Nte Utre Udia Anam Owo Enen̄ede Asan̄a Ekpere Abasi?

‘Utre udia anam owo enen̄ede ekere aban̄a itie ebuana esie ye Abasi onyụn̄ anam enye eti ke idịghe n̄kpọ obụkidem edi ata akpan n̄kpọ ke uwem.’—N̄WAN CATHOLIC.

‘Utre udia anam owo enyene itie ebuana ye Abasi.’—ANDIKPEP IDO UKPONO MME JEW.

‘Ke ido ukpono nnyịn, utre udia edi n̄kpọ oro anade ẹnam, kpa akpan n̄kpọ oro owụtde nte nten̄ede Abasi ye esịtekọm oro nnyenede nnọ enye. Nsitie utre udia ke ntak emi mmade Abasi.’—OWO IDO UKPONO BAHA’I.

UTRE UDIA edi ọsọ n̄kpọ ke ediwak ido ukpono ererimbot, esịnede Ido Ukpono Buddha, Ido Ukpono Hindu, Islam, Ido Ukpono Jain, ye Ido Ukpono Mme Jew. Ediwak owo ẹnịm ke edieke mmimọ itrede udia, ke emi anam mmimọ inen̄ede isan̄a ikpere Abasi.

Afo ekere didie? Ndi afo ekpenyene nditie utre udia? Nso ke Ikọ Abasi, kpa Bible, etịn̄ aban̄a n̄kpọ emi?

Utre Udia ke Eyo Oro Ẹkewetde Bible

Mme owo ẹma ẹsitie utre udia ke nsio nsio ntak emi Abasi akamade ke eyo emi ẹkewetde Bible. Ndusụk owo ẹketre udia man ẹwụt ọkpọsọn̄ mfụhọ m̀mê edikabade esịt ke idiọkn̄kpọ (1 Samuel 7:4-6), man ẹben̄e Abasi n̄kpọ m̀mê ndausụn̄ (Judges 20:26-28; Luke 2:36, 37), m̀mê man ẹda ini ẹtie ẹkere n̄kpọ Abasi.—Matthew 4:1, 2.

Edi Bible etịn̄ n̄ko aban̄a utre udia oro Abasi mîkamaha. Edidem Saul ama etie utre udia mbemiso akakade ebịne obụp ekpo. (Leviticus 20:6; 1 Samuel 28:20) Mme utọ ndiọi owo nte Jezebel ye mbon ukwan̄ ifiopesịt oro ẹkediomide ndiwot apostle Paul, ẹma ẹnịm ini utre udia. (1 Ndidem 21:7-12; Utom 23:12-14) Ẹma ẹnen̄ede ẹfiọk mme Pharisee kaban̄a editie utre udia kpukpru ini. (Mark 2:18) Edi Jesus ama asua ọnọ mmọ, ndien mmọ ikonyụn̄ inamke se inemde Abasi esịt. (Matthew 6:16; Luke 18:12) Kpasụk ntre, Jehovah ikamaha utre udia ndusụk nditọ Israel ke ntak idiọk edu ye ukwan̄ udọn̄ mmọ.—Jeremiah 14:12.

 Mme uwụtn̄kpọ emi ẹwụt ke idịghe utre udia ke idemesie esinem Abasi esịt. Nte ededi, Abasi ama ama utre udia emi ediwak mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ẹketiede. Ntre, ndi mme Christian ẹkpenyene nditie utre udia?

Ndi Ana Mme Christian Ẹtie Utre Udia?

Ibet Moses ama owụk mme Jew ete ‘ẹtụk ukpọn̄ mmọ,’ oro edi, ẹtie utre udia ini kiet ke isua ke Usen Usio-Isop. (Leviticus 16:29-31; Psalm 35:13, NW) Emi edi n̄kukụre utre udia emi Jehovah okowụkde mmọ ete ẹtie. * Mme Jew emi ẹkedude ke idak Ibet Moses ẹma ẹnam ewụhọ oro. Edi mme Christian inyeneke ndinịm Ibet Moses.—Rome 10:4; Colossae 2:14.

