Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

PWÓRÓUS LÚKÚNPÉÉN | MET PAIPEL A APASA USUN MANAW ME MÁLÓ?

Minne Paipel A Erá Usun Manaw me Máló

Minne Paipel A Erá Usun Manaw me Máló

Lupwen ewe puken Keneses a apwóróusa pwóróusen án Kot fératá fénúfan, a erá pwe Kot a ereni Atam, ewe áeménún aramas: “Ka tongeni mongö seni irän ei tanipi meinisin, nge seni ewe irän silei öch me ngau kosap fokun mongö. Pun lon ränin om kopwe mongö seni, kopwe fokun mäla.” (Keneses 2:16, 17) Ena wokisin a affataéchú pwe ika Atam a álleasochisi án Kot allúk, esap máló, nge epwe fen sópweló le manaw lón ewe tánipiin Eten.

A solap pwe Atam ese filatá an epwe álleasochis me manaw tori feilfeiló chék, nge a fen filatá an epwe álleasolapa án Kot allúk ren an ocheei ewe féún irá mi pinepin ngeniir lupwen Efa, pwúlúwan we, a ngeni. (Keneses 3:1-6) Mwirilóón ena féfférún álleasolap, a chúen áweiresi manawach tori ikenái. Iei usun án ewe aposel Paulus áweweei: “Ren eman mwän tipis a tolong lon fanüfan, nge an tipis a atoto mäla. Iei popun mäla a tori aramas meinisin, pun ir meinisin ra tipis.” (Rom 5:12) Ena “eman mwän” ina i Atam. Nge met an tipis, me pwata a emmwen ngeni máló?

Án Atam pwisin filatá le álleasolapa án Kot allúk, a wewe ngeni tipis. (1 Johannes 3:4) Nge liwinin tipis, máló, usun chék met Kot a ereni Atam. Ika Atam me mwirimwirin kewe resaamwo uputiw ra ákkálleasochisi án Kot allúk, resap tipis, iwe resap máló. Kot ese féri aramas pwe repwe máló nge a fériir pwe repwe manaw, pwal mwo nge tori feilfeiló chék.

A mmen ffat pwe máló “a tori aramas meinisin,” usun chék met Paipel a erá. Nge itá a wor och mettóch lón inisich a chúen manaw mwirin ach máló? Chómmóng repwe erá ewer, a wor eú mettóch itan ngúnún aramas me ese tongeni máló. Iwe nge án emén erá ena, a wewe ngeni pwe Kot a chofona ngeni Atam. Ifa usun? Pún ika a wor och kinikinin emén a towu seni ewe inis me a chúen manaw lón och sókkun leenien ngún mwirin ach máló, weween pwe máló esap ina liwinin tipis, usun met Kot a fen erá. Paipel a apasa: “Esap tufich pwe Kot epwe tongeni chofona.” (Ipru 6:18) Nge ren enletin, Satan ewe a chofona lupwen a ereni Efa: “Ousap fokun mäla.”​—Keneses 3:4.

Nge iei a ppiitá ei kapas eis: Ika ewe lúkú usun ngúnún aramas a lóngólóng wóón eú kapas chofona, iwe, met chék a fis ngenikich lupwen sia máló?

PAIPEL A ÁWENA MINNE MI MWÁÁL

Kinikinin ewe puken Keneses usun án Kot fératá fénúfan, a erá: “Kot ewe Samol mi Lapalap a föri eman aramas seni pwülün fanü o wussalong lon pwötün enienin ngasangasen manau. Iei usun manau a tori ewe aramas.” Ena kapas “aramas” ina afféún ewe kapasen Ipru ne’phesh, * weween ena kapas “emén ménúmanaw mi ngasangas.”​—Keneses 2:7.

Iwe, ewe Paipel a affata pwe aramas rese fférútá fitifengen me och ngún ese tongeni máló. Nge emén me emén, iir chék “aramas.” Ina popun, kosap kúna eú wokisin mi néúnéú ewe itiitin kapas “ngúnún aramas ese tongeni má.”

Pokiten ewe Paipel ese erá pwe a wor ren aramas ewe mettóch ra eita ngeni ngúnún aramas, iwe, pwata chék a sókkóló án chómmóng lamalam afalafal? Ren ach sipwe pélúweni ena kapas eis, a lamot sipwe etittina áitien chón Isip lóóm.

