Ke ini esede okụk emi enyenede ke ufọk m̀mê ke ban̄k, afo okụt ke okụk mbufo ọmọn̄ okụre. Ibịghike ẹkedọ ndọ, edi ẹmebiat okụk ẹkaha. Ndi n̄wan fo edi ntak? Kûsọsọp udọhọ ntre. Ẹtie kiet ẹneme n̄kpọ emi man ẹkụt se inamde ẹbiat okụk ntre. *

Mbufo ẹtọtọn̄ọ uwem. Edieke edide okodụn̄ ye ete ye eka fo mbemiso ọdọde ndọ, idin̄wan̄ake fi se ọwọrọde ndikpe okụk nsio nsio n̄kpọ sia mmọ ẹkesinam emi ẹnọ fi. Ekeme n̄ko ndidi nte afo esede okụk okpụhọde ye nte n̄wan fo esede. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi owo kiet esinen̄ede ama ndibiat okụk ndep n̄kpọ ke ini owo enye eken amade ndifafam okụk nnịm. Esida ini mbemiso n̄wan ye ebe ẹmehede ẹnyụn̄ ẹnyenede akpan usụn̄ emi mmọ mbiba ẹdibiatde okụk.

Ndikpe isọn ke idiọk ini. Jim, emi enyenede eti mbubehe idahaemi, ọdọhọ ke ini imọ ikọdọde ndọ obufa, ke imọ ikesinamke n̄kpọ ke nde ke nde ndien ke emi ama anam isibiat okụk ikaha. Enye ọdọhọ ete: “Ima isibiat ata ediwak okụk ke ntak emi n̄kesikpede okụk n̄kpọ ke idiọk ini. Se ikataharede nnyịn edi oro.”

Ndisidọhọ ẹsio okụk ke ban̄k ẹnam n̄kpọ. Esimem utom ndibiat okụk oro owo mînịmke ke ufọk. Ke uwụtn̄kpọ, edieke esiwakde ndidọhọ ẹsio okụk ke ban̄k ẹnam n̄kpọ ẹnọ fi, ekeme ndidi ududaha oro ke n̄kpọ sia mûbatke-bat okụk oro ke ubọk ukpe. N̄kpọ en̄wen emi esitaharede mbon oro ẹdọde ndọ obufa edi ndinyene nsio nsio owo m̀mê itie emi mmọ ẹkemede ndibuọt okụk.

Se ededi oro ekpedide ntak, okụk ekeme ndida mfịna ndi ke ndọ fo. N̄wed oro ẹkotde Fighting for Your Marriage ọdọhọ ke “ata ediwak ebe ye n̄wan ẹdọhọ ke okụk esiwak ndisịn mfịna ke ndọ mmimọ, inamke n̄kpọ m̀mê inyene awak didie. Okụk esiwak ndida utọk ndi.”

Ẹbiere ndidiana kiet. Utu ke ndidọhọ ke n̄wan fo edi ntak, ẹtie kiet ẹneme se ẹdinamde man ẹkûbiat okụk ntịme ntịme. Mbemiso ẹtọn̄ọde nneme oro, ẹbiere ke mbufo idiyakke okụk esịn mfịna ke ndọ mbufo.—Se se Bible etịn̄de: Ephesus 4:32.

Ẹbiere okụk oro ẹdibiatde. Ẹwet kpukpru se ẹdidepde ke ọfiọn̄ kiet, inamke n̄kpọ m̀mê se ẹdidepde ekpri didie. Emi ayanam ẹfiọk se ẹsibiatde okụk mbufo ẹnam ye mme n̄kpọ oro ẹsibiatde okụk ẹnam emi mînen̄ekede inyene ufọn.

Ẹwet okụk oro ẹdibiatde ke udia, ọfọn̄, ufọk, ukpeusụn̄, ye mme n̄kpọ ntre. Ẹwet ibatokụk oro ẹdibiatde ke n̄kpọ kiet kiet, ẹnyụn̄ ẹwet se emi edikpade mbufo ke urua kiet m̀mê ọfiọn̄ kiet.—Se se Bible etịn̄de: Luke 14:28.

Ẹsio okụk oro ẹdidade inam n̄kpọ kiet kiet ẹnịm (okụk udia, okụk ufọk, okụk aranuwat, ye mme n̄kpọ ntre). Ndusụk owo ẹsidọn̄ okụk mme n̄kpọ emi ke nsio nsio efọkn̄wed. * Edieke okụk okụrede ke efọkn̄wed kiet, mmọ ẹsidiọn̄ọ ke mmimọ idibiatke okụk ikan oro ke n̄kpọ oro, mîdịghe ẹsio ke efọkn̄wed en̄wen ẹsịn.

Ẹfiak ẹse nte mbufo ẹdade inyene. Idịghe ndinyene kpukpru se iwọrọde idi esinam owo okop inemesịt. N̄kọ emeti ke Jesus ọkọdọhọ ke ‘idem ke ini owo enyenede n̄kpọ barasuene, ke uwem esie itoho ke mme n̄kpọ emi enye enyenede.’ (Luke 12:15) Nte afo abiatde okụk ediwụt m̀mê emenịm ikọ Jesus emi.—Se se Bible etịn̄de: 1 Timothy 6:8.

Ẹnam ukpụhọde. Aaron emi ama ọkọdọ ndọ isua iba ọdọhọ ete: “Idiọkke ndisikpe okụk nnyene nsio nsio channel ke TV inyụn̄ idiọkke ndiyom ebiet ndia uwem. Edi utọ n̄kpọ emi ekeme nditahade owo nte ini akade. Nnyịn isinyanakede ibịne se ubọk nnyịn mîsịmeke.”