1, 2. Cogo juman na Bibulu ye Ala ka nilifɛn ye min be mɔgɔ ɲagali?

YALA i hakili be loon dɔ la i teri sɔbɛ dɔ ye kado ɲuman dɔ di i ma wa? N’a sɔrɔ o diyara i ye kosɔbɛ, i ɲagalila. Tiɲɛn na, o kado be fɛɛn dɔ yira a dibaga koo la: aw ka teriya ka di a ye kosɔbɛ. Siga t’a la, i ye i teri waleɲuman lɔn a ka kado ɲuman kosɔn.

² Bibulu ye Ala ka nilifɛn ye, o min kosɔn an be se ka Ala waleɲuman lɔn kosɔbɛ. O kitabu ɲɔgɔn tɛ yen. A be koo dɔw yira an na, an tɛ se ka koo minw lɔn cogoya wɛrɛ la. Ɲɛyirali fɛ, a be kuma sankolo, lolow, dugukolo ani cɛɛ fɔlɔ ni muso fɔlɔ danni koo la. Miiriya jɔnjɔn sɔbɛw be sɔrɔ Bibulu kɔnɔ. U b’an dɛmɛ k’an ka kunkow n’an ka haminankow ɲɛnabɔ. Bibulu b’a ɲɛfɔ Ala bena a sagonata dafa cogo min na ani ka ɲɛnamaya kɛcogo fisaya dugukolo kan. Bibulu ye nilifɛn ye min be mɔgɔ ɲagali tiɲɛn-tiɲɛn na!

3. Komi Jehova ye Bibulu di an ma, o be mun lo yira an na ale koo la? Ani mun na o be mɔgɔ dusu diya?

³ Bibulu ye nilifɛn ye min be mɔgɔ dusu diya fana sabu a be fɛɛn dɔ yira a Dibaga Jehova Ala koo la. Komi a y’o  kitabu sifa di an ma, o b’a yira ko a b’a fɛ an k’ale lɔn ka ɲɛ. Tiɲɛn na, Bibulu be se k’i dɛmɛ k’i magwɛrɛ Jehova la.

4. Mun lo b’i kabakoya Bibulu jɛnsɛnni koo la?

⁴ Ni Bibulu dɔ b’i fɛ, i k’a lɔn ko i kelen tɛ. Bibulu kuturu bɛɛ wala a yɔrɔ dɔw be sɔrɔ kaan 2 300 ni kɔ la. O la, duniɲa kɔnɔ, mɔgɔ kɛmɛ-kɛmɛ kan, mɔgɔ 90 ni kɔ be se k’a kalan. Lɔgɔkun o lɔgɔkun, Bibulu miliyɔn kelen ni kɔ ɲɔgɔn be tilan ka di mɔgɔw ma! Bibulu miliyari caaman lo dilanna: A kuturu bɛɛ wala a yɔrɔ dɔw. Tiɲɛn na, Bibulu ye kitabu ye min ɲɔgɔn tɛ yen.

5. Cogo juman na Bibulu “kɛra a sɛbɛnnikɛlaw kɔnɔ Ala dafiɲɛ fɛ”?

⁵ Ka fara o kan, Bibulu “kɛra a sɛbɛnnikɛlaw kɔnɔ Ala dafiɲɛ fɛ.” (2 Timote 3:16, ABM ). O kɛra cogo di? Bibulu yɛrɛ b’a ɲɛfɔ ko: “Ala ye a ka kuma min di mɔgɔw ma, u kumana ka o fɔ Ni Senu de barika la.” (2 Piyɛri 1:21, ABM ). An ka ɲɛyirali dɔ ta: Patɔrɔn dɔ b’a fɔ a ka sekeretɛri ye ko a ka lɛtɛrɛ dɔ sɛbɛ. Patɔrɔn ka miiriyaw n’a ka cikanw lo be o lɛtɛrɛ kɔnɔ. O kama ale yɛrɛ ka lɛtɛrɛ lo, sekeretɛri ta tɛ. O cogo kelen na, Ala ka cikanw lo be sɔrɔ Bibulu kɔnɔ, a  sɛbɛbagaw ka miiriyaw tɛ. O cogo la, Bibulu kuturu bɛɛ ye “Ala ka kuma” ye tiɲɛn na.—1 Tesalonikaw 2:13.

6, 7. K’a ye ko Bibulu t’a yɛrɛ sɔsɔ, mun na o ye kabako ye?

