uwa mano ukucita ifintu ngo wapena.”—LUKALA MILANDU 7:7.

Baibolo isosa ukuti limo abantu balacita ifyo bashingacita nga ca kuti tababatitikishe. Bamo kuti bacita ne milandu iyo bengabapooselapo na mu cifungo pa kufwaya fye ukupwisha amafya bapitamo nelyo pa kufwaya ukupwisha ulufyengo. Icitabo ca kuti Urban Terrorism catila: “Ilingi line ificita bakateka, ulufyengo luba mu bwikashi, e lyo no kunina kwa mitengo e filenga imitima ya bantu ukukalipa ica kuti baipaya na bantu abengi aba kaele.”

▪ “Ukutemwa indalama e ntulo ya bubi bwa misango yonse.”—1 TIMOTE 6:10.

Abantu bamo batila na bantu fye abasuma balapula mu mafunde no kucita ifyabipa nga ca kutila babapeela ulupiya. Abantu bamo abasuma kabili aba cikuuku balakaluka nga nshi nga ca kutila mwabekatila ku fyuma fyabo. Tontonkanyeni pa fyabipa ifyo abantu bacita pa mulandu fye wa kufunukila indalama, ifintu pamo nga, ubucenjeshi, ukufinsha abanabo, ukwiba abantu, no kwipaya fye abantu banabo.

▪ “Pa mulandu wa kuti takuba ukupingula bwangu umulimo wabipa, e co umutima wa bana ba bantu waiswilamo ukucita ububi.”—LUKALA MILANDU 8:11.

Ili lembo lilanda pa fyo abantu batontonkanya ukutila kuti wacita icili conse cikulu fye tabakwikete. Ukutontonkanya kwa musango yu e kulenga abantu ukulabutusha sana imyotoka, ukulabepa ilyo balelemba amashindano, ukwiba indalama sha buteko, no kucita ifintu fimbi ifyabipa. Na bantu ba cumfwila balapula mu mafunde nga ca kuti ubuteko tabukoseshe amafunde, nelyo nga baleka ukutiina ukubekata. Magazini ya kuti Arguments and Facts yatila: “Cimoneka kwati ukukanakanda ifipondo e kulenga ukuti na bantu bambi balecita ifintu ifyabipa nga nshi.”

▪ “Umuntu onse atunkwa ilyo ulunkumbwa lwakwe umwine lwamusembeleka no kumubeleleka. E lyo ulunkumbwa, ilyo lwaimita, lufyala ulubembu.”—YAKOBO 1:14, 15.

Abantu fye bonse limo balatontonkanya pa fyalubana. Cila bushiku kulaba amatunko ayengi aya kuti tucite ifyabipa. Kale sana, Abena Kristu babebele ukuti: “Takuli ubwesho ubwamuponena ubushiponenako abantu bambi.” (1 Abena Korinti 10:13) Na lyo line, ififumamo fishintilila pa fyo umuntu umwine asalapo ukucita, nampo nga kuleka bwangu bwangu ukutontonkanya pa fyabipa nelyo ukutwalilila mpaka ulunkumbwa lwakula. Amashiwi yali pa muulu ayaba mwi buuku lyafuma kuli Lesa ilya kwa Yakobo, yatusoka ukuti nga twaleka ulunkumbwa “lwaimita,” icifumamo kucita ifyabipa.

 ▪ “Uule-enda na ba mano akaba uwa mano, lelo uwangala na bawelewele akacula.”—AMAPINDA 13:20.

Imisango iili yonse iyo abanensu bengakwata, nampo nga isuma nelyo ibi, kuti yatwambukila. Ilingi line abantu balacita ifintu ifyo abene bashalefwaya no kucita. Icilenga bacite fyo ni co balabapatikisha ku fibusa fyabo kabili ififumamo tafiwama. “Abawelewele” abo Baibolo ilandapo te bantu abapelwa amano, lelo bantu abasuula amafunde ya kwa Lesa ayaba mu Cebo cakwe. Bonse fye, nampo nga tuli bakalamba nelyo abaice, nga tatusalile bwino ifibusa, e kutila nga tatusalile ifibusa ifikonka amafunde yaba mu Baibolo, ninshi ‘tukacula.’

Aya malembo e lyo na yambi yalelanga bwino bwino umulandu abantu, nalimo abo tumona ukuti bantu abasuma, bacitila ifyabipa ifya kuti fyatuputula no musana. Kwena, ukwishiba icilenga abantu ukucita ifintu ifyabipa kuti kwatwafwa, lelo bushe kwalibako isubilo lya kuti ifintu kuti fya-aluka? Ee, Baibolo tailondolola fye icilenga abantu ukucita ifyabipa lelo yalaya no kuti ku ntanshi ifya musango yu tafyakalecitika. Finshi ifyo fine ifyo Baibolo yalaya? Bushe ca cine ifyabipa fyonse ificitika mu calo fikapwa? Icipande cikonkelepo cala-asuka ifi fipusho.