1, 2. Tuma caaman na, mun na nafa b’a la ka ɲiningali kɛ?

YALA i y’a kɔrɔsi denmisɛnw be ɲiningali kɛ cogo min na wa? U caaman mana kumacogo lɔn dɔrɔn, u b’a daminɛ ka ɲiningali kɛ. U b’u ɲɛɛw boso i kan k’i ɲininga ko: Tile be taga min suu fɛ? Lolow dilanna ni mun lo ye? Jɔn lo ye kɔnɔw degi dɔnkili la? I b’i seko kɛ k’u jaabi, nka a man nɔgɔ tuma bɛɛ. Hali n’i y’u jaabi ka ɲɛ cogo o cogo, u be tila k’i ɲininga tugun ko: Mun na?

² Denmisɛnw dama tɛ ɲiningali kɛ. N’an be kɔrɔbayara, an be to ka ɲiningali kɛ. An be ɲiningali kɛ walisa k’a lɔn an ka kan ka sira min ta, k’an yɛrɛ tanga faratiw ma wala ka koo dɔ lɔn dɔrɔn. Nka, mɔgɔ caaman tɛ sɔn ka ɲiningali kɛ tugun koo dɔw kan minw kɔrɔtalen lo kosɔbɛ. A laban, u yɛrɛ tɛ jaabili ɲini tugun.

3. Ɲiningali minw kɔrɔtalen lo kosɔbɛ, mun na mɔgɔ caaman t’u jaabili ɲini tugun?

³ I ka miiri gafe nin tɔgɔ kan ani ɲiningali minw be a  ɲɛɛ 3 ni 6nan kan wala  minw be sɔrɔ kalansen nin daminɛ na. N’a sɔrɔ u ye e ka ɲiningali dɔw ye minw kɔrɔtalen lo kosɔbɛ. Nka, mɔgɔ caaman tɛ jaabili ɲini tugun. Mun na do? Yala o ɲiningaliw jaabili be sɔrɔ Bibulu kɔnɔ wa? Dɔw b’a miiri ko Bibulu ka jaabiliw faamuyali ka gwɛlɛ. Dɔw be siran ka ɲiningali kɛ sabu u t’a fɛ a ka kɛ maloya koo ye u fɛ. Dɔ wɛrɛw b’a miiri ko diinan kuntigiw n’a karamɔgɔw dɔrɔn lo be se k’o ɲiningali ɲɔgɔnw jaabi. E ko di do?

4, 5. Ɲɛnamaya kɔnɔ, ɲiningali jumanw lo kɔrɔtalen be, ani mun na an ka kan k’u jaabiliw ɲini?

⁴ Mɔgɔ ka ɲɛnamaya kɔnɔ, ɲiningali dɔw kɔrɔtalen lo. N’a sɔrɔ a ka di i ye k’u jaabili sɔrɔ. Siga t’a la i b’i yɛrɛ ɲininga tuma dɔw la ko: ‘Ɲɛnamaya kun ye mun ye? Yala dɔ wɛrɛ be yen min ka fisa ni nin ye wa? Ala be cogo di tiɲɛn-tiɲɛn na?’ A ka ɲi an k’o ɲiningali ɲɔgɔnw kɛ ani a kɔrɔtalen lo an ka to k’u jaabiliw ɲini minw be mɔgɔ wasa kosɔbɛ. Yezu Krista, karamɔgɔ min tɔgɔ bɔra kosɔbɛ, ale y’a fɔ ko: “A’ ye to ka delili kɛ, o bena di aw ma. A’ ye to ka ɲinini kɛ, aw bena sɔrɔli kɛ. A’ ye to ka daa kɔkɔ, daa bena yɛlɛ aw ye.”—Matiyo 7:7, NW.

