Kapitulo 20

Unsay Akong Himoon Aron Magkasinabot Mi sa Akong Titser?

Kinsay imong paboritong titser? ․․․․․

Nganong ganahan ka niya? ․․․․․

Kinsa nga titser ang dili nimo ikasinabot? ․․․․․

MAKAPILI kag mga higala, apan inigsugod ug eskuyla, dili ka makapilig mga titser. Tingali ganahan ka nilang tanan. Ang 18-anyos nga si David miingon: “Wa koy problema sa akong mga titser. Gitahod nako sila, ug paborito ko nila.”

Sa laing bahin, tingali may titser ka nga sama sa titser sa 11-anyos nga si Sarah. “Maldita kaayo siya. Ug dili gyod nako masabtan ang iyang gitudlo kay dili kaayo niya kini ipatin-aw o sobra ra pod siyang makapatin-aw.” Aron moarang-arang ang imong relasyon sa imong titser, maayong imo unang sayron  kon nganong dili mo magkasinabot. Dihang mahibalo ka na sa rason, may ideya ka na kon unsay himoon. Butangig ✔ ang (mga) kahon sa ubos, o isulat ang imong rason.

□ Naglisod kog sabot sa akong titser

□ Angay unta nga taas kog grado

□ Para nako duna siyay pinalabi

□ Sobra siyang makadisiplina nako

□ Nagtuo ko nga biktima ko sa diskriminasyon

□ Uban pa ․․․․․

Unsay imong himoon aron moarang-arang ang situwasyon? Ang unang lakang mao ang pagsunod sa tambag ni apostol Pedro nga magmabination o magmasinabtanon sa uban. (1 Pedro 3:8) Unsay makatabang nimo sa pagpakitag pagkamasinabtanon sa titser nga para nimo maldita o maldito? Aniay pipila ka kamatuoran bahin sa mga titser nga makatabang nimo.

Ang mga titser masayop. Sama sa uban, ang mga titser lainlain ug kinaiya, problema, ug mapihigon usahay. Ang disipulong si Santiago misulat: “Kon adunay dili mapandol sa pulong, siya usa ka tawong hingpit, nga makahimo usab sa pagrenda sa iyang tibuok lawas.” (Santiago 3:2) Ang 19-anyos nga si Brianna miingon: “Ang akong maestra sa math way pasensiya ug maningka pirme. Busa kami way pagtahod niya.” Nganong ingon siya niini? “Gubot pirme ang klase,” miingon si Brianna, “ug magpabuyag ang mga estudyante mao nga maglagot ug samot ang titser.”

Tingali malipay ka kon ipalabay lang sa titser ang imong kasaypanan, ilabina kon tensiyonado ka. Makahimo ka ba  usab niana sa imong titser? Isulat ang dili pa dugayng hitabo sa eskuylahan ug kon unsa sa imong hunahuna ang nakaingon sa reaksiyon sa titser.

․․․․․

Ang mga titser dunay pinalabi. Hunahunaa ang mga problema sa imong mga titser: Pila sa imong mga klasmet ang interesadong mosulod sa klase? Pila niadtong interesado ang molahutay sa pagpaminaw sa klase sulod sa 30 minutos o kapin pa? Pila kanila ang gustong magpahungaw sa ilang kalagot ngadto sa titser? Karon hunahunaa nga nagtudlo kag 20, 30, o kapin pang mga estudyante ug nagpatin-aw ug leksiyon nga pipila lang ang interesado. Dili ba mas gusto nimo ang mga estudyante nga namati nimo?

Siyempre, makalagot kon klaro kaayong duna siyay paboritong estudyante. Si Natasha miingon bahin sa usa niya ka titser: “Gitakdaan mi niyag petsa kon kanus-a namo humanon ang among asaynment, pero kadtong mga atleta sa potbol wala. Unsaon kay siya man poy asistant coach sa tem.” Kon ingon niini ang imong kahimtang, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Nagkulang ba siya sa pagtudlo?’ Kon wala, nganong maglagot man ka o masina?

