BABILƆNI dugu kɔrɔ yɔrɔ la, sɛgɛsɛgɛrikɛlaw bɔra bɔgɔ biriki miliyɔn caaman kan, o minw tun kɛra k’o dugu lɔ. Sɛgɛsɛgɛrikɛla Robert Koldewey ka fɔta la, u tun be o birikiw dilan dibiw kɔnɔ “dugu kɔfɛ, yɔrɔ min na bɔgɔn ɲuman tun be yen ani lɔgɔ jɛnita . . . tun ka ca.”

Sɛbɛ kɔrɔkɔrɔ dɔw y’a yira ko Babilɔni faamanw tun be tɛmɛ o dibiw fɛ fana ka kojugubaw kɛ. Paul-Alain Beaulieu, Torɔnto inivɛrisite ka profesɛri dɔ y’a fɔ ko: “Sɛbɛri minw kɛra Babilɔnikan na, u caaman . . . y’a yira ko masacɛ tun be cii di ko u ka mɔgɔ dɔw jɛni sabu u murutira ale ma ani u ma bonya la batofɛnw kan.” Misali la, sɛbɛri minw kɛra masacɛ Nabukodonozɔri ka wagati la, u dɔ tun b’a fɔ ko: “A’ y’u halaki, k’u jɛni fɔɔ k’u mɔ . . . dibi kɔnɔ . . . u sisi ka yɛlɛ sanfɛ, tasuma k’u jɛni fɔɔ k’u kɛ buguri ye.”

O b’an hakili jigi Daniyɛli sapitiri 3 kɔnɔnakumaw na. A fɔra o yɔrɔ la ko masacɛ Nabukodonozɔri ye jaa sanulaman belebeleba dɔ dilan Dura kɔkɛnɛ na, Babilɔni dugu gɛrɛfɛ. Eburu kanbele saba Sadiraki, Mesaki ani Abɛdenego banna ka biri k’o jaa bato. O ye Nabukodonozɔri dimi kosɔbɛ. A ye cii di ko u ka dibi tasuma “boɲa siɲɛ wolonwula ka tɛmɛ fɔlɔ kan.” O kɔ, a ko u k’o cɛɛ saba “fili dibi tasumaman nin kɔnɔ.” Nka, mɛlɛkɛ barikaman dɔ ye u kisi saya ma.—Dan. 3:1-6, 19-28.

Babilɔnikaw ka birikiw yɛrɛ b’a yira ko Bibulu be min fɔ o koo la, o ye tiɲɛn ye. Kuma dɔw sɛbɛra o birikiw caaman kan walisa ka masacɛ tando. A tun sɛbɛra u dɔ kan ko: “Nabukodonozɔri, Babilɔni masacɛ . . . Masaso, ne masacɛba ye o min lɔ. . . Ne burujuw ka mara kɛ a kɔnɔ fɔɔ abada.” O kumaw bɔnin be kosɔbɛ Daniyɛli sapitiri 4 vɛrise 27 kɔnɔnakumaw ma. O yɔrɔ la, Nabukodonozɔri b’a disi gosi ko: “Babilɔni duguba! Ne ye min sigi ni n ka fanga, ni n ka sebagaya ye, k’a kɛ masadugu ye ne ka kunkɔrɔta kama, ale te nin ye wa?”