⁵ N’i be “to ka ɲinini kɛ” ɲiningali kɔrɔtalenw koo la, i bena a ye ko nafaba be sɔrɔ o la. (Talenw 2:1-5). Mɔgɔ mana koo o koo fɔ i ye, o bɛɛ n’a ta, jaabiliw be yen ani i be se k’u sɔrɔ Bibulu kɔnɔ. O jaabiliw faamuli man gwɛlɛ. Ka fara o kan, u be mɔgɔ ninsɔndiya ani ka jigiya di mɔgɔ ma. U fana be se k’i dɛmɛ ka wasa i ka ɲɛnamaya kɔnɔ sisan yɛrɛ. An k’a daminɛ ka ɲiningali dɔ sɛgɛsɛgɛ min be mɔgɔ caaman kɔnɔ gwan.

6. Mun na mɔgɔ caaman b’a miiri ko Ala tɛ a janto adamadenw na u ka tɔɔrɔw kɔnɔ?

⁶ Mɔgɔ caaman b’a miiri ko Ala dusu ka gwɛlɛ ani a tɛ  hinɛ. U b’a fɔ ko: ‘Ni Ala tun b’a janto an na, yala duniɲa sigicogo tun bena kɛ ten wa?’ N’an y’a filɛ an gɛrɛfɛ an be mun lo ye: marifakɛlɛw, kɔniya ani ɲani. An kelen-kelen be bana, an be tɔɔrɔ ani an ka mɔgɔ sɔbɛw be sa. O kama, mɔgɔ caaman b’a fɔ ko: ‘Ni Ala tun b’a janto an na, yala a tun tɛna koo nunu bali u ka kɛ wa?’

7. (a) Cogo di diinan karamɔgɔw y’a to mɔgɔ caaman b’a miiri ko Ala dusu ka gwɛlɛ? (b) Tɔɔrɔ minw b’an kan, Bibulu be mun lo fɔ tigitigi o koo la?

⁷ Min yɛrɛ ka jugu, o ye ko diinan karamɔgɔw lo b’a to mɔgɔ b’a miiri ko Ala dusu ka gwɛlɛ. Cogo di? Ni balawo dɔ cunna mɔgɔ kan, u b’a fɔ ko Ala ka latigɛ lo. O cogo la, u be Ala tɔgɔ tiɲɛ ko ale lo be koo jugu lase mɔgɔ ma. Yala o ye tiɲɛn ye Ala koo la wa? Kalan tigitigi juman be Bibulu kɔnɔ? Zaki 1:13 b’an jaabi ko: “Ni kojugukɛ nigɛ donna min na, o tigi kan’a fɔ ko Ala nɔɔ lo. Bari kojugu nigɛ tɛ Ala minɛ fewu. A fana tɛ mɔgɔ si nigɛ ka don kojugu la.” O cogo la, i be koo jugu minw yera duniɲa kɔnɔ, u tɛ Ala nɔɔ ye abada (Zɔbu 34:10-12). Tiɲɛn lo, Ala b’a to koo juguw ka kɛ. Nka, k’a to koo dɔ ka kɛ ani ka kɛ o koo kɛbaga ye, o fila tɛ kelen ye fewu.

8, 9. (a) Ka sɔn koo jugu ka kɛ ani ka kɛ o koo jugu kɛbaga ye, i be se k’o faranfasi ɲɛyira cogo di? (b) Mun na a dagalen tɛ ka Ala jalaki ko a y’a to adamadenw ye sira jugu ta?

⁸ Ɲɛyirali fɛ, i ka miiri faa hakilitigi dɔ koo la, kanuya be min na. A dencɛ kɔrɔbalen dɔ bele b’a fɛ soo. O dencɛ nana muruti k’a ɲini ka bɔ a faa ka soo. Facɛman m’a bali o la. A y’a yɛrɛ bila koo kunntanw na ani a ye kunkow sɔrɔ. Yala a facɛ nɔɔ lo wa? Ayi (Luka 15:11-13). O cogo kelen na, tuma min na adamadenw y’a latigɛ ka sira jugu ta, Ala m’u bali. Ayiwa kunko minw sɔrɔla o la, o tɛ ale Ala nɔɔ ye. O kama, tɔɔrɔ minw bɛɛ be adamadenw kan, a dagalen tɛ ka Ala jalaki o kosɔn.

