1-2. (1) ?Pol i stap wea taem hem i raetem leta i go long ol Kristin long Efesas? ?From wanem hem i raetem leta ya? (2) ?Wanem ol kwestin we bambae yumi tokbaot?

 TAEM Pol i stap kalabus long Rom, hem i raetem ol leta blong leftemap tingting blong ol Kristin brata mo sista, from we hem i no save go luk olgeta. Mo samwe long yia 60 o 61 K.T., hem i raetem wan long ol leta ya i go long ol Kristin long Efesas.—Efes. 1:1; 4:1.

² Samwe ten yia bifo we Pol i kalabus, hem i spenem plante taem long Efesas, blong talemaot gud nius mo tijim ol man. (Wok 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) Hem i lavem tumas ol brata sista mo hem i wantem givhan long olgeta blong oli gohed blong holemstrong long Jehova. Be taem hem i raet i go long ol tabu Kristin, ?from wanem hem i tokbaot tudak mo laet? ?Mo wanem lesen we evri Kristin oli save lanem long ol tok we Pol i talem? Naoia bambae yumi tokbaot ansa blong ol kwestin ya.

OLI KAMAOT LONG TUDAK MO OLI STAP LONG LAET

3. ?Wanem tok we Pol i yusum taem hem i raet i go long ol Kristin long Efesas?

³ Pol i raet i go long ol Kristin long Efesas se: “Bifo yufala i stap long tudak, be naoia yufala i stap long laet.” (Efes. 5:8) Long vas ya, Pol i yusum tok ya tudak mo laet blong soemaot olsem wanem ol Kristin long Efesas oli mekem bigfala jenis long laef blong olgeta. Naoia bambae yumi luk from wanem Pol i talem se ‘bifo oli stap long tudak.’

4. ?Olsem wanem yumi save se ol Kristin long Efesas oli bin stap long giaman skul?

 ⁴ Giaman skul. Pol i raetem leta i go long ol Kristin long Efesas we bifo oli slef long ol giaman bilif mo oli bilif long majik. Mo tu long taon ya Efesas, i gat wan tempol blong woman god ya Atemis, we plante man long taem ya oli tinghae long hem, from we oli bildim long wan fasin we i naes tumas. Mo plante man oli stap go long taon ya blong wosipim ol aedol. Mo ol man we oli gat gudhan blong wokem ol samting, oli winim plante mane, from oli stap katem pija blong tempol ya mo blong woman god ya Atemis mo oli stap salem. (Wok 19:​23-27) Antap long hemia, ol man oli save gud taon ya from i fulap long wok blong majik.—Wok 19:19.

5. ?Olsem wanem yumi save se ol man Efesas oli stap mekem ol doti fasin?

⁵ Doti fasin. Ol man oli save gud se ol man Efesas oli stap mekem plante nogud fasin long saed blong seks, mo ol nara nogud fasin we oli no sem blong mekem. Long ol pleplei we oli mekem long ol tieta mo ol lafet blong olgeta we i joen wetem giaman wosip, plante taem oli tokbaot seks nomo. (Efes. 5:3) Plante man we oli laef long Efesas “oli no moa gat sem nating,” hemia wan tok we oli yusum blong minim se “oli no moa harem nogud.” (Efes. 4:​17-19) Bifo we oli save ol loa blong Jehova long saed blong samting we i stret mo samting we i no stret, tingting blong olgeta i no stikim olgeta nating from ol samting we oli mekem. Mo tu, oli no wari sipos ol aksen blong olgeta i mekem Jehova i harem nogud. From samting ya, Pol i tokbaot olgeta se oli “stap long tudak mo oli stap longwe long laef ya we God i stap givim.”

6. ?From wanem Pol i tokbaot sam man Efesas se “naoia oli stap long laet”?

