Christmas Island​—Kon Nganong Among Giduaw Kini

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA FIJI

ANG isla sa Kiritimati, o Christmas Island, mao ang kinadak-an sa 33 ka isla diha sa Dagat Pasipiko nga naglangkob sa nasod sa Kiribati. a Ang isla may sukod nga mga 388 kilometro kuwadrado, nga parehas ug gidak-on kon usahon pagsukod ang 32 pa ka isla sa Kiribati. Mga 5,000 ang molupyo sa Christmas Island, samtang ang total nga populasyon sa tanang isla sa Kiribati maoy duolan sa 92,000.

Ang tanang gagmayng pulo sa Kiribati anapogon ug yuta, gawas sa usa ka pulo. Kon bahin sa sukod sa yuta, ang Christmas Island dili lang ang kinadak-ang pulo niining nasora kondili kini usab ang kinadak-ang pulo nga anapogon ug yuta sa tibuok kalibotan!

Ilado usab ang Christmas Island kay duol kini sa international date line. Didto mag-una pagsubang ang adlaw, magsugod ang bag-ong tuig, ug uban pang tinuig nga mga selebrasyon, sama nianang sa kamatayon ni Jesu-Kristo. b

Kining layo kaayong pulo mao usab ang kinadak-ang sanayanan sa mga langgam sa dagat diha sa Tropiko. Dili pa dugay gituohan nga mga 25 milyones ka sooty tern ang tigsalag didto.

Dili Lang mga Langgam ang Nakadiskobre Niini

Sa dihang midunggo sa isla ang tigsuhid nga si Kapitan James Cook sa bisperas sa Pasko sa 1777, wala gayoy tawo nga nagtikaw-tikaw didto. Pero daghan kaayog langgam. Ginganlan kini ni Cook ug Christmas Island. c Sa daghang tuig morag mga langgam ray nakadiskobre niining islaha.

Sa among pagduaw usa ka higayon niana, nalingaw kaayo kami sa dihang gisuroy kami sa tigbantay sa Wildlife Conservation Unit. Sa gidala kami sa tigbantay ngadto sa baybay, ang nindot kaayong molupad  ug dili mahadlok ug tawo nga mga white tern nanglupad nga daw nagsugat kanamo. Nagsakdop-sakdop sa ibabaw nga halos makab-ot sa kamot, ilang gipanid-an ang tanan namong lihok.

Daghang sooty tern ang nagkatag layolayog diyutay gikan sa baybay. Gatosan ka libo niining mga langgama manganhi sa Christmas Island aron mangitlog. Inig-abot nila, maglupad-lupad sila nga gakata lang adlaw ug gabii sa daghang semana ibabaw sa dapit nga ilang sanayanan, nga naghulat sa pag-abot sa tanang langgam una pa motugpa aron mangitlog diha sa hawan nga yuta.

Ang bag-o pang natugkan ug balhibo nga mga sooty tern magsugod na sa ilang paglupad-lupad sa kalawran mga tulo pa lang ka bulan. Mamalik lang sila niining dapita paglabay ug mga lima ngadto sa pito ka tuig sa dihang andam na sila sa pagsanay. Sa mga tuig sa ilang paglibod-libod, galupad lang sila kanunay. Ang ilang balhibo wala kaayoy lana mao nga dili sila makautaw-utaw ug dugay sa dagat.

Nakakita kami ug mga black noddy nga naglumlom diha sa mga salag, kauban ang ilang mga piso ug mga itlog nga wala pa mapusa. Kining maong mga langgam sa dagat maghimog salag para sa ilang mga kuyabog, pero ang mga white tern dili. Mangitlog ang white tern diha sa sanga sa mga kahoyng walay dahon. Maayo na lang kay inigkapusa sa mga kuyabog kompleto na silag mga kuyamoy nga may igong kusog sa pagkombabit sa sanga. Nabihag dayon ang among kasingkasing niining mahunol-hunol ug balhibo nga mga piso nga nagkompayot sa mga sanga. Ang amahan ug inahang mga langgam nindot usab, nga may balhibo nga sama ka puti sa panganod ug itom kaayog sungo.

Samtang among gilibot ang lugar, ang langgam nga shearwater sa Christmas Island naglumlom nga naniid kanamo gikan sa usa ka lugar nga dili paduolan ug tawo. Sa tibuok kalibotan, sa Christmas Island lang makita ang kinadaghanang langgam nga shearwater nga lapad ug tumoy ang ikog. Ug kining islaha ang usa sa nahibiling mga sanayanan sa Polynesian storm petrel ug sa Phoenix petrel. Ang uban pang mga langgam nga magpasanay didto mao ang Pato del mar, brown noddy, ug kulampisaw.