⁹ Ni Ala y’a to adamadenw ye sira jugu ta, kuun b’o la.  Nka, komi a ye an Danbaga hakiliman ani sebagayatigi ye, waajibi tɛ a fɛ a k’o kuun ɲɛfɔ an ye. O bɛɛ n’a ta, kanuya kosɔn, a y’o ɲɛfɔ an ye. I bena koo caaman lɔn o koo la kalansen 11nan kɔnɔ. Nka, i ka la a la ko kunko minw b’an kan, o tɛ Ala nɔɔ ye. Nka, a yɛrɛ ye jigiya sɔbɛ lo di an ma k’o tɔɔrɔw bena ban pewu!—Ezayi 33:2.

10. Mun na an be se ka la a la ko Ala bena mɔgɔ juguw ka tiɲɛni bɛɛ lalaga?

¹⁰ Ka fara o kan, Ala ye senuman ye (Ezayi 6:3). O kɔrɔ ko a saniyalen lo. Koo jugu si t’a la. O kama, an be se k’an jigi bɛɛ la a kan. Nka, adamadenw tɛ ten. Olu sɔɔn be tiɲɛ tuma dɔw la. Faaman mana kɛ hɔɔrɔn ye cogo o cogo, tuma caaman na see t’a ye ka mɔgɔ juguw ka tiɲɛni lalaga. Nka, Ala ye sebagayabɛɛtigi ye. Juguya minw bɛɛ kɛra duniɲa kɔnɔ, see b’a ye k’o bɛɛ lalaga, ani a yɛrɛ bena o lo kɛ. Tuma min na a bena wuli o kama, a bena juguya bɛɛ ban abada!—Zaburuw (Dɔnkiliw Ala ye, ABBF ) 37:9-11.

11. (a) Ala be mun miiri tilenbaliya koo la? (b) Ala be mun miiri e yɛrɛ ka tɔɔrɔ koo la?

¹¹ Nka, koo minw be kɛra duniɲa kɔnɔ ani i yɛrɛ ka ɲɛnamaya kɔnɔ bi, Ala be mun miiri o koo la? Bibulu b’a fɔ ko “kotilennin le ka di Masaba [Ala] ye” (Zaburuw 37:28). O la, koo ɲuman ni koo jugu min be kɛra, o be nɔɔ to Ala kan kosɔbɛ. Tilenbaliya sifa bɛɛ ka gwo a ye. Bibulu y’a fɔ fana ko Ala “dusu kasira kosɔbɛ” tuma min na dugukolo fara juguya la galen (Zɛnɛzi 6:5, 6). Ala ma yɛlɛma (Malasi 3:6). Hali bi, tɔɔrɔ minw be duniɲa bɛɛ kɔnɔ u ka gwo a ye. Ka mɔgɔw ye tɔɔrɔ la o man di a ye. Bibulu ko: “A be janto aw la.”—1 Piyɛri 5:7.

12, 13. (a) Mun na jogo ɲumanw b’an na i n’a fɔ kanuya, ani o kanuya b’a to an be duniɲa filɛ cogo di? (b) Mun na i lanen b’a la ko Ala bena duniɲa ka kunkow ɲɛnabɔ?

 ¹² An be se ka la a la cogo di ko tɔɔrɔ koow ka gwo Ala ye? Dalilu wɛrɛ ye nin ye. Bibulu b’a fɔ ko adamaden danna Ala jaa la (Zɛnɛzi 1:26). Jogo ɲuman minw b’an na, u bɔra Ala la. Ɲɛyirali fɛ, i mana mɔgɔ jalakibaliw ye u be tɔɔrɔla, yala i dusu be tiɲɛ wa? N’o tilenbaliya koo ɲɔgɔnw b’i tɔɔrɔ, i ka la a la ko u be Ala fana tɔɔrɔ ka tɛmɛ e kan yɛrɛ.