⁶ Sam man Efesas oli no moa stap long tudak. Pol i tokbaot olgeta se, ‘naoia oli stap long laet from we oli man blong Masta.’ (Efes. 5:8) Olgeta ya oli mekem laef blong olgeta i laenap wetem ol Tok blong Jehova we i olsem laet blong lidim olgeta. (Sam 119:105) Ol man Efesas ya oli lego ol giaman bilif mo ol doti fasin we oli stap mekem. Oli “folem fasin blong  God” mo oli mekem bes blong olgeta blong wosipim Jehova mo mekem hem i glad.—Efes. 5:1.

7. ?Olsem wanem yumi sem mak long plante Kristin long Efesas bifo?

⁷ Yumi tu bifo we yumi lanem trutok, yumi bin stap long ol giaman skul mo yumi mekem ol doti fasin. Sam long yumi oli mekem ol giaman lafet mo sam narafala oli stap mekem ol doti fasin. Be taem yumi stat blong kasemsave long ol loa blong Jehova long saed blong samting we i stret mo samting we i no stret, yumi mekem plante jenis. Yumi stat blong mekem laef blong yumi i laenap wetem ol samting we Jehova i wantem. Mo from samting ya, yumi stap harem gud long plante blesing. (Aes. 48:17) Be kam kasem naoia, yumi stap gohed blong fesem ol traem. Taswe yumi no mas gobak long tudak we yumi bin kamaot long hem finis, be yumi “mas gohed blong wokbaot olsem ol pikinini blong laet.” ?Olsem wanem yumi save mekem olsem?

NO GOBAK LONG TUDAK

8. Folem Efesas 5:​3-5, ?ol man Efesas oli no mas mekem wanem?

⁸ Ridim Efesas 5:​3-5. Sipos ol Kristin long Efesas oli no wantem gobak long tudak, oli mas gohed blong lego ol nogud fasin we i save mekem Jehova i no glad. Be hemia i no minim nomo enikaen doti fasin blong seks, be i minim tu ol doti tok. Pol i talem ol tok ya blong mekem ol man Efesas oli tingbaot se sipos oli wantem “kasem Kingdom blong Kraes mo God,” oli mas lego ol nogud samting ya.

9. ?Yumi mas lukaot gud blong no mekem wanem mo from wanem?

⁹ Yumi tu yumi mas lukaot gud oltaem blong no mekem ol samting “we oli blong tudak.” (Efes. 5:11) I gat plante ekspiriens we oli soemaot se taem wan man i lukluk oltaem, i lesin, i tokbaot ol samting we oli no stret, mo ol rabis fasin, bambae i isi nomo blong hem i mekem wan samting we i no stret. (Jen. 3:6; Jem. 1:​14, 15) Long wan kantri, i gat plante brata oli joen long wan grup jat blong storian. Long stat plante oli tokbaot ol samting long saed blong spirit. Be sloslo, oli stat blong tokbaot ol samting we oli nogud. Mo plante taem oli tokbaot ol samting long saed blong seks. Biaen, sam long olgeta oli talem se ol doti storian ya i pulum olgeta blong mekem ol doti fasin long saed blong seks.

10. ?Olsem wanem Setan i traem blong trikim yumi? (Efesas 5:6)

¹⁰ Wol blong Setan i traem trikim yumi blong mekem yumi bilivim se ol nogud fasin mo ol doti fasin oli no rong. (2 Pita 2:19) !Yumi no sapraes long samting ya! From we longtaem finis, Setan i yusum sem samting ya nomo blong mekem ol man oli no naf blong luksave samting we i stret mo samting we i rong. (Aes. 5:20; 2 Kor. 4:4) Hemia nao from wanem plante muvi, ol program long televisen, o websaet oli leftemap ol fasin we i go agensem ol rul blong Jehova. Setan i stap traem blong trikim yumi blong ting se ol nogud fasin mo ol stael long wol tede oli no rong, be oli save mekem yumi harem gud mo oli no save spolem yumi.—Ridim Efesas 5:6.

11. ?Olsem wanem ekspiriens blong Angela i soemaot se i waes blong folem advaes ya long Efesas 5:7? (Mo tu, yu luk pija.)