Isulat kon unsay imong himoon aron makita sa imong titser nga interesado ka sa leksiyon nga iyang ginatudlo.

․․․․․

Masaypan ug sabot sa titser ang estudyante. Usahay, tungod sa lainlaing kinaiya o dili pagsinabtanay, magkabangi mo sa imong titser. Ang pagsigeg pangutana tingali isipon nga  pagrebelde, o ang pagpangomedya isipon nga pagbinuang.

Unsay imong himoon kon masaypan ka pagsabot? Ang Bibliya nag-ingon: “Ayaw balosi si bisan kinsa ug daotan tungod sa daotan. . . . Kon mahimo, kutob sa inyong maarangan, makigdinaitay sa tanang tawo.” (Roma 12:17, 18) Busa ayaw palagota ang imong titser. Ayaw pakiglalis. Ayaw siya hatagig katarongan sa pagreklamo. Mas maayong magmahigalaon ka. ‘Magmahigalaon ko niya?’ tingali moingon ka. Pakitag maayong pamatasan pinaagi sa paghatag ug pangatahoran niya. Ang imong pagkamatinahoron—bisan ang pagpahiyom usahay—tingali makausab sa iyang panglantaw nimo.—Roma 12:20, 21.

Pananglitan, si Ken masaypan usahay pagsabot sa uban niyang titser. “Maulawon kaayo ko,” siya miingon, “ug dili gyod ko makig-estorya sa akong mga titser.” Unsay iyang gihimo? “Akong nasayran nga gusto silang motabang nako. Busa naningkamot ko sa pagsinati sa tanan nakong titser. Tungod niana, mitaas-taas ang akong grado.”

Tinuod, ang pagkamahigalaon ug pagpakig-estorya dili usahay makalukmay sa titser. Apan pailob lang. Si Haring Solomon  misulat: “Ang pagpailob ug kalumo makalukmay ug hari [o titser] ug makasulbad ug bisan unsang problema.” (Proverbio 25:15, Contemporary English Version) Magmakalmado ug magmalumo sa imong pagsulti kon lain ug tinagdan nimo ang imong titser. Basin rag mausab ang iyang tinamdan nimo.—Proverbio 15:1.

Kon masaypan kag sabot o laig tinagdan nimo ang imong titser, unsa dayon ang imong reaksiyon?

․․․․․

Unsa unta ang mas maayong reaksiyon?

․․․․․

Pagsulbad ug Espesipikong mga Problema

Ingnon ta nga nakasabot ka na sa limitasyon sa imong titser. Nan unsay imong himoon sa pagsulbad ug espesipikong problema? Pananglitan, unsaon nimo pag-atubang niining mosunod nga mga reklamo?

Angay unta nga taas kog grado. “Tag-as kanunay ang akong grado,” miingon si Katrina. “Apan dihay tuig nga gihagbong ko sa akong titser sa science. Angay unta nga taas kog grado. Giduol sa akong ginikanan ang prinsipal. Gitagaan tuod ko niyag grado, apan igo lang ko niyang gipapasar, busa naglagot kaayo ko.” Kon may problema ka nga sama niana, ayaw pangakusar sa imong titser. Hinunoa, sunda si Natan nga gihisgotan sa Bibliya. Siya gihatagag lisod nga sugo sa pagyagyag sa bug-at nga sala ni Haring David. Si Natan wala mosulong sa palasyo aron sa pagpangakusar kang David, apan giayo niya siyag estorya.—2 Samuel 12:1-7.

 Sa susama, duola ang imong titser sa mapaubsanon ug kalmadong paagi. Kon masuko ka o imong kuwestiyonon ang iyang katakos, mawad-an siyag gana nimo. Duola siya sa hinamtong nga paagi. Mahimong imo siyang pangutan-on bahin sa iyang paagi sa paghatag ug grado. “Pamati sa dili ka pa motubag,” misulat si Solomon. “Kay kon dili, dili ka makataronganon ug nanginsulto ka.” (Proverbio 18:13, Today’s English Version) Sa makapamati ka na, mahimong masulti na nimo ang imong reklamo. Bisag dili niya patas-an ang imong grado, lagmit ang imong hinamtong nga paagi sa pagpakigsulti makahatag niyag maayong impresyon.

