ICIPANDE ICIKALAMBA: IFYO MWINGANONKELAMO MU KUBUUKA KWA KWA YESU

Bushe Cine Cine Yesu Alibuukile?

NAPAPITA imyaka 2,500 apo kalemba wa lyashi lya kale Herodotus, umuGriki, alandiile pa bena Egypt abaliko mu nshiku shakwe. Alembele ukuti: “Abakankaala nga bapwisha umutebeto, paleba umwaume uwalepishanya imbokoshi iyo bapentele kabili iyalepele mupepi na mita imo. Mu kati balebikamo icintu ico babashile ukupashanya umuntu uwafwa. Uyu mwaume alelanga bonse abali pa mutebeto icali mu mbokoshi no kubeba ati, ‘Mulenwa no kusansamuka, lelo lyonse muleibukisha ukuti nga mwafwa mukaba nge ci cili mu mbokoshi.’”

Ifi fine e fyo abena Egypt abengi balemona ubumi ne mfwa. Muno nshiku, caliseeka sana abantu ukulanda ati “Tulelya, ukunwa no kusansamuka.” Abantu abengi batontonkanya ukuti umuntu nga afwa ninshi calala capwa, kanshi takuli umulandu wa kucitila ifisuma, na kabili batila icintu ica mano ico umuntu afwile ukucita, kuipaikisha ubumi ino ine inshita. Umutumwa Paulo alibomfeshe amashiwi ayapalako ilyo alelondolola ifyo abantu abashasumiine mu kubuuka balelanda. Atile: “Abafwa nga tabakabuushiwe ninshi ‘tulye no kunwa, pantu mailo tukafwa.’”—1 Abena Korinti 15:32.

Ilyo Paulo alandile aya mashiwi, talepilibula ukuti alisumiine ukuti umuntu nga afwa ninshi calala capwa. Alicetekele ukuti abafwa bakabuuka kabili bakakwata ishuko lya kwikala umuyayaya. Icalengele ukuti acetekele no kushininkisha ukuti nangu cibe shani abafwa bakabuuka, kubuuka * kwa kwa Kristu Yesu. Na kuba, ukubuuka kwa kwa Yesu e kwakoseshe sana icitetekelo ca basambi ba kubalilapo aba kwa Yesu.

Lelo bushe ukubuuka kwa kwa Yesu kwacindama shani kuli ifwe? Twaishiba shani ukuti cine cine Yesu alibuushiwe? Natumone ifyo Paulo alandilepo  pa kubuuka kwa kwa Yesu ilyo alembeele Abena Kristu ba mu Korinti.

BUSHE KRISTU NGA TABUUSHIWE NGA CABA SHANI?

Abena Kristu bamo mu Korinti balipelenganishiwe pa lwa kubuuka kwa bafwa, e lyo bambi bena tabasumiine fye no kuti abafwa kuti babuuka. Muli kalata abalilepo ukubalembela, Paulo alandile pa fyo cingaba nga ca kuti abafwa tabakabuuke. Alembele ukuti: “Nga cine cine abafwa tabakabuuke, ninshi na Kristu wine tabuukile. Lelo Kristu nga tabuukile, ninshi ne fyo tubila fya fye, ne citetekelo cesu ninshi ca fye. Te ico ceka, lelo ninshi na ifwe tubepesha fye Lesa . . . Ninshi ne citetekelo cenu ca fye; ninshi mucili mu membu. . . . Na baafwila muli Kristu ninshi baliloba.”—1 Abena Korinti 15:13-18.

