Nganong Molubad ang Gugma?

“Morag mas dali pang mahigugma kay sa magpabiling mahigugma.”​—DR. KAREN KAYSER.

ANG pagdaghan sa mga kaminyoon nga walay gugma dili tingali ikatingala. Ang kaminyoon maoy usa ka komplikado nga tawhanong relasyon, ug daghan ang mosulod niana nga wala kaayoy pangandam. “Gikinahanglan kanato nga magpakita ug diyutayng kahanas sa dihang mokuhag lisensiya sa pagdrayb,” matod ni Dr. Dean S. Edell, “apan ang mga lisensiya sa kaminyoon makuha bisag pirma lang.”

Busa, bisan tuod daghang kaminyoon ang mauswagon ug tinuod nga malipayon, daghan ang nakasinatig kapit-os. Tingali ang usa o ang duha ka kapikas misulod sa kaminyoon nga dunay taas nga mga panahom apan kulang sa mga kahanas nga gikinahanglan alang sa layog-abot nga relasyon. “Sa dihang ang mga tawo unang magkasuod,” misaysay si Dr. Harry Reis, “bation nila nga gipasaligan sila pag-ayo sa usag usa.” Bation nila nga daw ang ilang trato mao “ang bugtong laing tawo sa yuta nga sama nilag panglantaw. Kanang maong pagbati usahay molubad, ug sa dihang molubad na kini, makadaot kini sa kaminyoon.”

Ikalipay, daghang kaminyoon ang wala mosangko niana. Apan hisgotan nato sa makadiyot ang pipila ka hinungdan nga sa pipila ka kahimtang nakapalubad sa gugma.

Kalugda​—“Dili Kini ang Akong Gidahom”

“Sa dihang naminyo ako kang Jim,” matod ni Rose, “naghunahuna ko nga mahisama kami kang Sleeping Beauty ug Prince Charming​—lunlon pagminahalay ug paghigugmaay ug paghunahuna sa usag usa.” Apan, wala madugay, ang “prinsipe” ni Rose daw dili na ingon ka ambongan. “Hilabihan gayod hinuon ang akong kahigawad kaniya,” matod niya.

Daghang salida sa sine, mga libro, ug popular nga mga awit ang naghatag ug dili-realistikanhong paghulagway sa gugma. Samtang managtrato pa, ang usa ka lalaki ug babaye mobati tingali nga ilang nasinati ang usa ka damgo nga natinuod; apan human sa pipila ka tuig sa kaminyoon, sila nanghinapos nga lagmit nagdamgo lang gayod sila! Kon ang kaminyoon sa usa dili susama sa usa ka nobela sa gugma, ang kaminyoon nga lagmit untang molampos morag usa ka dakong kapakyasan.

Siyempre, ang ubang mga panahom sa kaminyoon angayan gayod. Pananglitan, haom nga magdahom ug gugma, pagtagad, ug pagpaluyo gikan sa kapikas sa usa. Apan, bisan kining maong mga pangandoy dili tingali matuman. “Halos gibati nako nga dili ako minyo,” matod ni Meena, usa ka batan-ong asawa sa India. “Mibati akong nag-inusara ug gipasagdan.”

Pagkadili-Angay sa Usag Usa​—“Wala Kamiy Gikauyonan”

“Ang akong bana ug ako magkalahi halos sa tanang butang,” matod sa usa ka babaye. “Way adlawng molabay nga wala ko magbasol pag-ayo sa akong desisyon nga maminyo kaniya. Sayop gayod kaming pagkaparis.”

 Kasagaran dili dangtag dugay nga ang usa ka magtiayon makadiskobre nga dili diay sila managsama ingon sa ilang gihunahuna panahon sa panagtratohay. “Ang kaminyoon kasagarang magpadayag sa mga hiyas nga wala mamatikdi mismo sa mga magtiayon samtang tagsaanon pa sila,” misulat si Dr. Nina S. Fields.

Ingong resulta, human sa kaminyoon ang ubang mga magtiayon mohinapos tingali nga sila dili gayod angay sa usag usa. “Bisan tuod dunay pipila ka kasamahan sa gusto ug personalidad, kadaghanang tawo mosulod sa kaminyoon nga dunay dagkong kalainan sa estilo, mga batasan, ug mga tinamdan,” matod pa ni Dr. Aaron T. Beck. Daghang magtiayon ang dili mahibalo kon unsaon pagpasibo sa maong mga kalainan.

 Panagbangi​—“Magsige Mig Lalis”

“Natingala mi nga magsige diay kamig away​—magsininggitay pa gani, o mas grabe pa, magbungolay sulod sa daghang adlaw,” matod ni Cindy, nga nahinumdom sa unang mga adlaw sa iyang kaminyoon.

Sa kaminyoon, dili kalikayan ang mga panagsumpaki. Apan sa unsang paagi kini husayon? “Sa usa ka maayong kaminyoon,” misulat si Dr. Daniel Goleman, “ang bana ug asawa mobating gawasnon sa pagreklamo. Apan kasagaran kaayo nga sa pagsilaob sa kasuko ang mga reklamo ipahayag diha sa makadaot nga paagi, ingong pagsaway sa kinaiya sa kapikas.”

Sa dihang mahitabo kini, ang kabildohay maoy usa ka natad-panggubatan diin ang mga panglantaw gilabanan uban ang hugot nga determinasyon ug ang mga pulong maoy mga hinagiban inay mga galamiton sa komunikasyon. Matod pa sa usa ka tem sa mga eksperto: “Usa sa labing makadaot nga mga butang bahin sa mga panaglalis nga mag-anam ka way-kontrol mao nga ang mga magtiayon mosulti sa mga butang nga nagpameligro sa labing hinungdanong butang sa ilang kaminyoon.”

