Ndi esitie fi ke idem nte eketiede mbon emi?

 “Mmesitie kpukpru ini n̄kere m̀mê nso ke ndinam edieke emi m̀mê oko etịbede. Ke uwụtn̄kpọ, mmesikere m̀mê nso ke ndinam edieke moto m̀mê ubomofụm nnyịn enyenede aksiden. Mmesitie mfịna idem mban̄a mme n̄kpọ emi enyene-ibuot owo mîkpafịnake idem iban̄a.”—Charles.

 “Esịt esitịmede mi kpukpru ini. Ndusụk ini nsitie nte eku emi efehede akanade ke esịt taya moto edi ikemeke ndiwọrọ. Ọkpọsọn̄ ekikere ọmọn̄ owot mi, kpa ye oro mmemfiọkke se ntịmerede esịt mban̄a!”—Anna.

 “Ke ini mme owo ẹdọhọde mi ete: ‘Okwo ọfọn ke osụk akaka ufọkn̄wed,’ mmesibụp idemmi nte, ‘Ndi mmọ ẹdiọn̄ọ ufen emi nsibọde ke ufọkn̄wed?’”—Daniel.

 “Esịt esitetịmede mi kpukpru ini. Mmesiwak nditịmede esịt mban̄a se iditịbede m̀mê se ndinamde.”—Laura.

 Se anade ọdiọn̄ọ: Bible okot ini emi nnyịn idude uwem mi “ndiọkeyo emi ọsọn̄de ndiyọ.” (2 Timothy 3:1) Ntak edi oro esịt esitịmerede mme uyen ye ikpọ owo.

 Idịghe kpukpru editịmede esịt ọdiọk. Bible owụt ke idiọkke owo ndinen̄ede n̄kere mban̄a se enye akpanamde man esịt enem owo emi enye amade.—1 Corinth 7:32-34; 2 Corinth 11:28.

 Ndusụk ini, editịmede esịt esin̄wam owo esịn idem anam n̄kpọ. Yak idọhọ ke emenyene udomo urua en̄wen ke ufọkn̄wed, editịmede esịt ekeme ndinam ọtọn̄ọ idahaemi esịn idem okot n̄wed. Ndien emi ekeme ndinam ebe udomo oro.

 Ndusụk editịmede esịt ekeme ndisio fi ke afanikọn̄. Uyen emi ekerede Serena ọdọhọ ete: “Esịt ekeme nditịmede owo ndusụk ini ke ini enye anamde n̄kpọ emi mîfọnke, ndien emi ekeme ndinam enye okpụhọde man esịt okûfịna enye aba.”—Men James 5:14 domo.

 Se anade ọdiọn̄ọ: Editịmede esịt ekeme ndinyene ufọn nnọ fi edieke enye an̄wamde fi anam se ifọnde.

 Edi nso ke akpanam edieke editịmede esịt anamde etie nte ke ẹsịn fi ke ebiet emi mûkemeke ndiwọrọ?

 Uwụtn̄kpọ: Richard emi edide isua 19 ọdọhọ ete: “Esịt esinen̄ede etịmede mi ke ini n̄kerede nsio nsio n̄kpọ emi mfịna oro nnyenede ekemede ndida ndi. Nte n̄kade iso n̄kere, ntre ke esịt esidọdiọn̄ etịmede mi.”

 Bible ọdọhọ ke “sụn̄sụn̄ esịt edi uwem obụkidem.” (Mme N̄ke 14:30) Edi editịmede esịt ekeme ndida ediwak afanikọn̄ ndi, utọ nte, n̄kọn̄ibuot, isiọn̄, ubiak idịbi, ye iduọesịt.

 Nso ke akpanam edieke editịmede esịt adade mfịna efen efen ọsọk fi utu ke ndin̄wam fi anam se ifọnde?

•   Kere m̀mê ufọn ndomokiet odu afo nditịmede esịt. ‘Idiọkke owo ndikere mban̄a se anade enye anam, edi ọkpọsọn̄ ekikere ifọnke ke usụn̄ ndomokiet. Editịmede esịt etie nte owo ndidomo ndiwat ubom emi ẹyịride ke esụk, ọkpọkọm ọtọn̄ọ mfịn awat esịm n̄kpọn̄ udûkaha ebiet ndomokiet.’—Katherine.

   Bible ọdọhọ ete: “Anie ke otu mbufo ekeme ndidian cubit kiet ke isua uwem esie ke ntak emi enye okopde editịmede esịt?”—Matthew 6:27.

