Το Όνομα του Θεού, Ιεχωβά, σε Αιγυπτιακό Ναό

ΑΠΟ πότε και έπειτα εμφανίζεται το θεϊκό όνομα, Ιεχωβά ή Γιαχβέ, σε εξωβιβλικές πηγές; Κάποιοι λόγιοι απαντούν με βεβαιότητα: Ήδη από το 14ο αιώνα Π.Κ.Χ. Γιατί το λένε αυτό;

Γύρω στο 1370 Π.Κ.Χ., οι Αιγύπτιοι είχαν κατακτήσει πολλές χώρες. Ο Αιγύπτιος ηγεμόνας της εποχής, ο Φαραώ Αμενχοτέπ (Αμένωφις) Γ΄, οικοδόμησε έναν μεγαλοπρεπή ναό στην πόλη Σόλεμπ της Νουβίας, του σημερινού Σουδάν. Όταν οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν αυτόν το ναό, βρήκαν μια επιγραφή στην αιγυπτιακή ιερογλυφική η οποία φαίνεται ότι απεικονίζει το εβραϊκό Τετραγράμματο​—ΓΧΒΧ, δηλαδή Ιεχωβά. Αυτό το λάξευμα είναι κατά 500 χρόνια αρχαιότερο από τη φημισμένη Μωαβιτική Λίθο​—στην οποία πίστευαν προηγουμένως ότι υπάρχει η αρχαιότερη αναφορά στο όνομα του Θεού. Γιατί φαίνεται να είναι λαξευμένο το όνομα του Θεού της Γραφής σε αιγυπτιακό ναό;

«Η Χώρα των Σάσου του Γιάχου»

Ο Φαραώ Αμενχοτέπ Γ΄ αφιέρωσε το ναό που οικοδόμησε στον θεό Άμμωνα-Ρα. Ο ναός είχε μήκος περίπου 120 μέτρα και βρισκόταν στη δυτική όχθη του ποταμού Νείλου. Τα ιερογλυφικά που κοσμούν τις βάσεις των κιόνων μιας αίθουσας αναφέρουν τα ονόματα περιοχών τις οποίες ο Αμενχοτέπ ισχυριζόταν ότι είχε καθυποτάξει. Κάθε περιοχή αντιπροσωπεύεται από έναν αιχμάλωτο που έχει τα χέρια δεμένα πισθάγκωνα και φέρει ασπίδα πάνω στην οποία είναι χαραγμένο το όνομα της χώρας ή του λαού του. Ανάμεσα σε αυτά τα ιερογλυφικά μπορεί κανείς να διακρίνει τις χώρες αρκετών λαών που αποκαλούνταν Σάσου ή Σόσου. Ποιοι ήταν οι Σάσου;

Σάσου ήταν το κοινό όνομα με το οποίο αποκαλούσαν οι Αιγύπτιοι τους Βεδουίνους​—περιφρονημένες φυλές που ζούσαν πέρα από τα ανατολικά σύνορα της Αιγύπτου. Οι χώρες των Σάσου κάλυπταν τη νότια Παλαιστίνη, τη νότια Υπεριορδανία και το Σινά. Σύμφωνα με μερικούς ερευνητές, οι χώρες που περιγράφεται ότι ανήκαν στους Σάσου εκτείνονταν προς τα βόρεια ως  τον Λίβανο και τη Συρία. Ο κατάλογος με τις κατακτημένες χώρες που εμφανίζεται στη Σόλεμπ περιλαμβάνει και μία η οποία έχει διαβαστεί είτε «Ο Γιαχβέ στη χώρα των Σόσου» είτε «Η χώρα των Σάσου του Γιάχου» είτε «Χώρα των Σάσου-γχβ». Ο αιγυπτιολόγος Ζαν Λεκλάν λέει ότι το όνομα που εμφανίζεται χαραγμένο στην ασπίδα της Σόλεμπ «αντιστοιχεί στο “τετραγράμματο” του θεού της Αγίας Γραφής, το ΓΧΒΧ».