Kawalay-Pagbati​—“Milunga na Kami”

“Milunga na ako sa pagpaningkamot nga molampos ang among kaminyoon,” misugid ang usa ka babaye human sa lima ka tuig nga kaminyoon. “Nahibalo ako nga dili gayod kini molampos karon. Busa ang gikabalak-an na lang nako karon mao ang among mga anak.”

Giingon nga ang tinuod nga kaatbang sa gugma dili ang pagdumot kondili ang kawalay-pagbati. Sa pagkatinuod, ang kawalay-pagtagad mahimong makadaot sa kaminyoon sama sa panagbingkil.

Apan, ikasubo nga ang ubang mga kapikas naanad na pag-ayo sa kaminyoon nga walay gugma nga nawad-an na silag paglaom nga duna pay kausaban. Pananglitan, usa ka bana miingon nga ang pagkahimong minyo sulod sa 23 ka tuig susama sa “pagsulod sa trabaho nga wala nimo magustohi.” Siya midugang: “Buhaton nimo ang labing maayo nga imong maarangan sa maong kahimtang.” Sa susama, usa ka asawa nga ginganlag Wendy nawad-an nag paglaom nga moarang-arang ang iyang relasyon uban sa iyang bana sulod sa pito ka tuig nga kaminyoon. “Makadaghan na kong misulay,” matod niya, “ug kanunay niya akong gipakyas. Nahiagom hinuon ako sa depresyon. Dili nako gustong maagoman kana pag-usab. Kon molaom ko pag-ayo, masakitan lang ko. Maayo pag dili na lang ko magdahom​—dili kaayo ko malipay, apan labing menos dili ako makaagom sa depresyon.”

Ang kalugda, pagkadili-angay sa usag usa, panagbangi, ug kawalay-pagbati maoy pipila lamang sa mga butang nga makapawala sa gugma diha sa kaminyoon. Dayag, dunay uban pa​—nga ang pipila niana gihisgotan sa kahon sa panid 5. Bisan unsa pay hinungdan, duna bay paglaom alang sa mga kapikas nga daw nabilanggo sa kaminyoon nga walay gugma?

[Kahon/Hulagway sa panid 5]

MGA KAMINYOON NGA WALAY GUGMA​—UBAN PANG MGA HINUNGDAN

• Salapi: “Ang usa maghunahuna tingali nga ang pagbadyet motabang sa paghiusa sa magtiayon tungod sa pagkakinahanglanon sa pagtambayayongay, pagtingob sa ilang mga kahinguhaan alang sa sukaranang mga panginahanglan sa kinabuhi, ug pagtagamtam sa mga bunga sa ilang kahago. Apan, niining bahina usab ang magbugkos unta sa magtiayon diha sa hiniusang kalihokan kasagarang maoy magpabulag kanila.”​—Dr. Aaron T. Beck.

• Pagkaginikanan: “Among nakaplagan nga 67 porsiyento sa mga magtiayon nakasinati ug dakong pag-us-os sa katagbawan sa kaminyoon human matawo ang ilang unang anak, ug dunay walo ka pilo nga dugang panagbangi. Ang usa ka rason mao nga ang mga ginikanan gikapoy ug diyutay na lang ug panahon alang sa ilang kaugalingon.”​—Dr. John Gottman.

• Panglimbong: “Ang pagkadili-maunongon kasagarang mag-apil sa panglimbong, ug ang panglimbong, sa pagkatinuod, maoy pagluib sa pagsalig. Sanglit ang pagsalig gihubit ingong hinungdanong bahin sa tanang malamposong layog-abot nga mga kaminyoon, ikahibulong ba nga ang panglimbong makabungkag sa relasyon sa kaminyoon?”​—Dr. Nina S. Fields.

• Sekso: “Sa dihang ang mga tawo magpayl ug diborsiyo, ang pagkahinikawan sa sekso sulod sa daghang tuig makapakurat nga maoy kasagaran kaayong hinungdan. Sa pipila ka kaso ang seksuwal nga relasyon wala gayod masugdi, ug sa uban, ang pagpakigsekso maoy awtomatiko, usa lamang ka pahungawanan sa pisikal nga mga panginahanglan sa usa ka kapikas.”​—Judith S. Wallerstein, klinikal nga sikologo.

[Kahon/Hulagway sa panid 6]

SA UNSANG PAAGI MAAPEKTAHAN ANG MGA ANAK?

Ang kalidad ba sa imong kaminyoon makaapektar sa imong mga anak? Sumala kang Dr. John Gottman, kinsa nanukiduki bahin sa mga magtiayon sulod sa mga 20 ka tuig, ang tubag maoy oo. “Sa duha ka tinagpulo-ka-tuig nga mga pagtuon,” matod niya, “among nakaplagan nga ang mga bata sa dili-malipayong mga ginikanan adunay mas taas nga ihap sa pinitik sa kasingkasing panahon sa pagduladula ug dili kaayo makaarang sa paghupay sa ilang kaugalingon. Sa paglabay sa panahon, ang panagbangi sa magtiayon mosangko ngadto sa ubos nga grado sa tunghaan, bisan unsa pay IQ sa mga bata.” Sa kasukwahi, si Dr. Gottman nag-ingon, ang mga anak sa mga magtiayon nga maayog relasyon sa usag usa “mas molampos sa eskuylahan ug sa katilingban, tungod kay ang ilang mga ginikanan nagpakita kanila kon unsaon pagtratar nga may pagtahod ang ubang mga tawo ug kon unsaon pagdumala ang pagkatugaw sa emosyon.”