⁶ Bibulu sɛbɛra saan 1 600 ni kɔ kɔnɔ. A sɛbɛbagaw ma ɲɛnamaya kɛ wagati kelen na, ani u bɔyɔrɔw tun tɛ kelen ye fana. U dɔw tun ye sɛnɛkɛlaw, jɛgɛ minɛlaw, ani bɛgɛndɛndɛlaw ye. Dɔ wɛrɛw tun ye kiraw, kiritigɛlaw ani masaw ye. Kibaro duman sɛbɛbaga Luka tun ye dɔgɔtɔrɔcɛ ye. Tiɲɛn lo, Bibulu sɛbɛbagaw bɔyɔrɔw tun tɛ kelen ye. Nka, ka ta Bibulu daminɛ na fɔɔ ka taga se a laban na, u bɛɛ ka sɛbɛriw be ɲɔgɔn minɛ. *

⁷ Bibulu ka kitabu fɔlɔ be adamadenw ka kunkow daminɛcogo ɲɛfɔ an ye. A ka kitabu laban b’a yira ko dugukolo kuru bɛɛ bena kɛ alijɛnɛ wala nankɔtu ye. A kuturu bɛɛ be kuma tarikikow kan minw kɛra saan waa caaman kɔnɔ. A faan kelen-kelen ɲɛsinna Ala sagonata ma ani o b’a yira o bena dafa cogo min na. K’a ye ko Bibulu t’a yɛrɛ sɔsɔ, o ye kabako ye dɛ! Nka, kitabu min bɔra Ala yɔrɔ, o tɛ se ka kɛ cogo wɛrɛ la.

8. Ɲɛyirali dɔw di minw b’a yira ko Bibulu be min fɔ lɔnnikow kan, o ye tiɲɛn ye.

⁸ Bibulu be min fɔ lɔnnikow kan, o ye tiɲɛn ye. A yɛrɛ tun kɔnna ka koo dɔw fɔ mɔgɔw tun tɛ minw lɔn fɔlɔ o wagati la. Ɲɛyirali fɛ, Levitiki ka kitabu kɔnɔ Ala tun ye sariya di Israɛl ma saniyako ni bana yɛlɛmataw koo la. Nka, u gɛrɛ fɛ siyaw tun tɛ o koo si lɔn. Wagati tɛmɛnen na mɔgɔw ka miiriya tun tilennen tɛ dugukolo cogoya koo la. Nka, Bibulu tun b’a fɔ ko dugukolo koorilen lo i ko balɔn (Ezayi 40:22, ABM ). Bibulu tun ye tiɲɛn fɔ ko dugukolo “bilanin te foyi kan.” (Zɔbu 26:7). Tiɲɛn lo, Bibulu tɛ  lɔnnikɛlaw ka kitabu ye. Nka, a be min fɔ lɔnnikow kan, o ye tiɲɛn ye. Yala kitabu min bɔra Ala yɔrɔ, o man kan ka kɛ ten wa?

9. (a) Bibulu be min fɔ tarikikow kan, mun lo b’a yira k’o ye tiɲɛn ye ani ko an be se ka la o la? (b) Bibulu sɛbɛbagaw ka hɔɔrɔnya be mun lo yira an na a koo la?

⁹ Bibulu be min fɔ tarikikow kan, o ye tiɲɛn ye ani an be se ka la o la. A be koow lakali k’u pereperelatigɛ. A ka lakalitaw kɔnɔ, a tɛ dan ka mɔgɔw tɔgɔw fɔ nka a fana be u burujuw yira. * Israɛl gɛrɛ fɛ siyaw tun mana dɛsɛ kɛlɛ la, u ka tariki sɛbɛbagaw tun man teli k’o koo sɛbɛ. Nka, Bibulu sɛbɛbagaw tun ye hɔɔrɔnw ye, u tun b’u yɛrɛw ka filiw n’u ka jamana taw sɛbɛ. Nɔnburuw kitabu kɔnɔ, Bibulu sɛbɛbaga Musa sɔnna a ka filibaw ma ani Ala y’a kɔrɔfɔ kosɔbɛ o filiw kosɔn (Nɔnburuw 20:2-12). O hɔɔrɔnya ɲɔgɔn ye man di tariki kitabu wɛrɛw kɔnɔ nka a be sɔrɔ Bibulu kɔnɔ sabu o kitabu bɔra Ala yɔrɔ.

10. Mun na a tɛ bari an na k’a ye ko Bibulu ye kitabu nafaman ye?

¹⁰ Komi Bibulu bɔra Ala yɔrɔ, “nafaba b’o la ka mɔgɔw kalan n’a ye, ani ka galon ban, ani ka mɔgɔw bila siraɲuman kan, k’u tilen.” (2 Timote 3:16). Tiɲɛn na, Bibulu ye kitabu nafaman ye. Adamaden cogoya lakalila a kɔnɔ ka ɲɛ. O tɛ bari an na sabu a Tigi Jehova Ala lo ye Danbaga ye. A be an ka miiriyaw n’an ka dusukunnataw lɔn ka tɛmɛ an yɛrɛ kan. Ka fara o kan, Jehova b’a lɔn an mako be min na walisa ka kɛ hɛɛrɛ la. A fana b’a lɔn an man kan ka sira min ta.