¹³ Fɛɛn min yɛrɛ ka ɲi an adamadenw fɛ o ye ko see b’an ye ka mɔgɔ kanu. O fana be Ala cogoya yira. Bibulu b’a fɔ ko “Ala ye kanuya de ye” (1 Zan [Yuhana] 4:8, ABM ). An be mɔgɔw kanu sabu Ala be kanuya kɛ. I ɲɛɛ be tɔɔrɔ ni tilenbaliya koo minw na duniɲa kɔnɔ, yala kanuya tɛ i lasun ka daan sigi u la wa? N’a see tun b’i ye, i tun tɛna o kɛ wa? Siga si t’o la! I ka la a la ko Ala bena tɔɔrɔw ni tilenbaliya koow ban. Layidu minw kofɔra gafe nin ɲɛɛ 4 ani 5nan kan, u tɛ siko gwansan dama ye. Ala ka layiduw bena dafa, siga si t’o la! Nka, walisa i ka limaniya sɔrɔ o layiduw koo la, Ala min y’u ta, fɔɔ i k’ale lɔn ka ɲɛ fɔlɔ.

14. Ala tɔgɔ ko di, ani mun na an ka kan k’o tɔgɔ nin weele?

¹⁴ N’i b’a fɛ mɔgɔ dɔ k’i lɔn, i be mun kɛ? Yala i tɛna i tɔgɔ fɔ o tigi ye wa? Yala tɔgɔ be Ala la wa? Diinan  caaman b’a fɔ ko a tɔgɔ ye “Ala” wala “Matigi”, nka olu tɛ tɔgɔ yɛrɛyɛrɛ ye. Bonyali tɔgɔw dɔrɔn lo, i n’a fɔ “masacɛ” ani “peresidan”. Bibulu b’a fɔ ko bonyali tɔgɔ caaman be Ala la. “Ala” ani “Matigi” ye olu dɔw ye. Nka, Bibulu b’a fɔ fana ko Ala be ni tɔgɔ yɛrɛyɛrɛ ye: Jehova. Zaburu 83:19 (ABU, 1961) b’a fɔ ko “Walisa u k’a dɔn ko e min tɔgɔ ko Jehova, ko e kelenpe ye Kɔrɔtalen Ba ye dugukolo bɛɛ kun na.” N’o tɔgɔ tɛ yen i ka Bibulu kɔnɔ, i be se ka gafe nin ɲɛɛ 195-197 filɛ walisa k’a faamu mun na a be ten. Tiɲɛn na, Ala tɔgɔ yɛrɛyɛrɛ be sɔrɔ Bibulu ka kitabu kɔrɔ-kɔrɔw kɔnɔ siɲɛ waa caaman. O kama, Jehova b’a fɛ i k’ale tɔgɔ  lɔn ani i ka to k’a weele a tɔgɔ la. An be se k’a fɔ ko a be tɛmɛ Bibulu fɛ k’a yɛrɛ kofɔ i ye.

15. Jehova tɔgɔ kɔrɔ ko di?

¹⁵ Ala ye tɔgɔ la a yɛrɛ kan, tɔgɔ min kɔrɔ ka bon kosɔbɛ. A tɔgɔ, Jehova, kɔrɔ ko Ala ye layidu o layidu ta ani laɲinita o laɲinita b’a kɔnɔ, a be se k’o bɛɛ dafa. * Tiɲɛn na, Ala tɔgɔ ɲɔgɔn tɛ yen. Ale kelenpe lo be weele o tɔgɔ la. Cogo caaman na Jehova ɲɔgɔn tɛ yen. Cogo juman na?

16, 17. Bonyali tɔgɔ nunu b’an kalan mun lo la Jehova koo la: (a) “Sebagayabɛɛtigi”? (b) “Badaa Masacɛ”? (c) “Danbaga”?

