1, 2. (a) Nso ke mme ete ye eka emi ẹnyenede nditọ emi ẹdide uyen ẹsikere? (b) Nso ke mme uyen ẹkpeda ini uyen mmọ ẹnam?

ESỊT esinen̄ede enem mme ete ye eka ke ini eyen mmọ anade baptism. * Sista Berenice, emi nditọ esie inan̄ ẹkenade baptism mbemiso ẹkesịmde isua 14 ọdọhọ ete: “Esịt ama enem nnyịn tutu mmọn̄eyet idatesịt asiaha nnyịn ke enyịn. Ama enem nnyịn ndikụt nte nditọ nnyịn ẹbierede ndinam n̄kpọ Jehovah. Edi ima ifiọk ke mmọ ẹyesobo ediwak idomo sia mmọ ẹdide uyen.” Ikọ Berenice emi ayan̄wan̄a fi edieke enyenede eyen emi edide uyen m̀mê eyen emi ọtọn̄ọde ndiwọrọ ndụk akwaowo.

² Prọfesọ kiet emi esikpepde mme owo n̄kpọ aban̄a nte nditọwọn̄ ẹsikọride, ama etịn̄ ke isimemke inọ mme ete ye eka ke ini nditọ mmọ ẹtọn̄ọde ndidụk akwaowo, isinyụn̄ imemke inọ nditọ oro n̄ko. Enye ama onyụn̄ ọdọhọ ete: “Owo ikpekereke ke ini uyen edi ini emi uyen esinamde n̄kpọ ntịme ntịme m̀mê nte owo emi mîdiọn̄ọke idem. Edi, edi ini emi uyen esikerede ediwak n̄kpọ,  oyomde ndinam ediwak ufan, onyụn̄ amade ndida ubọk nnam n̄kpọ.” Ntre, nditọ fo ẹkeme ndinen̄ede nsan̄a n̄kpere Abasi ke ini mmọ ẹdide uyen, ẹbiere se ẹdinamde ke utom ukwọrọikọ, ẹnyụn̄ ẹsịn idem ẹnam se ẹkebierede oro. Mmọ ẹkeme ndibiere n̄ko ndiyak idem nnọ Abasi nnyụn̄ n̄ka iso nnam n̄kpọ esie. Ekeme ndinen̄ede nnem mmọ ndinam n̄kpọ Jehovah ke ini uyen nte Jesus akanamde. (Kot Luke 2:52.) Didie ke afo ete m̀mê eka ekeme ndin̄wam eyen fo anam n̄kpọ Jehovah ke ini enye edide uyen? Ndifiọk nte Jesus akadade ima, nsụhọdeidem, ye ọniọn̄ ekpep mbet esie n̄kpọ, ayan̄wam fi ọfiọk nte ekpekpepde eyen fo anam n̄kpọ Jehovah.

3. Nso iwụt ke Jesus akada mme apostle esie nte mme ufan esie?

³ Jesus ama ama mme mbet esie onyụn̄ ada mmọ nte mme ufan esie. (Kot John 15:15.) Ke eyo Bible, eteufọk ikesitịn̄ke ikọ idịbi esie ye se ifịnade enye inọ ifịn esie. Edi Jesus ikadaha mme apostle esie nte ifịn. Enye ama esinyene ini ọnọ mmọ, etịn̄ nte etiede enye ke idem ọnọ mmọ, esinyụn̄ akpan̄ utọn̄ ọnọ mmọ. (Mark 6:30-32) Emi ama anam mmọ ẹnen̄ede ẹsan̄a ẹkpere enye, onyụn̄ anam mmọ ẹben̄e idem ndinam utom oro Abasi edinọde mmọ ke ini iso.