¹¹ Setan i wantem se yumi fren wetem ol man we bambae oli mekem se i had blong yumi folem ol rul blong Jehova. Hemia nao from wanem Pol i talem long ol Kristin long Efesas se: “Yufala i no mas go joen nating wetem olgeta,” hemia ol man we oli stap mekem ol samting we i no stret nating long ae blong God. (Efes. 5:7) Yumi mas tingbaot se ol fren blong yumi, i no olgeta ya nomo we yumi stap  toktok wetem olgeta fes tu fes, be i minim tu olgeta ya we yumi stap spenem taem wetem olgeta long sosol media. Mo hemia wan samting we i no gat long Efesas bifo. Angela, a we i laef long Esia, i luksave se sosol media i denja. Hem, i talem se: “Hemia wan trap we sloslo i stap jenisim tingting blong mi. Mi kasem mak ya we mi ting se i stret nomo blong fren wetem ol man we oli no respektem ol rul blong Baebol. Mo sloslo mi ting se i oraet nomo blong mekem ol samting we Jehova i no glad long hem.” Be ol elda oli givhan long Angela blong i jenisim tingting blong hem. Angela i talem se: “Naoia mi tingbaot moa ol samting long saed blong spirit i bitim we mi tingbaot sosol media.”

12. ?Wanem bambae i halpem yumi blong holemtaet ol rul blong Jehova long saed blong ol samting we i stret mo i no stret?

¹² Yumi mas faet agensem tingting ya blong wol se ol doti fasin oli oraet nomo, from yumi save gud se tingting ya i no stret. (Efes. 4:​19, 20) Taswe i gud yu askem yu wan se: ‘?Mi mi mekem bes blong mi blong no joen wetem ol fren long wok, skul, o ol narafala we oli no respektem ol rul blong Jehova? ?Mi mi gat strong tingting blong folem ol rul blong Jehova nating se samfala oli no agri wetem mi?’ Olsem 2 Timoti 2:​20-22 i talem, yumi mas lukaot gud tu, taem yumi jusum ol fren blong yumi insaed long Kristin kongregesen. Yumi mas tingbaot se maet samfala oli no save givhan blong yumi blong gohed blong wok strong long wok blong Jehova.

“WOKBAOT OLSEM OL PIKININI BLONG LAET”

13. ?I minim wanem se yumi “mas gohed blong wokbaot olsem ol pikinini blong laet”? (Efesas 5:​7-9)

¹³ Pol i talem long ol Kristin long Efesas se oli no mas gobak long tudak, be oli “mas gohed blong wokbaot olsem ol pikinini blong laet.” (Ridim Efesas 5:​7-9.) ?Hemia i minim wanem? Hem i minim se oltaem yumi mas traehad blong gat ol fasin we oli soemaot se yumi ol Kristin. Mo blong mekem olsem, yumi mas ridim mo stadi Baebol oltaem, mo long ol buk blong yumi we oli stanap long Baebol. Mo tu, i impoten we yumi tingting dip long  eksampol mo long ol tijing blong Jisas Kraes, we hem i olsem “laet blong wol.”—Jon 8:12; Prov. 6:23.

14. ?Olsem wanem tabu spirit i save halpem yumi?

¹⁴ Mo tu, yumi nidim we tabu spirit i givhan long yumi blong yumi save gohed blong wokbaot “olsem ol pikinini blong laet.” ?From wanem? From we i no isi blong stap klin long wol ya we i fulap long ol doti fasin. (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8) Tabu spirit i save givhan long yumi blong faet agensem ol tingting blong wol, olsem waes blong man, mo tingting blong man we i agensem tingting blong God. Mo tu, tabu spirit i save halpem yumi blong wokem ‘evri gudfala fasin, mo stret fasin.’—Efes. 5:9.

