Raitayaloyalotaka mada ni mudre tu na cagi ena vanua dravuisiga o Arapea. Ratou dabe toka o Jope kei ratou nona itokani o Elifasi, Pilitati, kei Sofa. E waraka tiko me ratou tukuna e dua na ka nona itokani. Sa sega tale ni dua na ka me qai tukuna o Jope, ni sa oca sara ga ena dua na veiba balavu. Ia ratou sa vagagalu tu nona itokani, ratou sega tale ga ni via raici Jope ni sa tini botoilevu tu nodratou vosavosa vakavuku, nodratou vosa “wale,” kei na veivakacacani. (Jope 16:3) Na ka duadua ga e saga o Jope me taqomaka, oya na nona yalodina.

 De dua e nanuma o Jope ni ka ga sa vo vua me vakaraitaka na nona yalodina. Sa kau tani vua nona iyau, ratou mate e 10 na luvena, era sa sega ni veidokai qai veitokoni nona itokani kei ira na tiko voleka. Kuria oya, ni sa tauvimate tu, e loaloa na kuliniyagona ena levu ni mate, e robota tale ga na karokaro kei na ulo. E boica mada ga nona icegu. (Jope 7:5; 19:17; 30:30) Sa qai cudru ga vakalevu ena ka ratou beitaki koya kina na tolu nona itokani. E saga me vakadinadinataka ni sega ni tamata ca me vaka ratou tukuna tiko nona itokani. E vagalui ratou sara ga na iotioti ni ka e tukuna. E sega tale ni dua na ka me ratou tukuna rawa. Ia se rarawa tiko ga o Jope, e vinakata sara ga na veivuke!

 Sa rauta me cala na rai nei Jope me baleta na kena ituvaki. E vinakata me dusimaki, vakadodonutaki, me vakacegui qai kauaitaki. Ia qori na ka ratou sega ni cakava nona itokani. Vakacava o bau sotava e dua na ituvaki o vinakata sara ga na veivuke kei na veivakacegui? Sa bau vakacudrui iko e dua o nanuma ni nomu itokani? Ena rawa ni yaga vei iko qai vakadeitaka nomu inuinui, ke o vulica na sala e vakadodonutaki Jope kina na Kalou o Jiova, kei na nona ciqoma na ivakasala.

 Eda wilika sara ena itukutuku kei Jope e dua na ka eda sega ni namaka. E duri voleka tu e kea e dua na cauravou na yacana o Ilaiu. Sa dede nona vakarogoca tiko nodratou veiba o ratou na tagane sa cavuti oti mai. E sega sara ga ni taleitaka na ka e rogoca.

 E cudruvi Jope o Ilaiu. E rarawataka ni “vakadonui koya ga, e sega ni vakadonuya na Kalou,” ena levu ni ka ratou tukuna nona itokani. Ia dua na ka nona kauaitaki Jope—e kila na nona rarawa, nona yalodina, kei na nona vinakata tu na ivakasala vakayalololoma, me vakacegui tale ga. Sa rauta me cudruvi ratou tale ga na dauveivakacegui lasulasu qori o Ilaiu! A rogoca vinaka tu nodratou beitaki Jope tiko, ratou saga me ratou vakaluluqataka nona vakabauta, ratou beci koya, ratou saga tale ga me tawayalodina. Koya e ca sara, nodratou lasu e lai vakaucacataki kina na Kalou. E waraka tu ga o Ilaiu me tukuna e dua na ka!—Jope 32:2-4, 18.

 E kaya: “Au gone ga dou qai kenaturaga. Au mani galu ga ena veidokai, au sega tale ga ni via tukuna vei kemudou na ka au kila.” Ni sega ni vosota rawa, e mani kaya: “Na nona vuku e dua e sega ni vakatau ga ena yabaki, era sega ni kila duadua ga na qase na ka dodonu.” (Jope 32:6, 9) Mani vosa balavu sara o Ilaiu me vakadinadinataka na ka e tukuna qori. E sega ni vakataki ratou o Elifasi, Pilitati kei Sofa ni duidui na sala e vosa kina vei Jope. E vakadeitaka vei Jope ni na sega ni vosa beci koya se vakavuna tale nona rarawa. E dokai Jope tale ga ni cavuta na yacana, qai tukuna ni ratou sega ni dokai koya na tolu na tagane ratou a veitalanoa eliu. a E kaya ena veidokai: “Qo, rogoca mada na noqu vosa Jope.”—Jope 33:1, 7; 34:7.