4. Didie ke afo ekeme ndidi ufan eyen fo? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

⁴ Michael emi enyenede nditọ iba ọdọhọ ete: “Kpa ye oro nnyịn mîdịghe n̄ka ye nditọ nnyịn, imekeme ndisụk ndi ufan mmọ.” Mme ufan ẹsinyene ini ẹnọ kiet eken. Nen̄ede tie kere m̀mê oyom anam ndusụk ukpụhọde ke utom fo, m̀mê etre ndusụk n̄kpọ oro ẹsidade ini fo, man enyene ini odu ye nditọ fo. Mme ufan ẹsinyụn̄ ẹma ukem n̄kpọ. Ntre, domo ndima se nditọ fo ẹsimade, utọ nte ikwọ, fim, ye mme mbre. Ilaria emi odụn̄de ke Italy ọdọhọ ete: “Ete ye eka mi ẹma ẹsima mme ikwọ oro ami nsimade. N̄kada ete mi nte ata ufan mi, ntre mma nsitịn̄ se mmen̄kpetịn̄ke nnọ enye.” Edieke afo edide ufan nditọ fo, onyụn̄ an̄wamde mmọ “ẹdi ata ufan” ye Jehovah, oro iwọrọke ke afo udịghe aba ete m̀mê eka mmọ. (Ps. 25:14) Utu ke oro, akam owụt ke amama onyụn̄ okpono mmọ, onyụn̄ anam mmọ ẹkeme ndisan̄a n̄kpere fi. Ndien emi ayanam mmọ ẹkeme nditịn̄ se ifịnade mmọ nnọ fi.

5. Nso ke Jesus ọkọdọhọ mme mbet esie ẹnam man mmọ ẹkop inem ndisịn idem nnam n̄kpọ Jehovah?

⁵ Jesus ama oyom mme mbet esie emi ẹkedide mme ufan esie ẹkop inem ndisịn idem nnam n̄kpọ Jehovah. Ntre, enye ama ọdọhọ mmọ ẹsịn idem ẹkwọrọ ikọ ẹnyụn̄ ẹnam mme owo ẹkabade ẹdi mbet imọ. Enye ama onyụn̄ ọdọhọ mme mbet esie ke imọ iyan̄wam mmọ ẹkeme ndinam utom emi.—Matt. 28:19, 20.

6, 7. Didie ke mme ete ye eka ndinyene eti ndutịm nnọ n̄kpọ Abasi edin̄wam nditọ mmọ?

⁶ Afo n̄ko omoyom nditọ fo ẹsịn idem ẹnam n̄kpọ Jehovah. Jehovah onyụn̄ oyom fi akama “mmọ ke ntụnọ ye ke item” esie. (Eph. 6:4) Ke ntre, nam ndutịm nọ n̄kpọ Abasi nyụn̄ kụt ete ke mbufo ẹmetiene ndutịm oro. Ke uwụtn̄kpọ, afo esịn nditọ fo n̄wed sia ọmọdiọn̄ọ ke ọfọn nditọ fo ẹfiọk ndikot n̄wed nnyụn̄ n̄wet n̄kpọ, ẹnyụn̄ ẹkpep mbufa n̄kpọ. Kpasụk ntre, mme ete ye eka emi ẹmade nditọ mmọ ẹsinam mmọ ẹdụk mme mbono esop, ikpọ ye n̄kpri mbono, ẹsinyụn̄ ẹkpep mmọ Ikọ Abasi ke ini Utuakibuot Ubon, man mmọ ẹkop “item Jehovah.” Sia ọdiọn̄ọde ke se Jehovah ekpepde nnyịn edinam inyene nsinsi uwem, nam nditọ fo ẹma se Jehovah ekpepde nnyịn, ẹnyụn̄ ẹfiọk ke emi edinam mmọ ẹnyene ọniọn̄. (N̄ke 24:14) Ukem nte Jesus akan̄wamde mme mbet  esie, n̄wam nditọ fo ẹma ndisikpep mme owo Ikọ Abasi ẹnyụn̄ ẹnyene eti ndutịm ẹnọ utom ukwọrọikọ.

⁷ Didie ke ndinyene eti ndutịm nnọ n̄kpọ Abasi ekeme ndin̄wam mme uyen? Erin emi odụn̄de ke South Africa ọdọhọ ete: “Esịt ama esiyat nnyịn ini ekededi oro ẹkedọhọde idikpep n̄kpọ, idika mbono esop, ye ukwọrọikọ. Ndusụk ini, ima isikokoi isịn ntịme ke ini Utuakibuot Ubon man ẹdọhọ nnyịn iwọrọ. Edi ete ye eka mi ikakpaha mba. Ukpep oro mmọ ẹkenọde nnyịn do ama an̄wam mi. Idahaemi, nsimaha ndiyak n̄kpọ ada ini oro n̄kpadade nnam n̄kpọ Abasi. N̄kereke ke n̄kpama n̄kpọ Abasi ntem, edieke ete ye eka mi mîkpekenyeneke eti ndutịm inọ n̄kpọ Abasi. Edieke mmọ mîkpekesịnke ukeme in̄wam nnyịn ini oro, ekeme ndidi ekpemehe mi ndisifiak mbono esop nnyụn̄ ntre ndinam mme n̄kpọ Abasi eken.”

