Ilyo nafyelwe, abafyashi bandi baleikala pali ka farmu kabo mu mushi wa Galicia, lwa ku kapinda ka ku kuso aka Spain. Nali umwana uwalenga 4 pa bana 8. Mu lupwa lwesu mwali insansa. Pali ilya nshita, indupwa ishingi mu Spain, baletuma abana ku kusambilila ifya mapepo. Fwe baile ku kusambilila ifya mapepo mu lupwa lwesu twali batatu.

Naile ku kusambilila ifya mapepo ku Madrid ukwali umukalamba wandi umwanakashi ninshi ndi ne myaka 13. Pali ili isukulu, tatwalekwata ifibusa kabili balikoseshe sana amafunde na mapepo, e lyo takwali kusansamukilana. Lyonse ulucelo twaleya mu calici ku kutontonkanya pa fya mapepo, lelo ilingi line ine naleikalamo fye. Pa numa, twaleimba inyimbo na mu kulekelesha kwaleba iminsa. Fyonse ifi fyalebela mu ciLatin. Tapaali ne fyo naleumfwapo kabili nalemona kwati te kuti mpalame kuli Lesa nangu panono. Naleba fye tondolo cila nshita. Nangu fye nakumanya umukalamba wandi tatwalelanshanya, twalelanda fye ati, “Nakucelela we Maria nacisungu.” Ba sista baletupeela fye amamineti 30 aya kulanshanya pa numa ya kulya. Fyalipusene sana ne fyo twaleikala ku ng’anda! Naleba fye inkumba bulili kabili ilingi nalelila.

Nangu ca kuti nshamwishibe bwino Lesa, ilyo nali ne myaka 17 nali-ipeele ukuba sista. Nakonkeleshe fye ifyo bonse balecita, lelo pa numa ya nshita fye iinono, natendeke ukutwishika nga ca kuti Lesa alinsalile ukuba sista. Ba sista balenjeba ati abatwishika nga ca kuti Lesa alibasala bakayapya mu mulilo wa pe! Na lyo line, nshalekele ukutwishika. Nalishibe ukuti Yesu Kristu taitalwishe ku bantu; lelo alebasambilisha no kubafwa. (Mateo 4:23-25) Ilyo nali ne myaka 20 nalimwene ukuti nshalingile ukuba sista. Ba sista abaletutungulula banjebele ati nga ndetwishika kuti cawama naleka bu sista bwangu bwangu. Bafwile baletiina ati nalimo kuti natampa ukutunka bambi ukuleka. E ico nalibwelelemo ku ng’anda.

 Ilyo nafikile ku ng’anda, abafyashi bandi tabaumfwile ububi. Lelo apo mu mushi wesu tamwali ukwa kwingila incito, naile ku Germany uko ndume yandi aleikala. Aali mwi bumba lya ba Komyunisti umwali fye abena Spain. Naleumfwa bwino ukuba na ba bantu abalelwishisha ababomfi insambu kabili abalelanda ukuti abanakashi na baume balilingana. E ico na ine naishileba mwi bumba lya ba Komyunisti, kabili nasukile naupwa na ku mwaume uwali muli ili ibumba. Namwene kwati natendeka ukucitako fimo ifyacindama pa calo pantu nalepeela abantu ifya kubelenga ifya buKomyunisti kabili naleipoosa na mu fimfulunganya.

Mu kuya kwa nshita natendeke ukutwishika ili ibumba. Natampile ukumona ukuti na ba Komyunisti bene tabalecita ifyo balesambilisha. Natwishike sana ili ibumba mu 1971 ilyo abacaice abalimo baocele amaofeshi ya beminishi ba calo ca Spain ayali mu Frankfurt. Icalengele boce amaofeshi ni co baleilishanya pa lufyengo lwali mu mitekele ya bena Spain. Lelo nalimwene ukuti ifyo bacitile tafyaweme.

Ilyo ibeli lyesu lyafyelwe, naebele abena mwandi ukuti nalaleka ukusangwako ku kukumana kwa baKomyunisiti. Ilyo nalekele, natendeke ukutalalilwa pantu abanandi balilekele ukuntandalila no kwisa mu kumona umwana. Natampile ukuyipusha icingandetela insansa. Bushe cali fye bwino ukwesha ukuwamya imikalile ya bantu?

Mu 1976, ba Nte babili abena Spain baishile pa mwesu no kunshiila impapulo ishilanda pali Baibolo. Na ine nshakeene. Ilyo babwelele umuku wa bubili, natendeke ukubepusha ifipusho pa co tuculila, pa lufyengo na pa co kushabela umulinganya. Nalipapile ukumona balebelenga Baibolo pa kwasuka amepusho yonse ayo nabepwishe. Nalisumine ukulasambilila Baibolo.

Pa kubala, nalefwaya fye ukwishiba ifyasuko. Lelo ifintu fyalyalwike ilyo ine na bena mwandi twatendeke ukuya ku Ng’anda ya Bufumu iya Nte sha kwa Yehova. Pali iyi nshita twakwete abana babili. Ba Nte baleisa mu kutusenda kabili baletwafwa ukusakamana abana nga tulelongana. Ici calengele ntemwe sana ba Nte.

Na lyo line naletwishikako fimo pa mipepele. Ilyo nailetandalila ba lupwa lwandi ku Spain, batata mwaice abali bashimapepo, balyeseshe ukundesha ukusambilila Baibolo. Lelo ba Nte ba kulya balingafwile sana. Balebelenga muli Baibolo pa kwasuka amepusho yandi nga filya fine ba Nte ku Germany balecita. Ilyo nabwelelemo ku Germany natampile ukusambilila Baibolo na kabili. Nangu ca kutila abena mwandi balilekele ukusambilila Baibolo, ine nalitwalilile, na mu 1978, nalibatishiwe no kuba Inte ya kwa Yehova.

Ukwishiba bwino bwino icine caba mu Baibolo kwalilenga naishiba ico nabela pa calo kabili kwalindetela insansa. Ku ca kumwenako, ilembo lya pali 1 Petro 3:1-4 likoselesha abanakashi ‘ukunakila’ abalume babo no kuba na “katiina” e lyo no ‘kuba abafuuka’ pantu ababa ifi ba “mutengo mu menso ya kwa Lesa.” Amalembo ya musango uyu yalilenga naba umukashi kabili umufyashi umusuma.

Papita imyaka 35 ukutula apo nabela Inte ya kwa Yehova. Ndomfwa bwino ukuba mu lupwa lwa ba bwananyina aba mwi sonde lyonse ababombela Lesa kabili caliwama ukuti pa bana 5 abo nakwata, 4 babomfi ba kwa Lesa.