Ndi Ẹkụt Ubom Noah?

KE INI ke ini, etie nte mme owo ẹsinen̄ede ẹkop nduaidem ke ini ẹtịn̄de ẹban̄a nte ẹsan̄ade ẹyom ubom Noah. An̄wan̄a ntak emi idem esiduaide mmọ ntre. Ẹkpenen̄ede ẹnem mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ndikụt akaka ubom oro Noah ye ubon esie ẹkesịnede ẹbọhọ Ukwọ ke isua 2370-2369 M.E.N. Kpa ye ofụri ukeme oro ẹsịnde ẹyom ubom emi, owo isụk ikekwe enye tutu emi. Ke kpukpru se ẹtịn̄de ye nduaidem emi ẹnyenede ẹban̄a ubom emi, nso ke ẹnen̄ede ẹfiọk ẹban̄a enye?

Bible ọdọhọ ke ubom Noah ‘akabak ke obot Ararat.’ (Genesis 8:4) Ata akamba obot oro ẹkotde idahaemi Obot Ararat odu ke Ararat ke edem usiahautịn Turkey, oro ekperede Armenia ye Iran.

Ẹtịn̄ n̄kpọ ẹban̄a ediwak isan̄ ndụn̄ọde oro ẹkesan̄ade ẹyom ubom Noah ke Obot Ararat, edi ata akpan n̄kpọ idụhe ndiwụt ke ẹkụt ubom oro. Mme ndise oro ẹsion̄ode, n̄kpri ubak eto emi ẹyetde itai oro ẹkụtde, ye mbon oro ẹdọhọde ke ima ikụt ubom emi anam mme owo ẹyom akpan uyarade oro owụtde ke mbụk emi edi akpanikọ. Nte ededi, utom ediyom ubom emi idịghe ifia ubọk kiet. Ebiet kiet oro ẹsikerede nte ubom oro akabakde ke Obot Ararat okon̄ nte ufọkenyọn̄ 1,500. N̄ko, mfịna ukara oro osụk akade iso ke ikpehe oro iyakke ẹyak mbon esenidụt ẹdi ẹdinam ndụn̄ọde ke obot oro.

Kpa ye oro, ọdọn̄ mbon oro ẹnyenede udọn̄ ke ubom Noah ndisụk nyom usụn̄ man ẹkesịm ebiet oro. Mmọ ẹnịm ke ubak ubom oro ke osụk ododu ke esịt snow oro esifụkde Obot Ararat. Mmọ ẹdọhọ ke n̄kukụre ini oro ikemede ndida n̄kụt ubom oro nnyụn̄ nsan̄a n̄kesịm ebiet emi enye odude edi isua emi eyo edinen̄erede ofiop.

Emi ye ediwak se ẹtịn̄de ẹban̄a ubom oro anam ediwak owo ẹnịm ke iyokụt enye. Josephus, eyen Jew emi ekedide ewetmbụk eset oro okodude uwem ke eyo mme apostle ọkọdọhọ ke mme ewetmbụk eset oro ẹkedude ke ata eset ẹkedọhọ ke ẹma ẹsida ẹkụt ubom oro ke etịn̄e Obot Ararat. Ndusụk owo ẹdọhọ ke mme owo ẹma ẹsika ẹkeda mbak eto ubom oro ẹyetde itai nte n̄kpọ editi. Kiet ke otu owo oro Josephus eketịn̄de aban̄a ekedi Berossus, emi ekesiwetde mbụk n̄kpọntịbe Babylon ke n̄kpọ nte isua 2,300 emi ẹkebede.

Ke n̄kpọ nte isua 100 emi ẹkebede, owo Armenia emi ekekerede George Hagopian ama etịn̄ ikọ oro akaduaide owo idem. Enye ọkọdọhọ ke ini ikedide ekpri eyenọwọn̄, ke ima isan̄a ye eyeneka ete imọ ika ikese ubom Noah ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1900, inyụn̄ ikọdọk ubom oro. Hagopian akakpa ke 1972, edi se enye eketịn̄de ke osụk adaduai mme owo idem.

Ndi Idọtenyịn Odu?

Ndi ntak ndomokiet odu ndinịm ke mme anam-ndụn̄ọde ẹma ẹkụt, mîdịghe ke ẹyekụt ubom oro ke ini iso? Edi akam etie nte enyene ntak efen oro anamde mme owo ẹkere ke owo idikwe ubom oro. Akpa kan̄a, ti ke Bible itịn̄ke ata ebiet emi ubom oro akabakde ke ini mmọn̄ Ukwọ oro eketekde. N̄kukụre se enye asiakde edi “obot Ararat.”