8. (a) Nso iwụt ke Jesus ama osụhọde idem? (b) Nso ke mme mbet Jesus ẹkekpep ẹto nsụhọdeidem esie?

⁸ Kpa ye oro Jesus ọkọfọnde ama, enye ama osụhọde idem, onyụn̄ ọdọhọ ke imoyom Jehovah an̄wam imọ, koro imọ ikemeke ndinam baba n̄kpọ kiet ke odudu idem imọ. (Kot John 5:19.) Ndi Jesus ndisụhọde idem ama anam mme mbet esie ẹtre ndikpono enye? Ikanamke. Nte mmọ ẹkekụtde nte enye eberide edem ye Jehovah, ntre ke mmọ ẹketetịm ẹberi edem ye enye. Nte ini akakade, mmọ n̄ko ẹma ẹkpep ndisụhọde idem.—Utom 3:12, 13, 16.

9. Edieke afo osụhọrede idem enyịme ndudue fo onyụn̄ ekpede ubọk, nso ke nditọ fo ẹdikpep?

⁹ Nnyịn ikam ifọnke ima nte Jesus ọkọfọnde ama, imesinyụn̄ inam ndudue. Nyịme ke afo ukemeke ndinam kpukpru n̄kpọ, ke emesinyụn̄ anam ndudue. (1 John 1:8) Ke uwụtn̄kpọ, ewe eteutom ke afo ekpenen̄ede okpono? Enye emi esimade ndinyịme ndudue esie m̀mê enye emi mîsimaha ndinyịme? Edieke eyen fo okopde nte afo enyịmede ndudue fo onyụn̄ ekpede ubọk, oro ekeme ndinam enye enen̄ede okpono fi. Enye n̄ko ekeme ndikpep ndinyịme ndudue esie. Rosemary emi enyenede nditọ ita emi ẹma ẹkekponi, ọdọhọ ete: “Nditọ nnyịn ẹma ẹsitịn̄ mfịna mmọ ẹnọ nnyịn ke ntak emi nnyịn ikesimade ndinyịme ndudue nnyịn. Nnyịn ima ifiọk ke nnyịn idikemeke ndikọk kpukpru mfịna mmọ, ntre ima isidọhọ mmọ ẹkot mme n̄wed esop Abasi ini ekededi oro mmọ ẹnyenede mfịna. Ima isinyụn̄ ibọn̄ akam ye mmọ.”

10. Didie ke Jesus okowụt ke imosụhọde idem ke ini enye ọkọdọhọde mme mbet esie se mmọ ẹkpenamde?

¹⁰ Jesus ama enyene unen ndidọhọ mme mbet esie se mmọ ẹkpenamde. Edi enye ama esisụhọde idem etịn̄ ntak emi enye ọdọhọde mmọ ẹnam n̄kpọ oro. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini enye ọkọdọhọde mmọ ẹbem iso ẹyom Obio Ubọn̄ Abasi ye edinen ido esie, enye ama adian do ete: “Ndien ẹyedian kpukpru n̄kpọ emi ẹnọ mbufo.” N̄ko, ke ini enye ọkọdọhọde mmọ ete: “Ẹtre ndibiere ikpe nnọ owo,” enye ama etịn̄ ntak emi enye ọdọhọde ntre ete: “Mbak owo edibiere ikpe ọnọ mbufo; koro nte mbufo ẹbierede ikpe ẹnọ owo, kpasụk ntre ke ẹdibiere ẹnọ mbufo.”—Matt. 6:31–7:2.