 E vosa vakadodonu o Ilaiu vei Jope: “O iko ga o vosa niu rogo tu, . . . ‘Au dodonu, qai sega ni valavala ca, au savasava, e sega noqu cala. Ia e saga tiko ga na Kalou me saqati au.’” E tukuna sara ga vakadodonu o Ilaiu vei Jope nona cala, e taroga: “O vakadeitaka ni o donu mo tukuna kina, au yalododonu cake vua na Kalou?” E vinakata o Ilaiu me veisautaka o Jope nona rai. E kaya vei Jope na cauravou qo: “E sega ni dodonu mo tukuna qo.” (Jope 33:8-12; 35:2) E kila o Ilaiu ni cudruvaka tiko o Jope na levu ni ka sa vakayalia, kei na nodratou veivakalolomataki nona itokani lasulasu. Ia e vakasalataki Jope o Ilaiu: “Qarauna sara me kua ni tini ena veicati na nomu cudruwaqawaqa mo veibeci kina.”—Jope 36:18.

 Na ka kece e tukuna o Ilaiu, sa qai vakabibitaka ni dodonu tu ga na ka kece e cakava o Jiova. E veiuqeti dina na ka e tukuna me baleta na Kalou: “E sega ni rawa vua na Kalou dina me caka ca. Me cala o koya e Kaukaua Duadua! . . . E sega ni dau vakatanitaka na lewadodonu o koya e Kaukaua Duadua.” (Jope 34:10, 12) E qai tukuna o Ilaiu vei Jope ni dua na sala e vakaraitaka kina o Jiova nona lewadodonu kei na nona yalololoma vua, oya ni sega ni totogitaki koya ni vosa vakariri qai veibeci. (Jope 35:13-15) E sega ni vakaraitaka o Ilaiu ni kila e levu na ka me baleta na Kalou, ia e yalomalumalumu tiko ga, ni kaya: “Na Kalou sa rui cecere mai na ka eda na kila rawa.”—Jope 36:26.

 E vosa vakadodonu o Ilaiu, ia se yalovinaka tiko ga. E vakamacalataka na inuinui totoka, ni dua na siga ena vakabulabulataka tale o Jiova na yago i Jope. E qai tukuna na Kalou me baleta nona tamata yalodina: “Me bulabula cake na lewena mai na lewena ni se itabagone. Me lesu tale ina veisiga se tu kina vua na kaukaua vakaitabagone.” E vakaraitaka tale ga o Ilaiu na nona yalovinaka ni kerei Jope me vakamacala, ia e sega ni tukuna vua na ka me cakava. E kaya: “Mo vosa, niu via vakadinadinataka ni o donu.” (Jope 33:25, 32) Ia e galu tu ga o Jope. De dua e liaci koya, e sega kina ni via saqata na ivakasala e tau ena yalovinaka qai veiuqeti. De dua e tagi ni kila ni kauaitaki koya dina o Ilaiu.

 Eda rawa ni vulica vei rau na tagane yalodina qori e levu na ka bibi. Eda vulica vei Ilaiu na sala meda veivakasalataki kina, meda veivakacegui tale ga. Na itokani dina ena vosa vakadodonu ke o cala bibi, se vakasalataki iko ni raica e dua na ituvaki ena vakaleqai iko. (Vosa Vakaibalebale 27:6) Eda vinakata sara ga meda itokani va qori. Meda dau yalovinaka, meda veiuqeti tale ga ke ra vosa mada ga vakariri. Ia vakacava ke dua e vakasalataki keda? Meda vakatotomuri Jope mada ga meda kua ni cata na ivakasala, meda ciqoma ga ena yalomalumalumu. E ganiti keda kece na veivakasalataki kei na veivakadodonutaki ni na rawa ni vakabulai keda.—Vosa Vakaibalebale 4:13.

 Levu na gauna ni vosa tiko o Ilaiu ena cavuta na cagi, na o, na kurukuru kei na tibi ni liva. E kaya me baleti Jiova: “Vakatudaliga ina vadugu ni domona.” Oti ga vakalailai qori e tukuna o Ilaiu na “cagi kaukaua.” (Jope 37:2, 9) Na gauna e vosa tiko kina o Ilaiu vei Jope, rau raica ni sa tekivu veisau vakamalua na draki. Sa toso sara tiko mai e dua na draki ca lai yaco me cagi kaukaua, ia e qai yaco e dua na ka vakatubuqoroqoro. E vosa mai o Jiova!—Jope 38:1.