¹⁶ An y’a ye ko Zaburuw 83:19 y’a fɔ Jehova koo  la ko: “E kelenpe ye Kɔrɔtalen Ba ye.” O cogo kelen na Jehova kelenpe lo weelela ko “Sebagayabɛɛtigi”. Yirali 15:3, (NW ) b’a fɔ ko: “Jehova Ala, Sebagayabɛɛtigi, i ka koo kɛtaw ka bon, kabakow lo! Badaa Masacɛ, i ka siraw tilennen lo, u ye tiɲɛn ye.” Bonyali tɔgɔ min ye ko “Sebagayabɛɛtigi”, o b’a yira an na ko mɔgɔ si ka sebagaya ma se Jehova ta ma. A ka fanga ɲɔgɔn tɛ yen, a be fangaw bɛɛ sanfɛ. Ani bonyali tɔgɔ min ye ko “Badaa Masacɛ”, o b’an hakili jigi ko faan wɛrɛ fɛ, Jehova ɲɔgɔn tɛ yen. Ale kelenpe lo tɛ ni daminɛ ani laban ye. Zaburuw 90:2 (ABM ) b’a fɔ ko: “Kabini fɔlɔfɔlɔ i ye Ala ye, i na to badaa.” Nin miiriya b’an lasun ka Ala bonya, tiɲɛn tɛ?

¹⁷ Jehova ɲɔgɔn tɛ yen fana, sabu ale kelenpe lo ye Danbaga ye. An b’a kalan Yirali 4:11 kɔnɔ ko: “An Matigi [ Jehova, NW ] n’an ka Ala, i ka kan ni bonya ni tandoli ye, k’i ka sebagaya koo fɔ! Bari, e le ye fɛɛn bɛɛ dan, a diyara i ye, e y’u bɛɛ dan.” I be se ka miiri fɛɛn o fɛɛn koo la: sankolo la mɛlɛkɛw wo, lolo minw be sankolo fa suu fɛ wo, yiridenw wo ani jɛgɛ minw be kɔɔw ni bajiw la, olu bɛɛ ye Jehova ka danfɛnw ye!

18. Mun na mɔgɔ dɔw b’a miiri k’u tɛ se ka magwɛrɛ Ala la fewu, nka Bibulu be mun lo fɔ o koo la?

¹⁸ Mɔgɔ dɔw mana Jehova ka jogo kabakomanw kalan, siranya b’u minɛ. U be siran ko Ala yɔrɔ ka jan u la kojugu, k’u tɛ se ka gwɛrɛ a la fewu, wala u b’a miiri k’u tɛ foyi ye o Ala kɔrɔtalen nin ɲɛ na. Nka, o miiriya tilennen lo wa? Bibulu tɛ o fɔ. A b’a fɔ Jehova koo la ko: “Ala do yɔrɔ man jan an si la.” (Kɛwaliw 17:27). Bibulu yɛrɛ b’an jija ko: “Aw ye gwɛrɛ Ala la, ale fana bɛna gwɛrɛ aw la.”—Zaki 4:8.

19. (a) An be se k’a daminɛ k’an magwɛrɛ Ala la cogo di, ani nafa juman b’o la? (b) Ala ka jogow bɛɛ la, jumanw lo b’i lasun k’i magwɛrɛ a la?

 ¹⁹ I be se k’i magwɛrɛ Ala la cogo di? A fɔlɔ, i be koo minw kalanna Ala koo la ten, i ka to k’o kɛ. Yezu ko: “Ɲɛnamaya banbali ye nin de ye ko, u bɛ e dɔn ko i ye Ala sɛbɛ kelenpe ye, ka Yesu Krisita dɔn, i ye o min ci.” (Zan 17:3, ABM ) Tiɲɛn na, Bibulu b’a fɔ ko ka Jehova ni Yezu lɔn, o be se ka “ɲɛnamaya banbali” di an ma! Komi a fɔra ka tɛmɛ, “Ala ye kanuya de ye.” (1 Zan 4:16, ABM ). Jogo ɲuman caaman wɛrɛw be Jehova la minw be mɔgɔ lasun k’i magwɛrɛ a la. Ɲɛyirali fɛ, Bibulu b’a fɔ ko Jehova ye “makaritigi, hinɛbaga Ala. A te dimi joona, a ka ɲumanya n’a ka kantigiya ka bon.” (Ekizɔdi 34:6). Ala ‘ka ɲi, a bɛ sɔn ka yafali kɛ.” (Zaburuw 86:5, ABM ). A be muɲuli kɛ (2 Piyɛri 3:9). A be kantigiya kɛ ( Yirali 15:4, NW ). N’i be to ka Bibulu kalan, i bena a ye cogo min na Jehova y’o jogow ani dɔ wɛrɛw yira kɛnɛ kan: u be mɔgɔ lasun k’i magwɛrɛ a la.