11, 12. (a) Yezu kumana koo jumanw kan Matiyo sapitiri 5-7nan kɔnɔ? (b) Bibulu be kuma koo nafaman wɛrɛ jumanw kan, ani mun na nafa be a ka ladiliw la sanga ni wagati bɛɛ?

¹¹ I ka Yezu ka kalan lajɛ min be sɔrɔ Matiyo sapitiri  5-7nan kɔnɔ. O kalan ɲɔgɔn tɛ yen. A kɔnɔ, Yezu kumana koo caaman kan i n’a fɔ hɛɛrɛ sɔrɔcogo, bɛnbaliyaw ɲɛnabɔcogo, delili kɛcogo ani bololafɛnw koo filɛcogo ɲuman. Hali bi, barika be o kumaw la ani u nafa ka bon.

¹² Bibulu ka miiriya jɔnjɔn dɔw ɲɛsinna denbayako ni mɔgɔw minɛcogo ma ani fana an ka delinankow ma baarako ta fan fɛ. Bibulu ka miiriya jɔnjɔnw ɲɛsinna siyaw bɛɛ ma ani nafa be a ka ladiliw la sanga ni wagati bɛɛ. An  be hakilitigiya min sɔrɔ Bibulu kɔnɔ, Ala tɛmɛna kira Ezayi fɛ k’o lakali ka surunya ko: “Ne Masaba ye aw ka Ala ye. Ne b’aw kalan aw ka nafa kama.”—Ezayi 48:17.

13. Jehova barika la, kira Ezayi ye koo jumanw sɛbɛ ka walawala Babilonɛ koo la?

¹³ Kiraya kumaw ka ca Bibulu kɔnɔ. U caaman dafara ka ban. An ka ɲɛyirali dɔ filɛ. Saan kɛmɛkulu seeginan ka kɔn Krista tile ɲɛ, Jehova tɛmɛna kira Ezayi fɛ ka kɔn ka Babilonɛ dugu halakili koo fɔ (Ezayi 13:19; 14:22, 23). A y’a walawala k’a yira cogo min na o dugu tun bena minɛ. Sɔrɔdasiw tun bena Babilonɛ baji ja ani ka tagama ka don dugu kɔnɔ n’u ma kɛlɛ kɛ. A ma dan o ma. Masacɛ min tun bena Babilonɛ dugu minɛ, kira Ezayi y’o tɔgɔ fɔ yɛrɛ ko Sirusi.—Ezayi 44:27–45:2.

14, 15. Ezayi ka kiraya kuma koo tigitigi dɔw dafara cogo di?

¹⁴ Saan 200 ɲɔgɔn o kɔ (ɔkutɔburukalo tile 5nan suu fɛ saan 539 ka kɔn Krista tile ɲɛ), kɛlɛbolo dɔ ye daga sigi Babilonɛ daa la. Jɔn lo tun b’a ɲɛminɛ? Perse masacɛ dɔ tun lo, min tɔgɔ ko Sirusi. Koow bɛɛ tun labɛnna walisa kiraya kuma kabakoman dɔ ka dafa. Nka, i ko kira Ezayi tun kɔnna k’a fɔ cogo min na, yala Sirusi ka kɛlɛbolo tun bena Babilonɛ dugu minɛ n’u ma kɛlɛ kɛ wa?

¹⁵ Babilonɛkaw tun be fɛti kɛra o suu la. A tun be u ɲɛɛ na ko u be hɛɛrɛ la u ka dugu kɔnɔ sabu a lamini kogow barika tun ka bon. Baji dɔ tun be dugu cɛtigɛ. Ka mɔgɔw to fɛti la, Sirusi ye hakili sɔrɔ ka jii sira yɛlɛma. Baji jigira joona, sɔrɔdasiw sera k’a tigɛ ani ka se dugu lamini kogow ma. Nka, Sirusi ka kɛlɛbolo tun bena Babilonɛ kogow sago cogo di? Mɔgɔ m’a lɔn fɛɛn min kama, nka o suu la, mɔgɔ si m’a janto ka dugu dondaw tugu.

16. (a) Ezayi tun kɔnna ka mun lo fɔ Babilonɛ laban koo la? (b) Ezayi tun ko Babilonɛ bena kɛ lakolon ye, o koo dafara cogo di?