Sa tan-aw nako ang akong titser mapihigon. Tagda ang nahitabo kang Rachel. Kanunay gyod nga A ug B ang iyang grado. Dayon, pagtungtong niyag Grade 7, ang tanan nausab. “Nangitag paagi ang akong maestro nga mahagbong ko sa iyang klase,” miingon si Rachel. Ngano man? Gipakita sa maestro ngadto kang Rachel ug sa iyang inahan nga siya wala makaangay sa ilang relihiyon.

 Unsay nahitabo? Si Rachel miingon: “Sa matag higayong hatagan ko sa akong maestro ug mubong grado tungod lang sa akong relihiyon, kuyogan ko ni Mama aron pakigsultihan siya. Human niadto, wala na ko niya lisod-lisora.” Kon ingon niini ang imong kahimtang, ayaw kahadlok sa pagsulti sa imong problema ngadto sa imong ginikanan. Andam silang makigsulti sa titser ug sa mga nagdumala sa eskuylahan sa pagsulbad niini.

Pasangkara ang Imong Panglantaw

Tinuod, dili tanang problema dali nga masulbad. Usahay, kinahanglang magpailob lang ka. “Ang usa nako ka maestro laig tinagdan sa iyang mga estudyante,” miingon si Tanya. “Kanunay mi niyang insultohon, tawgon mi niyag mga buang-buang. Sa primero nakahilak ko, pero sa ulahi wala na nako tagda ang iyang mga insulto. Nagkugi ko sa pagtuon ug sa mga buluhaton sa klase. Busa wala na siya magsamok-samok nako ug usa ko sa nakakuhag taas-taas nga grado. Paglabayg duha ka tuig, ang maestro gipotbol.”

Pagtuon kon unsaon pagpakig-atubang sa titser nga lisod ikasabot kay may makat-onan kang katakos nga mapuslanon sa kinabuhi—usa nga mapuslan nimog maayo kon duna ka unyay amo nga lisod ikasabot. Makakat-on ka usab sa pagpakitag apresasyon sa buotang mga titser.

SA SUNOD NGA KAPITULO

Morag kulang ka bag panahon? Pagtuon kon unsaon pagdumala niini.

TEKSTO

‘Ang tanang butang nga buot nimo nga pagabuhaton sa mga tawo nganha kanimo, kinahanglang pagabuhaton usab nimo sa ingon ngadto kanila.’—Mateo 7:12.

SUGYOT

Kon para nimo makalaay motudlo ang imong titser, isentro ang imong atensiyon sa leksiyon, imbes sa titser. Pagkuhag nota, pangutana nga matinahoron, ug magmaikagon sa leksiyon. Kon maikagon ka, maikag pod ang uban.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Tingali ang imong titser nagbalik-balik nag tudlo sa mao gihapong leksiyon ngadto sa ubang klase. Busa tingali wala na kaayo siyay gana sa pagtudlo niana.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang akong himoon aron maikag ko sa makalaay nga klase:

Kini ang akong himoon kon sa tan-aw nako gipihig ko sa akong titser: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini: ․․․․․

Unsay Imong Hunahuna?

● Nganong importanteng isentro nimo ang imong atensiyon sa leksiyon imbes sa titser?

● Sa unsang paagi ang imong tinamdan sa leksiyon makaapektar sa tinamdan sa titser kanimo?

[Blurb sa panid 146]

“Naningkamot ko sa pagpakighigala sa akong mga titser. Nahibalo ko sa ilang mga ngalan, ug kon makita nako sila sa dalan, makig-estorya ko nila.”—Carmen

[Hulagway sa panid 145]

Ang mga titser samag batong-tikanganan nga makatabang nimo sa pagtabok gikan sa kawalay alamag ngadto sa pagkabatog kahibalo, apan kinahanglang magkugi ka sa pagtuon