 Nida wilika tiko na vola i Jope, e veivakacegui dina na ka e tukuna o Jiova vei Jope. Me vaka ga na kena cagitaka na benu e dua na batinicagi kaukaua, e va tale ga qori na kaukaua ni vosa i Jiova ni cagitaka laivi na vosa tawayaga, kei na nodratou vosa lasu kece o Elifasi, Pilitati, kei Sofa. Dua na gauna e muri sa qai vosa vei ratou na tagane qori o Jiova. E kauaitaki Jope ga vakatabakidua; e vakadodonutaki koya me vaka ga na ka e cakava e dua na tama vua na luvena tagane.

 E kila o Jiova na rarawa i Jope. E lomani koya, me vaka ga nona dau lomani ira na luvena nira sotava na veika dredre. (Aisea 63:9; Sakaraia 2:8) E kila vinaka tale ga ni “vosa tiko ena lecaika” o Jope, qori sa qai kuria ga nona leqa. E mani vakadodonutaki Jope o Jiova ni tarogi koya ena so na taro vakavure vakasama. E tekivu ena nona kaya: “O tu mada mai vei niu tauyavutaki vuravura? Tukuna mai ke o nanuma ni o kila.” Ni se qai tekivu na bulibuli, era kaila ena vakasausau na “kalokalo ni mataka,” qori o ira na vuvale agilosi ni Kalou nira marautaka na totoka ni nona ibulibuli. (Jope 38:2, 4, 7) E sega sara ga ni kila e dua na ka qori o Jope.

 E vakamacalataka sara o Jiova nona ibulibuli. Vaka ga e vakasarasarataki Jope me raica na ka sa kilai tu nikua me ka vakasaenisi me vaka na maliwalala, manumanu kei na kau, irairai ni vuravura, na rarama, na rorogo, na idre ni vuravura, kei na livaliva. E vakamacalataka mada ga vei Jope na manumanu era bula tu ena nona gauna me vaka na laione, reveni, me ni veiulunivanua, asa kila, bulumakau tagane kila, ositereji, ose, ganivatu, ikeli, piimoci (dusia tiko qo na ipo), kei na livaiacani (rairai korokotaile). Dua dina na ka dokai mo tiko ena dua na kalasi me kena qasenivuli na Dauveibuli ni lomalagi kei na vuravura! b

 Na cava mada e tukuni tiko eke? E vinakati vakalevu vei Jope na yalomalumalumu. E vosakudrukudrutaki Jiova ni vakavuna nona rarawa. Qori sa qai kuria ga nona leqa, e vakaleqa tale ga nona veiwekani kei na Tamana dauloloma. E mani tarogi koya vakavica o Jiova, ‘O a tu mai vei niu bulia na veika vakatubuqoroqoro ni lomalagi kei na vuravura? Vakacava o rawa ni vakani ira? O rawa ni vakamanoataki ira?’ Ke sega ni rawa mada ga vei Jope me vakamanoataka na veika e bulia o Jiova, ena qai rawa vakacava me tukuna vua na ka me cakava? E levu sara na ka e kila o Jiova mai vei Jope.

 E kilai na loloma levu i Jiova ena ka kece e tukuna vei Jope. Vaka ga me tukuna tiko vei Jope: ‘Luvequ, keu sa rawa ni bulia na ka kece qo, meu kauaitaki ira tale ga, meu qai sega vakacava ni kauaitaki iko? Vakacava, au na rawa ni biuti iko dina, meu vakamatei ratou na luvemu, vakarusa nomu iyau, vakavuna tale ga mo tauvimate? Au na rawa ni solia tale vei iko na ka o vakayalia, qai vakabulai iko?’

 E vinakata o Jiova me vakasamataka o Jope na nona taro, e mani sauma ga e rua nona taro o Jope. E sega ni via veiba, vaqara iulubale, se me kaya ni dina. Na levu ni nona yalomalumalumu o Jope, e kaya ga vakadodonu ni se lailai sara na ka e kila, e veivutunitaka tale ga nona vosa vakariri. (Jope 40:4, 5; 42:1-6) Eda raica eke na levu ni nona vakabauta o Jope. E vosota e levu na ituvaki dredre, ia e dei ena nona vakabauti Jiova. E ciqoma na veivakadodonutaki i Jiova, qai veisautaka nona rai. Meda vuli mada ga ena nona ivakaraitaki nida taroga, ‘Vakacava au dau yalomalumalumu ni ciqoma na ivakasala kei na veivakadodonutaki?’ Eda vinakata kece qori. Nida ciqoma na ivakasala, eda sa vakatotomuria tiko na vakabauta nei Jope.