Οι περισσότεροι λόγιοι πιστεύουν ότι το όνομα Γιάχου ή Γιαχβέ σε αυτήν και σε παρόμοιες φράσεις πρέπει να παραπέμπει σε κάποια τοποθεσία ή περιφέρεια. Ο λόγιος Σμουέλ Αχιτούβ λέει ότι η επιγραφή προσδιορίζει «την περιοχή στην οποία περιπλανούνταν η φυλετική ομάδα των λάτρεων του Γιάχου, του Θεού του Ισραήλ». a Αν το συμπέρασμά του είναι σωστό, το τοπωνύμιο αυτό είναι ένα από τα αρκετά αρχαία σημιτικά παραδείγματα που προσδιορίζουν τόσο μια τοποθεσία όσο και το θεό της. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το όνομα Ασσούρ, το οποίο προσδιορίζει και τη χώρα της Ασσυρίας και την υπέρτατη θεότητά της.

Αναφορικά με την επιγραφή στο ναό της Νουβίας, ο Βιβλικός λόγιος και αρχαιολόγος Ρολάν ντε Βο λέει: «Σε μια περιοχή με την οποία οι προπάτορες του Ισραήλ είχαν τόσο πολλές διασυνδέσεις, υπήρχε, ήδη από τα μέσα της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., ένα γεωγραφικό ή εθνικό όνομα πολύ παρόμοιο, αν όχι ταυτόσημο, με το όνομα του Θεού του Ισραήλ».

Όνομα που Εξακολουθεί να Τιμάται

Η Σόλεμπ δεν είναι το μόνο μέρος στη Νουβία όπου εμφανίζεται το όνομα Γιαχβέ με αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Προφανώς, αντίγραφα του καταλόγου της Σόλεμπ υπάρχουν επίσης σε ναούς του Ραμσή Β΄ στη δυτική Αμάρα και στην Άκσα. Στον κατάλογο της Αμάρα, τα ιερογλυφικά που αποδίδονται «Ο Γιαχβέ στη χώρα των Σόσου» μοιάζουν με τα ιερογλυφικά που δηλώνουν άλλες περιοχές των Σόσου, οι οποίες πιστεύεται ότι είναι το Σηείρ και η Λάβαν. Η Γραφή συσχετίζει αυτές τις περιοχές με τη νότια Παλαιστίνη, τον Εδώμ και το Σινά. (Γένεση 36:8· Δευτερονόμιο 1:1) Ήταν περιοχές όπου κατοικούσαν άνθρωποι οι οποίοι ήξεραν και λάτρευαν τον Ιεχωβά, τόσο πριν όσο και μετά την παραμονή του Ισραήλ στην Αίγυπτο.​—Γένεση 36:17, 18· Αριθμοί 13:26.

Ανόμοια με τα ονόματα άλλων θεών που εμφανίζονται σε αρχαίες επιγραφές, το όνομα του Θεού της Γραφής, του Ιεχωβά, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται και να τιμάται σε ευρεία κλίμακα. Για παράδειγμα, σε 230 και πλέον χώρες, περισσότεροι από εφτά εκατομμύρια Μάρτυρες του Ιεχωβά αφιερώνουν τη ζωή τους στο να βοηθούν άλλους, όχι μόνο να μάθουν αυτό το όνομα, αλλά και να πλησιάσουν τον Θεό που φέρει το μοναδικό όνομα Ιεχωβά.​—Ψαλμός 83:18· Ιακώβου 4:8.

[Υποσημείωση]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 21]

Γιατί είναι λαξευμένο το όνομα Ιεχωβά, το όνομα του Θεού της Γραφής, σε παγανιστικό αιγυπτιακό ναό;

[Χάρτης στη σελίδα 21]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Ναός στη Σόλεμπ

ΣΟΥΔΑΝ

Ποταμός Νείλος

[Εικόνες στη σελίδα 21]

Ακριβές αντίγραφο του κίονα του ναού

[Εικόνα στη σελίδα 22]

Τα ερείπια του ναού του Άμμωνος-Ρα, Σόλεμπ, Σουδάν

[Ευχαριστίες]

Ed Scott/Pixtal/age fotostock

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 21]

Background: Asian and Middle Eastern Division/The New York Public Library/Astor, Lenox and Tilden Foundations