20-22. (a) Komi an tɛ se ka Ala ye, yala o b’an bali ka teriya kɛ n’a ye wa? A ɲɛfɔ. (b) Mɔgɔ dɔw bena i ladi ni ŋaniya ɲuman ye ko i ka mun kɛ, nka i ka kan ka mun lo kɛ?

²⁰ Tiɲɛn lo, i tɛ se ka Ala ye katuguni hakiliman yebali lo (Zan 1:18; 4:24; 1 Timote 1:17). Nka, n’i be to ka Bibulu kalan a koo la, i bena na a ye ko mɔgɔ yɛrɛyɛrɛ lo. I ko zaburu sɛbɛbaga y’a fɔ cogo min na, i be se ka Jehova “nɔɔrɔ filɛ” (Zaburuw 27:4, ABM; Ɔrɔmukaw 1:20). N’i be to ka dɔ fara i ka lɔnniya kan Jehova koo la, a bena na kɛ mɔgɔ yɛrɛyɛrɛ ye i ɲɛɛ na. O fana bena a to i ka sababuw sɔrɔ tugun k’a kanu ani k’a ɲini k’i magwɛrɛ a la.

²¹ I bena na a faamu fɛɛn min kama Bibulu b’a fɔ ko an ka Jehova filɛ i ko an Faa (Matiyo 6:9). A ye niin di an ma. A ma dan o ma, a yɛrɛ b’a fɛ an ka ɲɛnamaya kɛ hɛɛrɛ la i ko faa kanutigi b’a fɛ a deenw ka kɛ hɛɛrɛ la cogo min na  (Zaburuw 36:10). Bibulu b’a fɔ fana ko adamadenw be se ka kɛ Jehova teriw ye (Zaki 2:23). I ka miiri k’a filɛ: I be se ka kɛ duniɲa kuru bɛɛ Danbaga teri ye!

²² N’i ka bibulukalan be tagara ɲɛ, n’a sɔrɔ mɔgɔ dɔw bena i ladi ni ŋaniya ɲuman ye ko i ka kalan lalɔ. N’a sɔrɔ u bena siran ko i be donna diinan wɛrɛ lo la. Nka, i kana a to mɔgɔ si k’i bali ka teriya kɛ ni Ala ye, o teriya ɲɔgɔn tɛ yen.

23, 24. (a) I be fɛɛn minw kalanna, mun na i ka kan ka to ka ɲiningali kɛ o koo la? (b) Kalansen nata bena mun lo ɲɛfɔ an ye?

²³ Tiɲɛn lo, i tɛna koo dɔw faamu kalan daminɛ na. A be se ka gwɛlɛya dɔɔni i ma ka dɛmɛ ɲini. Nka, i kana a to maloya k’i bali k’o kɛ. Yezu y’a fɔ ko a ka ɲi an k’an yɛrɛ majigi ka kɛ i n’a fɔ denmisɛn (Matiyo 18:2-4). An do b’a lɔn ko denmisɛnw be ɲiningali caaman kɛ. Ala b’a fɛ i ka jaabiliw sɔrɔ i ka ɲiningaliw la. Bibulu ye dɔw tando sabu u tun b’a ɲini sɔbɛ la ka lɔnniya sɔrɔ Ala koo la. U ye kalan min sɔrɔ, u ye Bibulu sɛgɛsɛgɛ koɲuman k’a filɛ n’o ye tiɲɛn ye.—Kɛwaliw 17:11.

²⁴ I be se ka Jehova lɔn cogo fisaman min na, o ye ka Bibulu sɛgɛsɛgɛ. A be daan na ni kitabu tɔɔw bɛɛ ye. Cogo juman na? Kalansen nata bena o ɲɛfɔ an ye.