Ndise idan̄ ọyọyọhọ ererimbot mfịn. * Ẹda enye ẹsuan etop n̄kpọurua, ẹnyụn̄ ẹda ẹnam mme owo ẹfiọk se iwọrọde idi. Ẹsisio enye ke vidio, ke TV, ke kọmputa, ke Intanet, ke senima, ye ke telefon. Ẹsinyụn̄ ẹwewet enye ke n̄wed. Etie nte idụhe n̄kpọ emi ata ediwak owo ẹmade nte ndise idan̄. Mme owo ẹse ndise idan̄ idahaemi ẹkan nte akanam ẹsede.—Se ekebe oro,  “Nte Mme Owo Ẹsede Ndise Idan̄.”

Nte ẹsiode ndise idan̄ okpụhọde idahaemi. Prọfesọ Gail Dines ewet ete: “Ndise idan̄ edehe idahaemi tutu se ẹkesidade nte ata mbubiam n̄kpọ ke eset idoroke owo ndidien aba idahaemi.”

Afo ada emi didie? Ndi ndise idan̄ esinam owo n̄kpọ, m̀mê isinamke? Jesus ọkọdọhọ ete: “Kpukpru nti eto ẹn̄wụm nti mfri, edi kpukpru mbumbu eto ẹn̄wụm mbukpo mfri.” (Matthew 7:17) Nso ke ndise idan̄ esinam owo? Man ibọrọ mbụme emi, yak idụn̄ọde ndusụk n̄kpọ iban̄a ndise idan̄.

SE NTAIFIỌK ẸDỌHỌDE: Ndise idan̄ esimemehe owo. Ndusụk ntaifiọk ẹdọhọ ke enye etie nte cocaine, un̄wọn̄, m̀mê sika emi owo mîsisọpke itre.

Brian * emi ekesimade ndise ndise idan̄ ke Intanet ọdọhọ ete: “N̄kekemeke nditre. Ekesitie nte ndu ke ererimbot en̄wen. Ẹkuriku ama esitọrọde mi, ibuot onyụn̄ ọkọn̄ mi. Mma nnen̄ede nyom nditre, edi ediwak isua ama ebe, ke nsese.”

Mbon emi ẹsisede ndise idan̄ isiyakke mme owo ẹdiọn̄ọ se mmimọ inamde. Mmọ ẹsidịp n̄kpọ emi etieti ẹnyụn̄ ẹsu nsu. Ntak edi oro ediwak mmọ ẹsimade nditie ikpọn̄, ẹnam n̄kpọ bụt bụt, ẹkop editịmede esịt, ẹnyụn̄ ẹsọp iyatesịt. Esikam ọdọn̄ ndusụk mmọ ndiwot idem. Serge emi esision̄ode ndise idan̄ ke Intanet ọdọn̄ ke fon esie ese ọdọhọ ete: “N̄kpọ emi ama esifịna mi etieti. N̄kọwọrọke n̄kpọ ndomokiet. Esịt ama esimia mi ufen, n̄konyụn̄ ntie nte asan̄a ikpọn̄ ebọk emi odụkde afia. Bụt ama esinam mi, esịt onyụn̄ etịmede mi. Bụt ye ndịk ikayakke ntịn̄ n̄kpọ emi nnọ owo, edi ekpedi mma ntịn̄ ẹkpen̄wam mi.”

Idem editotop enyịn nse ndise idan̄ m̀mê owo ndikụt enye ke ndudue ekeme ndibiat owo ibuot. Dr Judith Reisman, akwaowo emi esikpepde n̄kpọ aban̄a n̄kpọ emi ọdọhọ ete: “Ndise idan̄ esinen̄ede abiat owo ibuot, owo isinyụn̄ isọpke ifre enye. Esidi anam anam owo emi ekesede ndise emi afiak eti kpukpru se enye ekesede.” Susan emi edide isua 19, emi okokụtde ndise idan̄ ke Intanet ọdọhọ ete: “Ndise emi iwọrọke mi ke ibuot. Esidi anam anam mfiak nti kpukpru se n̄kokụtde. Etie nte ndise emi idiwọrọke mi ofụri ofụri ke ibuot tutu amama.”

SE ANADE ỌFIỌK: Ndise idan̄ esisịn owo ke ufụn onyụn̄ asabade mme andise.—2 Peter 2:19.

SE NTAIFIỌK ẸDỌHỌDE: N̄wed kiet ọdọhọ ete: “Ndise idan̄ esibiat ndọ onyụn̄ asuan ufọk owo.”—The Porn Trap emi Wendy ye Larry Maltz ẹwetde.

Se nte ndise idan̄ esibiatde ndọ onyụn̄ abiatde ufọk owo mi:

• Iyakke ebe ye n̄wan ẹkop inem ndọ ẹnyụn̄ ẹnyene ata ima.—Mme N̄ke 2:12-17.

• Anam owo oyom ufọn idemesie kpọt, iyakke enye oyụhọ ye ebe m̀mê n̄wan esie.—Ephesus 5:28, 29.

• Anam owo atak ndikere nte ikpodude ye n̄wan m̀mê erenowo.—2 Peter 2:14.

• Anam andise oyom n̄wan m̀mê ebe esie etiene enye anam se enye esikụtde.—Ephesus 5:3, 4.