Ang mga kulampisaw naglupad-lupad sa ibabaw, nga hawod kaayong nagsirko-sirko, nangilog ug isda nga kuha sa ubang mga langgam, ug nag-ilogay sa mga isda nga gipanglabay sa mga mananagat. Kining abilidara gikinahanglan sa kulampisaw kay maglisod siya sa pagtugpa sa tubig. Sama sa sooty tern, ang ilang balhibo daling mabasa, ug gawas pa niana, maglisod sila pagpanukad sa paglupad kay unom ka piye ang bukhad sa ilang mga pako.

Among nasayran nga ang gamayng brawon nga langgam nga  among nakita sa primero maoy usa ka matang sa tohil sa Pasipiko. Usa kini sa daghang tiglalin nga mga langgam nga mohapit sa Christmas Island ingong pangunang estasyonan diin sila mangaon ug mamahulay human sa way-hunong nga paglupad gikan sa ilang sanayanan sa Arctic Circle nga libolibong kilometros ang gilay-on. Tungod sa ilang talagsaong abilidad sa pagnabigar, ang taas ug lanat nga mga langgam makatuod niining estasyonan nga isla, nga mga 2,100 kilometros ang gilay-on habagatan sa Honolulu, Hawaii.

Ang Among Tuyo sa Pagduaw

Tig-adtoan kami sa Christmas Island, dili aron sa pagtan-awg mga langgam, kondili aron sa pagpakig-uban sa mga Saksi ni Jehova didto ug sa pagduyog kanila sa pagtambong sa ilang mga tigom ug sa pagsangyaw. Ang pagkalayo niining islaha nakahatag ug problema niining minahal nga mga Saksi. Pananglitan, pipila ka tuig pa lang ang milabay dihay Saksi nga kalit nga namatay, ug ang iyang nagbangotan nga asawa mao intawoy naningkamot sa paghatag ug diskurso sa paglubong kay wala may laing makahimo niini. Buot niya nga makadungog ang nanambong bahin sa paglaom nga gisaad sa Bibliya alang sa mga patay.​—Juan 11:25; Buhat 24:15.

Gawas sa tulo ka maayong mga hubad sa Bibliya, pipila lang ang mabatonang publikasyon bahin sa Bibliya diha sa lumad nga pinulongan. Apan, ang mga Saksi ni Jehova nagpatik ug dekolor nga magasing Bantayanang Torre matag bulan ug ubang literatura sa Bibliya sa pinulongang Gilbertese. Daghan ang natingala niana kay wala man makaabot ug 100,000 ang mga tawong nagsulti nianang pinulongana sa tibuok kalibotan. Kining binase sa Bibliya nga mga publikasyon nakatabang niining nahilit nga grupo sa mga Saksi sa pagpahigayon sa ilang regular nga mga tigom alang sa pagsimba ug sa pagtuman sa sugo ni Jesus sa pagsangyaw sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos.​—Mateo 24:14; Hebreohanon 10:24, 25.

Ang transportasyon problema sa mga bisita. Apan, sa Christmas Island tulo ka oras lang biyaheon ang London paingon sa Poland agi sa Tennessee! Nganong tulo ra man ka oras biyaheon kining mga lugara? Ang Banana, London, Paris, Poland, Tennessee, ug Tabwakea maoy makalingaw nga mga ngalan sa mga baryo didto, nga nagpahinumdom kanato sa lugar nga gigikanan sa pipila sa unang mga bisita niining islaha.

Panahon sa usa sa among pagduaw, gidapit kami sa usa ka buotang doktor sa pagkuyog kaniya sa Poland, mao nga nakasangyaw kami didto sa unang higayon. Kay limitado man sa duha ka oras ang among paghapit sa Poland, nagdagan-dagan kami sa pagsangyaw sa tanang balay. Ang tanan namong nakaestorya naminaw pag-ayo sa among mensahe sa Bibliya ug midawat ug literatura, ug wala sila makatuo nga duna diay mabatonang publikasyon sa ilang kaugalingong pinulongan.

Gimahal namo kining buotang mga tawo nga nagpuyo niining layo kaayong isla sa Christmas Island. Ug nabihag usab ang among kasingkasing sa nindot kaayong mga langgam niining dapita. Kaniadto para kang Kapitan Cook ang isla angay lang puy-an sa mga langgam, pero karon dili motuo niana ang mga tawo. Sama sa mga langgam, ilang giisip kini ingong ilang pinuy-anan.

[Mga footnote]

[Mga mapa sa panid 16]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Christmas Island

Banana

Tabwakea

London

Paris

Poland

International date line

[Hulagway sa panid 16]

Mga kulampisaw

[Credit Line]

GaryKramer.net

[Hulagway sa panid 17]

White tern

[Credit Line]

© Doug Perrine/​SeaPics.com

[Hulagway sa panid 17]

Mga brown booby

[Credit Line]

Valerie & Ron Taylor/​ardea.com

[Hulagway sa panid 18]

Nagsangyaw uban sa mga Saksi didto

[Picture Credit Line sa panid 18]

GaryKramer.net