“Gisinggitan nako ang akong magulang nga babaye ug gilamba nako ang pultahan mao nga ang sab-itanan sa likod niini milapos sa bungbong. Makakita gani ko sa lungag, mahinumdom dayon ko kon unsa ko ka walay buot kaniadto.”—Diane. *

“Misiyagit ko, ‘Wa kay ayo nga amahan!’ ug akong gilamba ang pultahan. Pero sa wala pa kini masira, nakita nako ang dagway ni Papa nga nasakitan, ug nagmahay ko sa akong gisulti.”—Lauren.

Sama ka bag gibati ni Lauren ug Diane? Kon mao, kini nga artikulo makatabang nimo.

Ang pagsilaob sa kasuko makadaot sa imong reputasyon. “Sa una, nakaingon ko nga kinahanglang dawaton na lang sa uban nga dali kong masuko,” miingon si Briana, nga karon 21 anyos na. “Pero nakaamgo ko nga daw kulag paminsar ang tawong dili magpugong sa kaugalingon, ug ingon pod diay niana ang pagtan-aw sa uban nako!”

Ang Bibliya nag-ingon: “Siya nga dali rang masuko magahimog kabuangan.”—Proverbio 14:17.

Likayan ka sa uban kon magsige kag kasuko. “Kon dili ka magpugong sa imong kasuko,” miingon ang 18 anyos nga si Daniel, “mawad-an kag dignidad ug dili ka na tahoron sa uban.” Si Elaine, nga 18 anyos usab, miuyon niana. “Ang pagsilaob sa kasuko dili maayo,” siya miingon. “Mahadlok lang hinuon ang mga tawo nimo.”

Ang Bibliya nag-ingon: “Ayaw pagpakig-uban kang bisan kinsa nga masuk-anon; ug sa tawo nga daling mosilaob sa kaaligutgot dili ka makigkuyog.”—Proverbio 22:24.

Makahimo ka sa pag-uswag. “Dili ka makakontrol kanunay sa imong bation sa usa ka situwasyon,” miingon ang 15 anyos nga si Sara, “pero makakontrol ka kon unsaon nimo pagpahayag sa imong pagbati. Dili kinahanglang mosilaob ka dayon sa kasuko.”

Ang Bibliya nag-ingon: “Siya nga mahinay sa kasuko mas maayo pa kay sa tawong gamhanan, ug siya nga nagapugong sa iyang espiritu kay niadtong nagbihag sa usa ka siyudad.”—Proverbio 16:32.

Pagtakdag tumong. Imbes moingon ug “Ingon ini man gyod ko,” paningkamot sa pagbag-o sa imong kinaiya sulod sa espesipikong gidugayon—tingali unom ka bulan. Sulod nianang panahona, irekord ang imong nahimong kausaban. Matag panahong dili ka makapugong sa kasuko, isulat kon (1) unsay nahitabo, (2) unsay imong reaksiyon, ug (3) unsa untay angay nimong reaksiyon—ug ngano. Dayon sa sunod higayong masuko ka, paningkamot nga mahimo nimo kanang nahiangay nga reaksiyon. Sugyot: Irekord usab ang mga higayong nakapugong ka sa imong kasuko! Isulat kon unsa ka gaan ang imong pagbati nga nakapugong ka sa kasuko.—Prinsipyo sa Bibliya: Colosas 3:8.

Ayaw dayon pag-react. Kon dunay makapasuko nimo, ayaw dayon isulti ang unang mosantop sa imong hunahuna. Hinunoa, magmakalma. Kon gikinahanglan, ginhawag lawom. “Dihang moginhawa kog lawom,” miingon ang 15 anyos nga si Erik, “makahigayon ko sa paghunahuna sa dili pa ko makasulti o makabuhat ug usa ka butang nga akong mahayan sa ulahi.”—Prinsipyo sa Bibliya: Proverbio 21:23.

Palapara ang imong panglantaw. Tingali may higayong nasuko ka kay usa lang ka anggulo sa problema ang imong nakita—ang bahin nga nakaapektar nimo. Tagda usab ang pagbati sa uban. “Bisag ang uban way batasan,” miingon ang batan-ong si Jessica, “sagad duna gayoy eksplinasyon kon nganong ingon sila niana, nga makatabang nako sa pagsabot nila.”—Prinsipyo sa Bibliya: Proverbio 19:11.

Lakaw na lang kon gikinahanglan. Ang Bibliya nag-ingon: “Sa dili pa moulbo ang away, biya na.” (Proverbio 17:14) Ingon sa gipakita niana nga teksto, usahay mas maayong molakaw na lang gikan nianang mainit nga situwasyon. Ug imbes magsigeg hunahuna sa nahitabo nga makapasamot lang sa kasuko, paglihoklihok. “Akong nakita nga ang pag-ehersisyo makahupay sa akong stress ug makapugong nako sa pagkasuko,” miingon ang batan-ong si Danielle.

Ayaw paghambin ug kasuko. Ang Bibliya nag-ingon: “Mapikal kamo, apan ayaw pagpakasala. Makigsulti kamo sa inyong kasingkasing, . . . ug maghilom kamo.” (Salmo 4:4) Hinumdomi nga normal nga mobati kitag kasuko. Ang pangutana, Unsay sunod mahitabo? “Kon magpadala ka sa kalagot tungod sa uban,” miingon ang batan-ong si Richard, “gitugotan nimo sila sa pagkontrol nimo. Magmahamtong ug ipalabay na lang ang problema.” Kon imo kanang himoon, ikay nagkontrol sa imong kasuko imbes ang kasuko maoy nagkontrol nimo.