A CHÉÚLÓ ASUKUL CHOFONA

Herodotus, emén sou uruwo seni Kriis mi manaw lap seni fépúkú ier mwen Kraist, a erá pwe ekkewe chón Isip iir “akkomw me lein aramasen fénúfan ra peni ewe afalafal usun ngúnún aramas ese tongeni máló.” Chón pwal ewe fénú Papilon, ra pwal lúkú ewe afalafal usun ngúnún aramas ese tongeni máló. Lupwen a tori fansoun án Alexander mi Lap okkufu ekkewe mwú lón Middle East lón 332 B.C.E., ekkewe souáák chón Kriis ra fen achéwú ena afalafal, iwe, a mwittir chéúló lemenen ekkewe fénú fán nemenien Kriis.

Kosap kúna eú wokisin mi néúnéú ewe itiitin kapas “ngúnún aramas ese tongeni má”

Lemanawen néún Jesus kewe aposel, a wor ruu pekin lamalamen Jus mi iteféúló ra eáni afalafal pwe a wor ngúnún aramas mi manaw mwirin málóón ewe inis, ina ekkewe Farisi me Essene. Ewe puk The Jewish Encyclopedia a erá: “Ewe lúkú pwe a wor ngúnún aramas ese tongeni máló, a poputá le chéúló lein ekkewe chón Jus ren ar tipetipeló ren ekiekin chón Kriis nge ákkáeúin áitien ewe souáák Plato.” Pwal ina chék usun, ewe sou uruwo itan Josephus mi pwal manaw lón ena atun a erá pwe ena esin lúkú ese feito seni ewe Kapasen Kot nge a feito seni “lúkúen chón Kriis,” iwe me ren pwe ikkena ar kewe tutulap.

Ekiekin me lúkúen chón Kriis a sópwósópw le chéúló, iwe chókkewe mi erá pwe iir Chón Kraist ra pwal etiwa ena afalafal. Ewe sou uruwo itan Jona Lendering a erá pwe “Plato a ekieki pwe ngúnúch a piin nóm lón eú leeni mi múrinné, nge iei a nóm lón eú leeni mi ngawóló, iwe a ámecheresi án aramas ochufengeni áitien Plato me áitien Chón Kraist.” Iwe, ewe lamalamen tipitipin Chón Kraist ra etiwa ewe afalafal usun ngúnún aramas, ewe mi pop seni lamalam ese lúkú Kraist, me a wiliti lóngólóngun chómmóng me lein ar kewe lúkú.

“EWE LET EPWE ANGASAKEMI”

Fite ier mwirin málóón Jesus, ewe aposel Paulus a eáni ei éúréúr: “Ewe Ngünmifel a afata, pwe lon ekewe fansoun mürin ekoch aramas repwe pöütala ar lükülük, repwe rongorong ngeni ekewe ngün mi chofona o aleasochis ngeni aitien ekewe anün rochopwak.” (1 Timoty 4:1) A fókkun pwénútá alon na! Ewe afalafal usun ngúnún aramas ese tongeni máló, ina eú me lein “aitien ekewe anün rochopwak” are chónláng mi ngaw. Ese tipeeú ngeni ewe Paipel, nge a fen pop seni ekkewe lamalam chofona me souáák me lóóm.

Sia kilisou ren alon Jesus ei: “Oupwe silei ewe let, nge ewe let epwe angasakemi.” (Johannes 8:32) Lupwen sia silefichi ewe enlet lón Paipel, sia ngaseló seni ekkewe esin afalafal me eéreni chómmóng lamalam wóón fénúfan ra apéchékkúla nge mi ésúfélúngawa Kot. Pwal eú, ewe enlet lón ewe Kapasen Kot a angasakicheló seni fétekin ekkewe eéreni me lúkú ese wor lóngólóngur mi riri ngeni máló.​—Ppii ewe pwóór itelapan “ Ia Ekkewe mi Máló Ra Nóm Ie?

Esap tipen ewe Chón Férikichetá án aramas repwe chék manaw 70 are 80 ier wóón fénúfan, iwe mwirin nómoffóch lón eú leenien ngún. A tipeni seni lepoputáán pwe férian kewe aramas repwe manaw feilfeiló chék ikeei ie wóón fénúfan nge repwe néún mi álleasochis. Ena kókkót mi fókkun amwarar a pwári án Kot tong fán iten aramas wóón unusen fénúfan, me epwe chék fókkun pwénútá. (Malakai 3:6) Alon ewe soumakken kélfel ei a alúkúlúkúkich: “Ekewe chon pwüng repwe fanüeni ewe fanü o nonom won tori feilfeilachök.”​—Kölfel 37:29.

 

^ Ewe Paipel itan Ewe Kapasen God a afféwú ena kapas ngeni ei ititin, “poputa ne manau.”