11. Ntak emi ọfọnde ete ye eka ẹsidọhọ nditọ mmọ ntak emi mmọ ẹnamde ubiere m̀mê ẹnịmde ibet?

¹¹ Ke ini anamde ubiere m̀mê enịmde ibet, nam eyen fo ọfiọk ntak, edieke ekemede. Edieke enye ọfiọkde, oro ayanam enye ekeme ndinịm ibet oro ke ofụri esịt. Barry emi enyenede nditọiren inan̄ ọdọhọ ete: “Ke ini anamde nditọ fo ẹfiọk ntak emi afo anamde ubiere, mmọ ẹyebere ye afo,  sia mmọ ẹkụt ke anam ubiere oro ke ufọn mmimọ.” Ti n̄ko ke nte uyen ọkọride odụk akwaowo, ntre ke nte enye esikerede n̄kpọ okpụhọde. (Rome 12:1) Barry aka iso ete: “Oyom mme uyen ẹkpep nditie n̄kere n̄kpọ mbemiso mmọ ẹnamde ubiere.” (Ps. 119:34) Ke ini osụhọrede idem ọdọhọ eyen fo ntak emi anamde ubiere, enye oyokụt ke afo ọmọdiọn̄ọ ke imọ ke ikọri iwọrọ owo, enye oyonyụn̄ ekpep ndisitie n̄kere n̄kpọ mbemiso enye anamde ubiere.

12. Didie ke Jesus akada ọniọn̄ an̄wam Peter?

¹² Ọniọn̄ ama anam Jesus ọdiọn̄ọ ke oyom in̄wam mme mbet imọ. Ke uwụtn̄kpọ, Peter ama ọdọhọ Jesus atua idem esie mbọm, okûnyụn̄ ọdọhọ ke imọ imọn̄ ikpa. Enye iketịn̄ke ikọ emi ke idiọk. Edi Jesus ama ọdiọn̄ọ ke se Peter eketịn̄de ikenenke. Enye ama an̄wam Peter ye mme mbet esie eken, ke ndidọhọ mmọ ẹwa idem ẹnam n̄kpọ Abasi, onyụn̄ etịn̄ mme edidiọn̄ oro mmọ ẹdibọde edieke mmọ ẹnamde oro. (Matt. 16:21-27) Peter ama ekpep n̄kpọ oto se Jesus eketịn̄de oro.—1 Pet. 2:20, 21.

13, 14. (a) Nso ikeme ndinam ekere ke eyen fo imaha n̄kpọ Abasi aba nte enye ekesimade? (b) Didie ke ọniọn̄ ekeme ndin̄wam fi ọfiọk nte akpan̄wamde eyen fo?

¹³ Bọn̄ akam ben̄e Jehovah ọnọ fi ikike m̀mê ọniọn̄ man ọfiọk nte akpan̄wamde eyen fo. (Ps. 32:8) Ke uwụtn̄kpọ, ndi enyene se inamde ekere ke eyen fo imaha n̄kpọ Abasi aba nte enye ekesimade? Ekeme ndidi omokụt ke enye inen̄ekede ikop inemesịt aba, esiwak ndikụt ndudue nnọ nditọete ke esop, mîdịghe ọtọn̄ọ ndisidịp fi n̄kpọ. Kûsọsọp ukere ke enye anam akamba idiọkn̄kpọ, m̀mê ke enye ọtọn̄ọ ndidu uwem esịt iba. * Kûnyụn̄ ukere ke uyen afịna enye. Utu ke oro, domo ndifiọk se ifịnade enye man ekeme ndin̄wam enye.

¹⁴ Man ekeme ndin̄wam eyen fo, kpep ndibụp enye mbụme ukpono ukpono nte Jesus ekesinamde. Ke uwụtn̄kpọ, edieke odụride mmọn̄ osio ke obube odudu odudu, mmọn̄ oro ọyọduọhọ. Kpasụk ntre, edieke obụpde eyen fo mbụme ikọ ikọ,  enye idimaha ndibọrọ fi, ndien udûkemeke ndifiọk se ifịnade enye. (Kot Mme N̄ke 20:5.) Ilaria ọkọdọhọ ete: “Ke ini n̄kedide uyen, ekikere ama asiaha mi iba. Mma nsikere m̀mê n̄kpesịn idem nnam n̄kpọ Abasi m̀mê n̄kpetiene nditọ ufọkn̄wed nnyịn ndia uwem. N̄kpọ emi ama anam n̄kûkop inemesịt nte n̄kesikopde, ndien ete ye eka mi ẹma ẹfiọk. Mbubreyo usen kiet, mmọ ẹma ẹbụp mi m̀mê nso ifịna mi, ke mmimọ imokụt ke n̄kopke inemesịt aba nte n̄kesikopde. Mma ntọn̄ọ nditua, ntịn̄ se ikafịnade mi, nnyụn̄ ndọhọ mmọ ẹn̄wam mi. Mmọ ẹma ẹmụm mi ẹfat, ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke se ntịn̄de an̄wan̄a mmimọ, ke iyan̄wam mi.” Ete ye eka Ilaria ẹma ẹsọsọp ẹn̄wam enye enyene nti ufan ke esop.