Okposụkedi emi Jesus ekesitiede utre udia nte Ibet ọkọdọhọde, owo ikọfiọkke enye nte owo utre udia. Enye ama asian mme mbet esie nte mmọ ẹkpenamde n̄kpọ edieke mmọ ẹkemekde nditie utre udia, edi enye ikedehedei iwụk mmọ ete ẹtie utre udia. (Matthew 6:16-18; 9:14) Do, ntak emi Jesus ọkọdọhọde ke mme mbet imọ ẹyetie utre udia imọ ima ikpa? (Matthew 9:15) Emi ikedịghe ewụhọ. N̄kukụre se ikọ Jesus ọkọwọrọde ekedi ke enye ama akpa ke mme mbet esie ẹyenen̄ede ẹfụhọ tutu idọn̄ke mmọ ndidia udia.

Mbụk Bible emi aban̄ade owo iba ke otu akpa mme Christian emi ẹketiede utre udia owụt ke edieke owo etiede utre udia ke idemesie ye eti uduak, ke Abasi ama ntre. (Utom 13:2, 3; 14:23) * Mmọdo, owo iwụkke mme Christian ite ẹtie utre udia. Edi owo eke emekde nditie utre udia ekpenyene ndifiọk ndusụk ndudue utre udia.

Mme Ndudue Utre Udia Oro Anade Ẹfep

Ndudue kiet oro anade ifep kaban̄a utre udia edi edikụt idem ke edinen. Bible odụri owo utọn̄ ọbiọn̄ọ “abian̄a abian̄a nsụhọdeidem.” (Colossae 2:20-23) Uwụtn̄kpọ Jesus oro aban̄ade Pharisee emi akadade ke imọfọn ikan mbon en̄wen ke ntak emi enye ekesitiede utre udia kpukpru ini owụt ke Abasi imaha utọ edu oro.—Luke 18:9-14.

Ekpedi ndudue n̄ko ndinam mme owo ẹfiọk ke afo emetie utre udia m̀mê nditie utre udia ke ntak emi owo en̄wen ọdọhọde fi etie. Matthew 6:16-18 owụt ke Jesus eketeme ete ke utre udia ekpedi n̄kpọ idemowo, ke ufọt owo ye Abasi, ndien ke owo ikpenyeneke ndinam mbon en̄wen ẹfiọk.

Owo ikpedehedei ikere ke enye nditie utre udia emen idiọkn̄kpọ esie efep. Edieke anade utre udia enem Abasi esịt, ana ẹnịm ibet esie ke ini ẹtiede utre udia. (Isaiah 58:3-7) Ata edikabade esịt anam  ẹfen mme idiọkn̄kpọ owo, idịghe utre udia ke idemesie. (Joel 2:12, 13) Bible ọsọn̄ọ etịn̄ ke ẹda uwa Christ ẹfen mme idiọkn̄kpọ nnyịn ke ntak mfọnido Jehovah emi owo mîdotke. Idịghe utom ekededi, esịnede editie utre udia, anam owo odot se ẹfende ẹnọ.—Rome 3:24, 27, 28; Galatia 2:16; Ephesus 2:8, 9.

Isaiah 58:3 ọnọ uwụtn̄kpọ ndudue en̄wen. Nditọ Israel ẹkekere ke Jehovah ama akama mmimọ n̄kpọ ke ntak emi iketiede utre udia, nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke enyene se mmọ ẹkenamde ẹnọ Abasi ke nditie utre udia. Mmọ ẹkebụp ẹte: “Nnyịn inam didie itre udia, ndien afo mûkwe? itụk ukpọn̄ nnyịn, ndien afo mûfiọkke?” Ediwak owo ẹkere ntre mfịn n̄ko ke edieke mmimọ itiede utre udia, ke Abasi ekeme ndinam n̄kpọ nnọ mmimọ. Akpakam nnyịn idehedei ikpebe utọ edu usọn̄enyịn oro N̄wed Abasi akpande do!