   Se emi ọwọrọde: Edieke editịmede esịt mîn̄wamke fi anam se anade anam, enye edikam idi mfịna inọ fi mîdịghe anam mfịna fo okpon.

•   Kûmen mfịna n̄kpọn̄ udûdian ye eke mfịn. “Kere ise, ndi se etịmerede esịt aban̄a mfịn oyosụk afịna fi n̄kpọn̄, ọfiọn̄ en̄wen, isua en̄wen, m̀mê isua ition ke iso?”—Anthony.

   Bible ọdọhọ ete: “Ẹkûtịmede esịt ẹban̄a n̄kpọn̄, koro n̄kpọn̄ eyenyene editịmede esịt esie. Afanikọn̄ usen ekem ye usen.”—Matthew 6:34.

   Se emi ọwọrọde: Ufọn idụhe ndiwot idem mban̄a mfịna emi ikerede ke iyenyene n̄kpọn̄; ndusụk n̄kpọ emi ifịnade idem iban̄a iditịbeke tutu amama.

•   Kpep ndiyọ se mûkemeke ndikpụhọde. “Ọfọn ndinam ofụri se ikemede man iben̄e idem inọ n̄kpọn̄, edi ana idiọn̄ọ ke idịghe kpukpru n̄kpọ ke idikeme ndikpụhọde.”—Robert.

   Bible ọdọhọ ete: “Idịghe mme ọsọp-itọk ẹkan ke mbuba, . . . idịghe mbon emi ẹnyenede ifiọk ẹkụt mfọn; koro ini ye n̄kpọntịbe unana idotenyịn ẹsịmde mmọ kpukpru.”—Ecclesiastes 9:11.

   Se emi ọwọrọde: Ndusụk ini, udukemeke ndikpụhọde se iwọrọde fi, edi emekeme ndikpụhọde nte esede se iwọrọde fi.

•   Fiọk se etịmerede esịt aban̄a. “Mmokụt ke ana n̄kere mban̄a ofụri se itịbede utu ke nditịmede esịt mban̄a n̄kpri n̄kpri n̄kpọ. Ana mbiere se idide akpan n̄kpọ nnyụn̄ nnam mme n̄kpọ oro.”—Alexis.

   Bible ọdọhọ ete: ‘Ẹdụn̄ọde ẹfiọk se idide akpan n̄kpọ ikan.’—Philippi 1:10.

   Se emi ọwọrọde: Mbon emi ẹdiọn̄ọde se mmọ ẹkpetịmerede esịt ẹban̄a isiyakke n̄kpri n̄kpri n̄kpọ ẹtịmede mmọ.

•   Tịn̄ nọ owo. “Ke ini n̄kedide n̄kpọ nte isua 11, se iketịbede ke ufọkn̄wed ama esifịna mi tutu ufọkn̄wed odorode mi. Ete ye eka mi ẹma ẹsikpan̄ utọn̄ ke ini ntịn̄de mfịna mi nnọ mmọ. Mma mma nte mmọ ẹkesikpan̄de utọn̄ ẹnọ mi. Oro ama anam nsitịn̄ se ifịnade mi nnọ mmọ. Mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹnam n̄keme ndiyọ se itịbede ke ufọkn̄wed.”—Marilyn.

   Bible ọdọhọ ete: “Editịmede esịt ayanam esịt ofụhọ, edi eti ikọ anam esịt adara.”—Mme N̄ke 12:25.

   Se emi ọwọrọde: Ete fo, eka fo, m̀mê ufan fo ekeme nditeme fi se akpanamde man udutịmede esịt ukaha.

•   Akam. “Ndibọn̄ akam uyo ọwọrọ esin̄wam mi. Ke ini ntịn̄de se itịmerede mi nnọ Abasi, oro esinam ami ke idem mi ntiene n̄kop mfịna mi utu ke nditetie n̄kere kpọt.”—Laura.

   Bible ọdọhọ ete: “[Ẹtop] kpukpru editịmede esịt mbufo ẹdori enye ke idem, koro enye ekerede aban̄a mbufo.”—1 Peter 5:7.

   Se emi ọwọrọde: Akam idịghe n̄kpọ emi ẹnyụn̄ ẹnamde man mfịna nnyịn osụhọde ubọk. Akam edi ata nneme emi inyenede ye Jehovah Abasi, emi ọdọhọde nnyịn ete: “Kûwụk enyịn use, koro ami ndide Abasi fo. Ami nyọsọn̄ọ fi idem. Ami nditreke ndin̄wam fi.”—Isaiah 41:10.