Dagkong mga Linalang sa Kadagatan

I-PLAY

Dagkong mga Linalang sa Kadagatan

Usa ka dako ug makalilisang nga linalang kalit nga migimaw sa dagat, misignit sa sakayan, ug gibira ang mga nagsakay niana paingon sa ilawom sa dagat. Kini nga panghitabo nahimong dugokan sa mga sugilambong nga popular gihapon hangtod karon. Apan aduna ba gayoy dagko ug makalilisang nga mga linalang sa dagat?

NIADTONG 2007 nadakpan sa mga mangingisda sa Ross Sea duol sa Antartika ang usa ka dako kaayong nukos o colossal squid. Ang gitas-on niadto maoy mga 10 metros apil mga gaway ug mitimbang kadtog duolan sa 500 kilos! Ang mga siyentista nagtuo nga mahimong modako pa ang maong matang sa nukos.

Ang susamang dako nga linalang sa dagat nga gitawag ug higanteng nukos o giant squid adunay lawas nga pormag-torpedo, mga mata nga ingon ka dako sa ulo sa tawo, sungo nga samag iya sa periko nga makaputol ug aserong kable, walo ka gaway nga may naglaray nga mga igsusuyop, ug duha ka tag-as nga mga gaway nga modakop ug mohungit sa pagkaon ngadto sa iyang baba. Mobulhot kini sa dagat sa katulinon nga 30 kilometros matag oras—ug makalukso pa kini ibabaw sa dagat!

Sa miaging siglo, wala ray 50 ka beses nga nakita ang maong higanteng mga nukos, ug wala gayod kini matun-i diha mismo sa kadagatan.

Higanteng mga Balyena sa Dagat

Ang colossal squid ug giant squid igo rang lamyon sa higanteng mga balyena sama sa sperm whale, nga mahimong modako hangtod sa gitas-ong mga 20 metros ug motimbang ug 50 tonelada. Ang usa lang ka ngipon niini motimbang nag duolan sa usa ka kilo! Nakita diha sa kinaon sa patay nga mga sperm whale ang pipila ka bahin sa lawas sa higanteng nukos. Samtang diha sa dagko ug dumpol nga ulo sa mga sperm whale nakita ang lingin nga mga samad nga agi sa sinuyopan sa nukos. Sa ato pa, ang nukos nakigbugno gayod. Niadtong 1965, ang mga tripulante sa usa ka barkong taga-Sobyet nga nanakop ug balyena miingon nga nakakita silag usa ka higanteng nukos nga nakigbugno sa usa ka 40-toneladang sperm whale. Ang duha namatay. Ang natuok nga balyena nakaplagang naglutaw sa dagat, ug nakita diha sa iyang tiyan ang ulo sa nukos.

Kon gidak-an ka na sa higanteng nukos ug sa sperm whale, ang blue whale mas dako pa gayod, kay mao kini ang kinadak-ang sus-an nga linalang. Nadakpan didto sa Antartika ang kinadak-ang blue whale nga may gitas-ong 33 metros. Usa kini ka baye nga hingkod. Ang blue whale mahimong motimbang ug 150 ka tonelada. Ang dila pa lang niini sama na ka bug-at sa hingkod nga elepante! Ug tiaw mo—ang anak niini motimbang ug tulo ka tonelada ug may gitas-ong siyete ngadto sa otso metros! Niadtong mga 1960, hapit mapuo ang blue whale tungod sa hilabihang pagpanakop niini ug karon kini giisip ingong nameligro pag-ayo nga espisye.

Ang Bangis nga Manunukob ug ang Buotang Iho

Lagmit ang labing makahahadlok sa tanang manunukob nga isda mao ang iho nga gitawag ug great white shark tungod sa iyang 3,000 ka hait kaayong mga ngipon. Ang kinadak-ang narekord nga great white shark may gitas-ong 7 metros ug may gibug-atong 3,200 kilos. Ang maong iho hait kaayog panimhot, kay masimhotan niini bisag usa lang ka tulo sa dugo diha sa 100 ka litrong tubig!

Ang whale shark mao ang kinadak-ang isda karon nga naglungtad ug ang aberids nga gitas-on niini maoy pito ka metros ug tunga. Apan ang uban modoble pa ang gitas-on. Ang gilapdon sa baba niini mahimong moabot ug kapin sa usa ka metro, mao nga sayon rang lamyon niini ang usa ka tawo. Apan dili tukbon niining buotan nga iho ang ubang dagkong mga linalang sa dagat kondili ang kan-on niini mao ang mga lumot-lumot ug gagmayng mga isda.

Ang magasing National Geographic mireport: “Ang talagsaong sistema sa panghilis sa whale shark makahatag kanatog dugang katin-awan bahin sa asoy ni Jonas.” Sumala sa asoy sa Bibliya ang maong propeta gilamoy sa usa ka dakong isda. Kon ang whale shark “makalamoy ug dakong butang nga wala tuyoa, iya ra kanang iluwa nga wala maunsa.”—Jonas 1:17; 2:10.

Ang Idlas nga Higante

Ang laing dakong linalang sa dagat mao ang higanteng kugita o giant octopus, nga moabot ug 250 kilos ang gibug-aton. Sa una gitawag kinig devilfish tungod sa makahahadlok nga hitsura niini ug gituohan nga makalunod kinig mga barko. Apan ang tinuod, ang maong higanteng kugita idlas ug motago sa kabatoan ug sa mga langob-langob diha sa salog sa dagat. Moabot ug 10 metros ang gitas-on sa walo ka gaway niini, ug ang utok niini mao ang kinadak-an sa tanang linalang nga walay taludtod. Intelihente kini kay makamao pa ganing mangitag kalutsan sa nagsanga-sangang mga agianan ug makaablig mga taklob sa garapon!

Sama sa higanteng nukos, ang higanteng kugita mahimong magtakoban pinaagi sa pag-usob sa iyang kolor, mobulhot nga tulin kaayo diha sa dagat, ug mobugag ata kon dunay peligro. Kini makakawas pa ganig kadiyot gikan sa tubig aron sa pagpangitag pagkaon sa mamala!

Kining maong mga linalang sa kadagatan nagdayeg gayod sa ngalan sa ilang Maglalalang, si Jehova. Haom gayod nga miawit ang salmista sa Bibliya: “Dayega ninyo si Jehova gikan sa yuta, kamong dagkong mga linalang sa dagat ug kamong tanang halawom nga katubigan.”—Salmo 148:7.

[Diagram sa panid 17]

UNSA SILA KA DAKO?

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Great white shark

Giant octopus

Whale shark

Giant squid*

Colossal squid*

*gibanabana nga gidak-on

Sperm whale

Blue whale

piye 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

metros 30 25 20 15 10 5 0

[Hulagway sa panid 15]

Great white shark

[Hulagway sa panid 15]

Giant octopus

[Hulagway sa panid 16, 17]

Sperm whale

[Hulagway sa panid 16]

Whale shark

[Hulagway sa panid 17]

Blue whale ug iyang anak

[Picture Credit Lines sa panid 15]

[Picture Credit Lines sa panid 17]

PAGMATA!