15. ?Yumi save mekem wanem blong kasem tabu spirit? (Efesas 5:​19, 20)

¹⁵ Wan rod blong kasem tabu spirit, hemia blong prea from. Jisas i talem se Jehova bambae i “givim tabu spirit long olgeta we oli stap askem long hem.” (Luk 11:13) Mo taem yumi joen tugeta long ol Kristin miting, yumi kasem tabu spirit tu. (Ridim Efesas 5:​19, 20.) Sipos yumi letem tabu spirit i lidim yumi long evri samting we yumi mekem, bambae yumi naf blong mekem ol samting we Jehova i glad long hem.

16. ?Wanem bambae i halpem yumi blong mekem ol gudfala desisen? (Efesas 5:​10, 17)

¹⁶ Taem yumi gat ol impoten desisen blong mekem, i gud yumi faenemaot fastaem se “samting we Jehova i wantem, hem i wanem,” mo biaen yumi folem. (Ridim Efesas 5:​10, 17.) Taem yumi gat wan desisen blong mekem, mo yumi traehad blong faenemaot ol stamba trutok blong Baebol long saed ya, yumi soemaot se yumi stap traehad blong folem tingting blong Jehova. Mo sipos yumi folem ol stamba trutok ya, bambae yumi naf blong mekem ol gudfala desisen.

17. ?Olsem wanem yumi save yusum gud taem blong yumi? (Efesas 5:​15, 16) (Mo tu, yu luk pija.)

¹⁷ Pol i leftemap tingting blong ol Kristin long Efesas tu blong oli yusum gud taem blong olgeta. (Ridim Efesas 5:​15, 16.) “Man ya we i rabis,”  enemi blong yumi Setan, i wantem se yumi bisi long ol samting blong wol, nao yumi no moa gat taem blong mekem wok blong Jehova. (1 Jon 5:19) I isi nomo blong wan Kristin i tingbaot moa mane, edukesen, o wok, nao hem i no moa gat taem blong mekem wok blong Jehova. Sipos samting olsem i hapen long wan Kristin, hemia i soemaot se tingting blong wol i gat paoa long hem. I tru se ol samting ya oli no rong, be yumi mas lukaot se oli no stap fasples long laef blong yumi. Blong wokbaot “olsem ol pikinini blong laet,” yumi mas “yusum gud taem blong [yumi,]” blong tingbaot ol samting we oli moa impoten.

18. ?Donald i mekem wanem blong hem i save yusum gud taem blong hem?

¹⁸ I gud yu lukaot eni janis blong yu save mekem moa long wok blong Jehova. Hemia nao samting we Donald, we i laef long Saot Afrika, i mekem. Hem i se: “Mi luklukgud long laef blong mi mo mi askem strong long Jehova blong i halpem mi blong mi mekem moa long wok blong prij. Mo tu, mi prea blong mi faenem wan wok blong mi save gat moa taem blong prij. Ale, Jehova i halpem mi mo mi faenem wan wok olsem. Nao mi mo waef blong mi i stat blong mekem wok blong Jehova fultaem.”

19. ?Olsem wanem yumi save gohed blong wokbaot “olsem ol pikinini blong laet”?

¹⁹ I sua se leta we Pol i raetem i go long ol Kristin long Efesas, i givhan long olgeta blong oli gohed blong holemstrong long Jehova. Mo advaes ya we i kamaot long Jehova i save givhan long yumi tu. Olsem we yumi bin lanem, advaes ya i halpem yumi blong jusum gud ol samting we yumi mekem blong spel mo pleplei mo ol fren blong yumi. Ol tok we hem i talem i pulum yumi tu blong yumi gohed oltaem blong stadi long Baebol, olsem nao laet blong trutok i save gohed blong lidim yumi long evri samting we yumi mekem. Mo ol tok ya oli makem gud tu se i impoten we yumi kasem tabu spirit, from i save givhan long yumi blong wokem ol gudfala fasin. Sipos yumi folem gud ol tok ya blong Pol, bambae yumi naf blong mekem ol gudfala desisen we i laenap wetem tingting blong Jehova. !Mo bambae yumi no gobak long wol ya we i tudak be bambae yumi gohed blong stap long laet!