 Mme anam-ndụn̄ọde ye ntaifiọk eken ẹkere ke ubom oro okodu ke ata etịn̄e obot ke ikpehe oro. Edi Bible itịn̄ke ke Abasi akanam ubom oro akabak ke ata etịn̄e Obot Ararat, emi ẹdiọn̄ọde idahaemi nte mbịtmbịt obot oro okon̄de akan ufọkenyọn̄ 1,600. * Ti ke Noah ye ubon esie ẹkesụk ẹsịne ke esịt ubom oro ediwak ọfiọn̄ ke enye ama akabak. (Genesis 8:4, 5) Inyụn̄ itiehe nte ke mmọ ye ediwak unam oro ẹkedude ke ubom oro ẹketo utọ akwa obot oro ẹsụhọde ke ẹma ẹkewọrọ ke ubom. Eyedi obot oro ubom oro akabakde ikokon̄ke ini oro nte se mme anam ndụn̄ọde eyomfịn ẹdọhọde, edi ama okon̄ ekem ye se ẹtịn̄de ẹban̄a enye ke Genesis 8:4, 5. N̄ko, inamke n̄kpọ m̀mê ubom oro akabak ke m̀mọ̀n̄ ke obot oro, ndi enye ikpakatahake ima ediwak isua ikie emi ẹkebede?

N̄ko-n̄ko, mme owo isisọpke inịm ndụn̄ọde oro ẹnamde ke enyịn̄ ido ukpono. Ọbọn̄ kiet oro akanamde ndutịm man ẹkenam ndụn̄ọde ọkọdọhọ ke edieke ẹkụtde ubom oro, ke oro “ọyọsọn̄ọ mbuọtidem ediwak miliọn owo . . . onyụn̄ anam ediwak owo ẹnyene mbuọtidem ke Abasi.” Enye n̄ko ọkọdọhọ ke mbono mme ọkọmbụk n̄kpọntịbe oro ẹkenịmde ke 2004 ete ke edieke ẹkụtde ubom emi, ke oro edidi “n̄kponn̄kan n̄kpọ oro akanam etịbede tọn̄ọ Christ ekeset.” Edi mmọ ikakaha ikanam ndụn̄ọde oro aba.

Edieke ẹkụtde ubom Noah, ndi oro ọyọsọn̄ọ mbuọtidem mme owo onyụn̄ anam mbon oro mîkenyeneke mbuọtidem ke Abasi ẹnyene? Bible owụt ke idịghe se ẹkụtde ke enyịn esinam owo enyene ata mbuọtidem. (2 Corinth 5:7) Ndusụk mbon oro mîsinịmke n̄kpọ ke akpanikọ ẹdọhọ ke mmimọ idinịmke ndusụk mbụk Bible ibọhọke mmimọ ida enyịn mmimọ ikụt mme n̄kpọ oro owụtde ke mmọ ẹma ẹtịbe. Nnyịn imọfiọk ke idụhe se idinamde utọ mbon oro ẹnyene mbuọtidem ke Abasi. Jesus ke idemesie ọkọdọhọ ke ndusụk owo idinịmke se Bible etịn̄de—idem ọkpọkọm mmọ ẹkụt owo esetde ke udi ọwọrọ edi!—Luke 16:31.

Edi emi iwọrọke ke mbon oro ẹnyenede ata mbuọtidem ẹsinyụn̄ ẹnịm n̄kpọ ntre nnannan. Baba, enyene ata akpan ntak oro esinamde mmọ ẹnyene mbuọtidem. (Mme Hebrew 11:1) Ndi odu ata akpan ntak oro anamde mbon oro ẹnyenede eti ibuot ẹnịm ke se Bible etịn̄de aban̄a Ukwọ eyo Noah edi akpanikọ? Ke akpanikọ, odu. Jesus Christ ama etịn̄ nnennen nnennen ete: “Noah [odụk] ke ubom, ndien ukwọ edi.” (Luke 17:26, 27) Akakan ntak oro akpanamde inịm edi oro. Ntak idọhọde ntre?

Jesus okodu ke heaven mbemiso enye ekedide isọn̄. (John 8:58) Enye ama etie ke heaven okụt nte ẹkọn̄de ubom oro onyụn̄ okụt Ukwọ oro. Ntre, nso ikpenen̄ede inam enịm mbụk emi ke akpanikọ? Ndi se mme anam-ndụn̄ọde oro ẹdọhọde ke imodori enyịn ndikụt mbak ubom oro ke enyọn̄ obot emi snow ofụkde akpanam enịm? Ndi ikpakam idịghe ikọ Eyen Abasi emi eketiede ke heaven okụt kpukpru se iketịbede? Edieke itịmde ikere iban̄a mbụme emi, oro ayanam ifiọk ke ubom Noah ama odu.

[Ikọ Idakisọn̄]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 13]

Ndi odu ata akpan n̄kpọ oro owụtde ke se Bible etịn̄de aban̄a Ukwọ eyo Noah edi akpanikọ?

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 14]

Jesus Christ ama etịn̄ nnennen nnennen ete: “Noah [odụk] ke ubom, ndien ukwọ edi”