15. Tịn̄ nte Jesus okowụtde ọniọn̄ ke nte enye ekesinamde n̄kpọ ye mme owo?

¹⁵ Ọniọn̄ ama onyụn̄ an̄wam Jesus ọfiọk ebiet emi mme mbet esie ẹkeyomde un̄wam ye ebiet emi mmọ ẹkenamde ọfọn. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini Nathanael okokopde ke Jesus okoto Nazareth, enye ama obụp ete: “Nte eti n̄kpọ ndomokiet ekeme ndiwọrọ nto Nazareth?” (John 1:46) Edieke afo okpokokopde Nathanael etịn̄de ikọ emi, akpakada enye didie? Ndi akpakada enye nte owo idiọk inua, owo emi asaride asari, m̀mê owo emi mînyeneke mbuọtidem? Sia Jesus ekenyenede ọniọn̄, enye ama okụt eti n̄kpọ ke idem Nathanael. Jesus okokot enye “ata eyen Israel, emi abian̄a mîdụhe enye ke esịt.” (John 1:47) Sia Jesus esifiọkde se isịnede owo ke esịt, enye ama esikụt nti n̄kpọ ke idem mme owo.

16. Didie ke afo ekeme ndin̄wam eyen fo enyene nti edu?

¹⁶ Afo ukemeke ndifiọk se isịnede owo ke esịt, edi Abasi ekeme ndinam fi enyene ọniọn̄. Da ọniọn̄ oro Abasi ọnọde fi yom nti n̄kpọ ke idem eyen fo. Idụhe owo emi amade ẹkot imọ owo ntịme. Kûdọhọ ke eyen fo edi owo nsọn̄ibuot m̀mê eyen afanikọn̄, kûnyụn̄ uda enye ntre. Idem ọkpọkọm eyen fo esisọn̄ ibuot ndusụk ini, dọhọ enye ke ọmọfiọk ke enye idịghe eyen nsọn̄ibuot, ke enye onyụn̄ oyom ndinam se ifọnde. Toro enye ini ekededi oro enye anamde se ifọnde. Nọ enye utom anam man an̄wam enye enyene nti edu. Se Jesus akanamde ye mme mbet esie edi oro. Ke n̄kpọ nte isua kiet ye ubak ẹma ẹkebe tọn̄ọ Jesus okokụt Nathanael (oro ẹkenyụn̄ ẹkotde Bartholomew), Jesus ama emek enye edi kiet ke otu mme apostle esie. Nathanael ama onyụn̄ esịn idem anam n̄kpọ Abasi. (Luke 6:13, 14; Utom 1:13, 14) Edieke afo otorode eyen fo onyụn̄ akade iso ndin̄wam enye anam se ifọnde, enye oyokụt ke imọ imekeme ndinam n̄kpọ Jehovah, utu ke ndida idemesie nte idiọkowo.

17, 18. Nso utịp ke afo edinyene edieke akade iso ndin̄wam nditọ fo ẹnam n̄kpọ Jehovah?

¹⁷ Apostle Paul ama enen̄ede ama mme Christian ke Corinth, onyụn̄ ada mmọ nte nditọ esie. Edi esịt ama esitịmede enye ke ntak emi enye ekesikerede m̀mê ndusụk mmọ ẹyeka iso ẹnam n̄kpọ Jehovah. Nte osụk ọbọkde nditọ fo, ekeme ndidi esịt esitịmede fi nte ekesitịmerede Paul. (2 Cor. 2:4; 1 Cor. 4:15) Victor emi enyenede nditọ ita ọdọhọ ete: “Ikememke inọ mi ke ini nditọ mi ẹkedide uyen. Edi inemesịt oro ikesikopde ama anam ifre iban̄a mfịna oro ikesinyenede. Jehovah ama an̄wam nnyịn ikabade idi ufan nditọ nnyịn.”

¹⁸ Ka iso sịn idem n̄wam nditọ fo ẹnam n̄kpọ Jehovah, nyụn̄ wụt ke emenen̄ede ama mmọ. Esịt eyenen̄ede enem fi ndikụt nditọ fo ẹbierede ndinam n̄kpọ Jehovah, ẹnyụn̄ ẹkade iso ‘ẹsan̄a ke akpanikọ.’—3 John 4.