¹⁶ A tun fɔra Babilonɛ koo la ko: “Mɔgɔ tena sigi yen  tugu fewu, a lakolon bena to kudayi. Hali arabuw yɛrɛ tena u ka buguw lɔ yen, begɛndɛndɛbagaw tena lafiɲɛ yen n’u ka begɛnw ye.” (Ezayi 13:20). Nka, kiraya kuma ma dan Babilonɛ minɛni koo ma dɔrɔn. A y’a yira ko a lakolon tun bena to fɔɔ abada. I yɛrɛ be se k’a ye i ɲɛɛ na k’o kumaw dafara. Babilonɛ dugu tɔɔ lakolon be yen Irak jamana na, Bagdad dugu worodugu yan faan fɛ. Kilo 80 b’o dugu fila cɛ. O b’a yira ko Jehova tɛmɛna Ezayi fɛ ka kuma min fɔ, o dafara: “Ne bena a filan ni halakili filanan ye.”—Ezayi 14:22, 23, NW. *

17. Bibulu ka kiraya kumaw dafali b’an ka limaniya barika bonya cogo di?

¹⁷ K’a ye ko Bibulu ye kiraya kuma kitabu ye mɔgɔ be se ka la min na, o b’an ka limaniya barika bonya. Tiɲɛn tɛ? Siga t’a la, ni Jehova y’a ka layiduw dafa galen, joo b’an fɛ ka la a la ko a ye layidu min ta ko a bena dugukolo kɛ alijɛnɛ ye, o fana bena dafa (Nɔnburuw 23:19). Tiɲɛn na,  ‘ɲɛnamaya banbali jigi be an kɔnɔ. Ala min tɛ nkalon tigɛ, o ye ɲɛnamaya banbali layidu ta sani diɲɛ ka da.’—Titi 1:2, ABM. *

18. Kerecɛn ciden Pol ye kuma barikaman juman fɔ “Ala ka kuma” koo la?

¹⁸ An ye fɛɛn minw ye kalansen nin kɔnɔ, u b’a yira ka gwɛ ko Bibulu ye kitabu ye min ɲɔgɔn tɛ yen tiɲɛn na. Nafa b’a la sabu a t’a yɛrɛ sɔsɔ, a be tiɲɛn fɔ lɔnnikow ni tarikikow ta fan fɛ, a ka hakilitigiya be an nafa ani mɔgɔ be se ka la a ka kiraya kumaw la. Nka, a nafa tɛ dan o dɔrɔn ma. Kerecɛn ciden Pol y’a sɛbɛ ko: “Ala ka kuma  ɲanaman lo, fanga b’a la. A ka fari ni muru faan fila dadiman ye. A be don mɔgɔ dusu la fɔɔ ka nii faran ka bɔ adamadenya la, ani ka kolo ni sɛnmɛ bɔ ɲɔgɔn na. A be mɔgɔ ka miiri, n’a kɔnɔnako bɛɛ sɛgɛsɛgɛ k’u lɔn.”—Eburuw 4:12.

19, 20. (a) Bibulu be se k’i dɛmɛ cogo di k’i yɛrɛ sɛgɛsɛgɛ? (b) Bibulu ye Ala ka kado ye min ɲɔgɔn tɛ yen. I be se k’a waleɲuman lɔn cogo di o kosɔn?

¹⁹ N’an be “Ala ka kuma” walima a ka cikanw kalan Bibulu kɔnɔ, o be se k’an ka ɲɛnamaya kɛcogo yɛlɛma. O fana be se k’an dɛmɛ k’an yɛrɛ sɛgɛsɛgɛ kokura ani cogo fisaman na. An be se k’a fɔ ko an be Ala kanu. Nka, n’an be sɔn wala n’an tɛ sɔn a ka Kuma senuman ma, o lo b’a yira miiriya tigitigi minw b’an na ani an ka ŋaniya yɛrɛyɛrɛ ye min ye.

²⁰ Siga t’a la, Bibulu ye kitabu ye min bɔra Ala yɔrɔ. Kitabu lo an ka kan ka min kalan, k’a sɛgɛsɛgɛ, ani a koo ka kan ka diya an ye. A yira ko i be Ala waleɲuman lɔn o kado kosɔn i kɛtɔ k’a kɔnɔnakow sɛgɛsɛgɛ koɲuman tuma o tuma. N’i y’o kɛ, Ala sagonata ye min ye adamadenw ta fan fɛ, i bena o faamu koɲuman. Kalansen nata bena a yira an na o sagonata ye min ye ani a bena dafa cogo min na.