• Anam andise ekere oburobụt n̄kpọ m̀mê esịn efịbe.—Matthew 5:28.

 Bible ọdọhọ owo ‘okûbian̄a’ n̄wan m̀mê ebe esie, ndien owo emi esịnde efịbe abian̄a n̄wan esie ebe nde. (Malachi 2:16) Efịbe ekeme ndibiat ndọ. Utọ n̄kpọ emi esinam nditọ ẹbọ ufen.

Ndise idan̄ esibiat nditọwọn̄ n̄ko. Brian emi iketịn̄de iban̄a ọdọhọ ete: “Ke ini n̄kedide n̄kpọ nte isua duop, mma n̄kụt n̄wed ndise idan̄ oro ete mi ekesisede nte n̄kosụk mbrede mbre ye nditọeka mi. Mma ntọn̄ọ ndidịbe nse mme ndise emi, edi n̄kọfiọkke se ikanamde mma utọ ndise oro. N̄kpọ emi ama edimehe mi, idem ke mma n̄kokpon.” Ndụn̄ọde emi ẹkenamde owụt ke ndise idan̄ ekeme ndibiat nditọwọn̄, anam mmọ ẹtak ndikere idan̄, ẹnyụn̄ ẹnam idan̄ ntịme ntịme.

SE ANADE ỌFIỌK: Ndise idan̄ esisuan ufọk onyụn̄ akama ediwak afanikọn̄.—Mme N̄ke 6:27.

BIBLE ỌDỌHỌ ETE: “Ẹwot mme ndido idem mbufo . . . man ẹtre use, mbubiam ido, ọkpọsọn̄ udọn̄ idan̄, idiọk udọn̄, ye edisịn esịt ke n̄kpọ owo, emi edide ukpono ndem.”—Colossae 3:5.

Ke nditịm ntịn̄, Jehovah * Abasi asasua ndise idan̄. Idịghe nte ke Jehovah imaha n̄kpọ an̄wan ye erenowo. N̄kọ enye okobot nnyịn ọnọ mme ndido emi. Enye okoyom n̄wan ye ebe ẹkop inemesịt, ẹnen̄ede ẹdiana kiet, ẹnyụn̄ ẹnyene nditọ.—James 1:17.

Nso ndien inam nnyịn idọhọ ke enye enenen̄ede asua ndise idan̄? Se ndusụk ntak mi.

• Enye ọdiọn̄ọ ke ndise idan̄ ekeme ndibiat owo.—Ephesus 4:17-19.

• Enye ama nnyịn inyụn̄ iyomke n̄kpọ ndomokiet anam nnyịn.—Isaiah 48:17, 18.

• Jehovah iyomke ndọ owo abiara inyụn̄ iyomke nditọ mmọ ẹbọ ufen.—Matthew 19:4-6.

• Enye oyom nnyịn idu eti uwem, iyomke inam n̄kpọ emi edifịnade owo en̄wen.—1 Thessalonica 4:3-6.

• Enye iyomke isabade idem m̀mê isịn efịbe.—Mme Hebrew 13:4.

• Jehovah ọdiọn̄ọ ke ndise idan̄ edinam nnyịn ida idan̄ nte Satan ye mme demon ẹdade.—Genesis 6:2; Jude 6, 7.

SE ANADE ỌFIỌK: Ndise idan̄ iyakke owo edi ufan Abasi.—Rome 1:24.

Odu mbon emi ẹnen̄erede ẹyom nditre ndise ndise idan̄. Se Bible etịn̄de owụt ke mbọm mmọ ẹnen̄ede anam Jehovah. Bible ọdọhọ ete: “Jehovah enyene esịtmbọm onyụn̄ ọfọn ido, isọpke iyatesịt onyụn̄ awak ima-mfọnido. Koro enye etịmde ọfiọk nte ẹbotde nnyịn, emeti ete ke nnyịn idi ntan.” (Psalm 103:8, 14) Enye ọdọhọ mbon nsụhọdeidem ete ẹdi ẹbine imọ man ‘ikpatua mmọ mbọm inyụn̄ ifọn ido ye mmọ ke nnennen ini oro mmọ ẹyomde un̄wam.’—Mme Hebrew 4:16; se ekebe oro “Se Owo Akpanamde man Etre Ndisise Ndise Idan̄.”

Abasi an̄wam ediwak owo emi ẹkeyomde enye an̄wam mmimọ. Kop se Bible etịn̄de mi aban̄a ndusụk mbon oro ẹketrede ndiọi ido: “Ẹmeyet mbufo ẹsana, . . . ẹmebat mbufo ke edinen ke enyịn̄ Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ ye ke spirit Abasi nnyin.” (1 Corinth 6:11) Ukem nte apostle Paul, utọ mbon oro ẹkeme ndidọhọ ke mmimọ ‘imenyene ukeme ndinam kpukpru n̄kpọ ebe ke enye emi ọnọde mmimọ odudu.’—Philippi 4:13.

Susan emi eketrede ndise ndise idan̄ ọdọhọ ete: “Jehovah ikpọn̄-ikpọn̄ ekeme ndin̄wam fi etre utọ n̄kpọ emi. Edieke afo oyomde enye an̄wam fi, enye iditreke ndin̄wam fi nnyụn̄ nnam fi afiak asana ke enyịn esie. Enye idikpọn̄ke fi tutu amama.”