Paulo atendekele na mashiwi ayo umuntu ashingasuusha aya kuti: Nga ca kuti abafwa tabakabuuke, ninshi na Kristu wine, tabuukile ku bafwa. Lelo ukubushiwa kwa Yesu e cintu icikalamba ico Abena Kristu basuminamo. Bushe kuti caba shani nga ca kuti Kristu tabuukile? Ninshi ukubila imbila nsuma kwa fye, kabili ninshi tubepa fye abantu. E lyo kabili nga ca kuti Kristu tabuukile, ninshi ne fyo twasambilila mu Baibolo pamo nga bumulopwe bwa kwa Lesa, ishina lyakwe, Ubufumu bwakwe e lyo ne fyo akapususha abantu na fyo ninshi fya fye. E lyo ninshi no bukombe Paulo na batumwa bambi babilile ninshi na bo tabwali ubwacindama.

Na kabili nga ca kuti Kristu tabuukile, ninshi ukuba Umwina Kristu kwa fye e lyo ne fyo twasuminamo na fyo ninshi fya bufi. E lyo kabili ifyo Paulo na bantu bambi balandilepo pa kubuushiwa kwa kwa Yesu e lyo na Yehova Lesa uwabuushishe Yesu, ninshi na fyo fya bufi. E lyo na filya Baibolo ilanda ukuti Kristu “afwilile imembu shesu” ninshi na fyo fya bufi, pantu nga ca kuti Umupusushi talubwilwe ku mfwa, kuti alubula shani abantu bambi ku mfwa? (1 Abena Korinti 15:3) Ici kuti capilibula no kuti Abena Kristu abo baipaile pa fyo basumiinemo na bo baicushishe fye pantu ninshi tabakabuushiwe.

Paulo asondwelele ukuti: “Iye, nga ca kuti isubilo lyesu muli Kristu lya muli buno bwine fye ubwikashi, ninshi pa bantu bonse ni fwe twingaba ne nkumbabulili icine cine.” (1 Abena Korinti 15:19) Nga fintu cali na ku Bena Kristu bambi, Paulo na o wine alebulisha, balemucusha, aleshipikisha amafya, kabili alipaiwe pa mulandu wa kusumina ukuti abafwa bakabuuka. Ala kuti cabipa nga ca kuti takwakabe ukubuuka!

UMULANDU MULINGILE UKUCETEKELA UKUTI ABAFWA BAKABUUKA

Paulo taletontonkanya ukuti ifyo Abena Kristu banankwe basumiinemo fyali fya bufi. Alishibe ukuti Yesu alibuukile ku bafwa, kabili alondolwelele abena Korinti ukuti, “Kristu afwilile imembu shesu ukulingana ne fisosa Amalembo; no kuti alishiikilwe, kabili pa bushiku bwalenga shitatu alibuukile ukulingana ne fisosa Amalembo; no kuti amoneke kuli Kefasi, e lyo na ku basambi ikumi na babili (12).” * Na kabili Paulo atile: “Kabili amoneke ku ba bwananyina abacilile imyanda isano (500) bonse pamo, kabili abengi pali aba na nomba e po bacili, lelo bamo balifwa. E lyo amoneke kuli Yakobo, na ku batumwa bonse; lelo mu kulekelesha amoneke kuli ine.”—1 Abena Korinti 15:3-8.

Paulo atendeke ukulanda na mashiwi ayalangile ukuti taletwishika no kutwishika ukuti Kristu alitufwilile pa mulandu wa membu shesu, alishiikilwe, kabili alibuushiwe. Cinshi calengele ukuti alande ukwabula ukutwishika? Cimo icalengele, ca kuti abamweneko uko Yesu abuukile bali abengi nga nshi.  Ilyo Yesu abuukile, alimoneke ku bantu abalekanalekana (ukubikako fye na Paulo wine), na ku bantu abali mu mabumba ayanono yanono, e lyo na ku bali 500. Ilyo abengi pali aba baumfwile ukuti Yesu nabuushiwa, tabatwishike no kutwishika. (Luka 24:1-11) Abengi abamweneko uko Yesu abuukile, eko bali na mu nshiku sha kwa Paulo kabili ababepusha, nga balilandile ukuti ca cine alibuukile. (1 Abena Korinti 15:6) Nga ca kuti umuntu umo nelyo babili e balandile ukuti alibuukile, nalimo kuti twatila tacacitike, lelo apo abantu 500 nelyo ukucilapo e bamweneko, te kuti tutile bufi tabuukile.