Mbon en̄wen ẹnịm ke mmimọ imekeme ndibọ edidiọn̄ Abasi ke ndifiomo idem mmimọ ebe ke utre udia, edimia idemmọ, ye mme n̄kpọ ntre. Ikọ Abasi akpan utọ ekikere oro, onyụn̄ owụt ke “ọkpọsọn̄ ntụkidem . . . inyeneke ufọn ndomokiet ke ndin̄wana mbiọn̄ọ” ndiọi udọn̄.—Colossae 2:20-23.

Ekikere Oro Owụtde Eti Ibuot

Editie utre udia idịghe amama ye mûmaha-ma; inyụn̄ ikwan̄ake nditie utre udia. Utre udia ekeme ndifọn ke ndusụk idaha edieke ẹfepde mme ndudue oro itịn̄de iban̄a. Nte ededi, idịghe utre udia edi akpan n̄kpọ oro anamde ẹnyịme utuakibuot nnyịn. Jehovah edi “Abasi inemesịt,” ndien enye oyom mme asan̄autom esie ẹkop inemesịt. (1 Timothy 1:11) Ikọ esie ọdọhọ ete: ‘Baba eti n̄kpọ kiet idụhe mmọ ke esịt, ke mîbọhọke kpukpru owo ndidia n̄kpọ nnyụn̄ n̄n̄wọn̄, nnyụn̄ n̄kụt eti n̄kpọ ke kpukpru ọkpọsọn̄ utom mmọ, emi onyụn̄ edi enọ Abasi.’—Ecclesiastes 3:12, 13.

Utuakibuot nnyịn ekpenyene ndidi n̄kpọ idatesịt, edi akananam Bible idọhọke ke utre udia asan̄a ye inemesịt. Akan oro, utre udia ikpọfọnke edieke enye anamde nnyịn idọn̄ọ m̀mê ọbọde nnyịn odudu oro ikpadade inam utom idatesịt oro Andibot ọnọde ata mme Christian—oro edi, nditan̄a eti mbụk Obio Ubọn̄.

Edide imemek nditie utre udia m̀mê imekke, nnyịn ikpebiereke ikpe inọ mbon en̄wen. Ata mme Christian ikpọtọhọke ke ntak utre udia, “koro obio ubọn̄ Abasi iwọrọke edidia n̄kpọ ye edin̄wọn̄ n̄kpọ, edi ọwọrọ edinen ido ye emem ye idatesịt emi odude ke edisana spirit.”—Rome 14:17.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 28]

Mme Pharisee ẹkesinyene abian̄a abian̄a nsụhọdeidem ke ini ẹtiede utre udia

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 29]

“Obio ubọn̄ Abasi iwọrọke edidia n̄kpọ ye edin̄wọn̄ n̄kpọ, edi ọwọrọ edinen ido ye emem ye idatesịt emi odude ke edisana spirit”

[Ekebe ke page 29]

Nso Kaban̄a Lent?

Ẹdọhọ ke ẹsitie utre udia usen 40 ini Lent ndida nti utre udia usen 40 oro Christ eketiede. Edi Jesus ikowụkke mme mbet esie ete ẹti utre udia imọ, inyụn̄ idụhe n̄kpọ oro owụtde ke mmọ ẹma ẹti. Ẹdọhọ ke akpa ini oro ẹtịn̄de n̄kpọ nte ẹtịmde ẹfiọk ẹban̄a editie utre udia usen 40 mbemiso Easter edi ke mme leta oro Athanasius ekewetde ke isua 330 E.N.

Ekeme ndikpa owo idem ke emi ndusụk ido ukpono ẹsinịmde Lent ke mme urua oro ẹbemde Easter iso, sia Jesus eketie utre udia ke enye ama akana baptism idịghe mbemiso enye akakpade. Nte ededi, ekedi ido mbon Babylon, Egypt, ye Greece eset ndisitie utre udia usen 40 ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua. Ẹkebuọt n̄kpọ emi ẹdọhọde ke edi edinam mme Christian mi ẹto mmọ.