A vakayacori ena ika26 ni Seviteba 2018 ina ika6 ni Janueri, 2019, e dua na soqo e Munich ena vale ni iyau maroroi na Munich Documentation Centre for the History of National Socialism. Na inaki ni soqo qori mera kila na lewenivanua na nodra vakacacani na iVakadinadina i Jiova ena veiliutaki nei Itala. E toka na vale ni iyau maroroi qori ena vanua e tiko kina eliu na itikotiko liu ni isoqosoqo nei Itala.

Ni dola na soqo e vakamacalataka o Dr. Hans-Georg Küppers, e dua na vakailesilesi e Munich na inaki ni kena caka na soqo: “E bibi dina na soqo qo, ni dua na gauna balavu era sega ni kilai tu na iVakadinadina i Jiova nira vakararawataki tale ga ena veiliutaki nei Itala. . . . E kena inaki sara ga moni kilai ira na vakacacani ena gauna ya.”

E 60 taucoko na vanua ni sarasara ena loma ni vale ni iyau maroroi qori, era vakaraitaki kina na itukutuku makawa me baleta na ka era sotava na tacida e Munich donuya nona veiliutaki o Itala. E laurai kina nodra yaloqaqa, yalodina kei na nodra vakabulai na tacida. Dua na vanua qori rau vakamacalataki kina o Martin kei Gertrud Pötzinger. Oti ga e vica na vula nodrau vakawati, rau vesu, ia e duidui na keba ni veivakararawataki rau vakau kina. E ciwa taucoko na yabaki nodrau sega tu ni sota. Ia rau qai bula ruarua, e lai lewe sara ni iLawalawa Dauvakatulewa ni iVakadinadina i Jiova o Brother Pötzinger.

Dua tale na vanua e vakamacalataki kina na italanoa me baleti Therese Kühner. Ena 1929 e qai iVakadinadina i Jiova (era kilai na gauna ya mera International Bible Students.) Na gauna e vakatabuya kina o Jamani nodra cakacaka na tacida, e dau vakayacori lo tiko ena nona vale na soqoni, e tekivu tabaka lo tale ga noda ivola na iVakadinadina i Jiova. Na gauna era toboki koya kina na ito nei Itala, e vesu, qai beitaki ni “tabaka qai veisoliyaka tiko na ivola e saqati kina na matanitu kei na nodra vakayalolailaitaki na sotia.” E kila o Sister Kühner ni na rawa ni vakamatei, ia e yalodina tiko ga. E qai vakamatei ena ika6 ni Okotova, 1944.

Ena so tale na vanua e vakamacalataki kina nodra tawaveitovaki na tacida nira sega ni via tukuna ni nodra ivakabula o Itala salavata kei na salutu. Qori e vakavuna mera cati kina.

Ena 1934, e yalataka o Itala ni na vakarusai ira na iVakadinadina i Jiova, e kaya: “Era na vakawabokotaki na ilala qo e Jamani!” Era vosota na tacida nona veivakacacani mosimosi o Itala, ni saga me vakayacori na nona inaki ca. Na gauna qo sa sega ni qai kune e dua na kena o se o ira na nona ito, ia e tubu na kedra iwiliwili na tacida e Jamani me sivia na le 165,000. Eda vakavinavinaka vei Jiova, ni veisautaka noda vakacacani me noda inuinui e “sega ni veivakamaduataki.”—Roma 5:3-5.