Moneni na kabili ukuti Paulo abwekeshepo imiku ibili ukuti imfwa, ukushiikwa no kubuushiwa kwa kwa Yesu fyacitike “ukulingana ne fisosa Amalembo.” Imfwa, ukushiikwa no kubuushiwa kwa kwa Yesu filalenga twashininkisha ukuti amasesemo ayalembwa mu Malembo ya ciHebere pali Mesia ca cine yalifikilishiwe, ne ci cilenga twashininkisha ukuti cine cine Yesu ali e Mesia uo Lesa atulaile.

Nangu ca kuti abamweneko uko Yesu abuukile balilandapo pa kubuuka kwakwe e lyo na Malembo na yo yalilandapo, kwali abaletwishika kabili na nomba kucili abantu abatwishika nga Yesu alibuukile. Bamo batila abasambi bakwe bene abalelanda ukuti Yesu alibuushiwe, e baibile umubili wakwe. Lelo, abasambi tabakwete amaka ya kucimfya abashilika abena Roma abalelinda inshishi. Bambi na bo batontonkanya ukuti, abalanda ati Yesu alibuukile, babepa fye bufi, ico bamwene mulungulwa fye. Ukupusanako ne fyo aba bantu balanda, abamwene Yesu pa numa ya kubuushiwa bali abengi nga nshi kabili bamumwene pa nshita ishapusanapusana. Umulungulwa te kuti upekanye isabi nga fintu Yesu acitile ku Galili pa numa ya kubuushiwa. (Yohane 21:9-14) E lyo kabili bushe umulungulwa kuti waeba abantu ati ntonyenimo?—Luka 24:36-39.

Na lyo line bambi batila abasambi ba kwa Yesu e babepele ubufi bwa kuti Yesu alibuukile. Lelo bushe  busuma nshi abasambi bali no kusangamo mu kubepa ukuti Yesu alibuukile? Abasambi ba kwa Yesu balebapumya, ukubacusha e lyo no kubepaya pa mulandu wa kulanda pa kubuuka kwa kwa Yesu. Bushe kuti batemwa ukuculila pa fintu ifyo beshibe ukuti fya bufi? Na kabili babalilepo ukulanda pa bushininkisho bwa kubuuka kwa kwa Yesu mu Yerusalemu ninshi na balwani babo aba bapangiile baleumfwako.

Ukubuuka kwa kwa Yesu e kwalengele ukuti abasambi batwalilile ukulanda pali Shikulu wabo te mulandu no kubacusha icabipisha. Ukubuushiwa kwa kwa Yesu e sambililo lyacindama sana ilyo Abena Kristu basumiinemo. Abena Kristu bakubalilapo tabaibikile mu kapoosa mweo pa kuti fye bashimikile pali kasambilisha musuma uo baipeye. Babikile umweo wabo mu bunsanso pa kulanda pa kubuuka kwa kwa Yesu pantu ukubuuka kwakwe kwashininkishe ukuti ali ni Kristu, Umwana wa kwa Lesa, umuntu uwaliko kabili uwakwatishe amaka, uwalebafwa no kubatungulula. Ukubuuka kwakwe bwali bushininkisho bwa kuti abasambi na bo bene bali no kubuushiwa. Nga ca kutila Yesu tabuukile ku bafwa, ninshi te kuti kube no buKristu. Yesu nga tabuukile, no kumwishiba nga tatwamwishiba.

Bushe ukubuuka kwa kwa Kristu kwacindama shani kuli ifwe?

[Amafutunoti]

“Kabili amoneke ku ba bwananyina abacilile imyanda isano (500) bonse pamo . . . E lyo amoneke kuli Yakobo, na ku batumwa bonse; lelo mu kulekelesha amoneke kuli ine.”—1 Abena Korinti 15:6-8