 E kila vinaka tu o Jiova na levu ni nona rarawa o Jope, e mani vakacegui koya. E kaya vei Elifasi, o koya e qase duadua vei ratou na tolu na dauveivakacegui lasulasu: “E waqa sara ga noqu cudru vei iko kei rau na nomu itokani, ni dou sega ni tukuna na ka dina me baleti au me vakataki Jope na noqu dauveiqaravi.” (Jope 42:7) Vakasamataka mada na vosa qori. Vakacava e kaya tiko o Jiova ni lasu na ka kece ratou tukuna na tolu na tagane qori, se donu na ka kece e cavuta o Jope? Sega. c Ia e duidui sara vakalevu na ituvaki kei Jope vei ratou na dauveibeitaki. E rarawa vakalevu o Jope, e tagi, qai vakayalolailaitaki koya na veibeitaki lasu. Sa rauta me vosa vakariri ena so na gauna. Ia e sega ni sotava na ituvaki dredre qori o Elifasi kei rau nona itokani. Na nodratou dokadoka ratou nakita me ratou vosa vakalialia, e lailai tale ga nodratou vakabauti Jiova. Ratou vosa vakacacataki Jope, ratou tukuna tale ga na veika ca me baleti Jiova. E nanumi kina ni Kalou e voravora qai ca!

 Sa rauta me tukuna o Jiova vei ratou na tolu na tagane qori me ratou cabora e dua na isoro e saulevu. E dodonu me ratou cabora e vitu na bulumakau kei na vitu na sipi tagane se mani vakacava na kena saulevu. Toso na gauna, e tukuni ena Lawa e soli vei Mosese ni dodonu me cabora na bulumakau na bete levu ke valavala ca ina matanitu o Isireli. (Vunau ni Soro 4:3) Ena Lawa, qori e manumanu saulevu duadua me vakacabori. Cava tale e kaya o Jiova? Ena ciqoma wale ga nodratou isoro na tagane ratou beitaki Jope, ke masulaki ratou rawa o koya. d (Jope 42:8) Vakasamataka mada na vakacegu ena vakila o Jope, ni vakacerecerei koya na nona Kalou, e tauca tale ga vakadodonu na lewa!

 E nuidei o Jiova ni na cakava o Jope na ka e kerea vua, me vosota nodratou malumalumu na tagane ratou vakararawataki koya. E sega tale ga ni vakararawataki Tamana o Jope. (Jope 42:9) E sega ni laurai wale ga nona yalodina o Jope ena ka e tukuna, e laurai sara ga qori ena nona talairawarawa vei Jiova. Sa rauta me vakalougatataki koya vakalevu o Jiova.

 Dua na ka na nona ‘kauaitaki Jope vakalevu o Jiova, e yalololoma tale ga vua.’ (Jemesa 5:11) Eda kila vakacava? E vakabulai Jope mai na kena mate. Vakasamataka mada na marau e vakila o Jope ni sa “bulabula cake na lewena mai na lewena ni se itabagone” me vaka ga e tukuna o Ilaiu! Era sa qai gole mai nona vuvale kei ira nona itokani mera vakacegui koya, ra kauta tale ga eso na iloloma. E vakavutuniyautaki koya tale o Jiova ni vakaruataka na ka e vakayalia. Vakacava o ratou na luvena sa mate? Cava e cakava o Jiova me vakacegui Jope kina ena ituvaki mosimosi qori? Se mosi tu ga na lomadrau vakaveiwatini nira mate na luvedrau, ia dua na ka na nodrau marau ni tini tale na luvedrau! E vakabalavutaka tale ga o Jiova nona bula. E bula o Jope me 140 vakacaca na yabaki, e raici ratou tale e va nona itabatamata. E kaya na iVolatabu: “Sa qai mate o Jope ni sa dede qai marautaki na nona bula.” (Jope 42:10-17) Rau na sotavi ira tale na luvedrau ena parataisi, wili kina na le 10 e vakamatea o Setani.—Joni 5:28, 29.

 Na cava e vakalougatataki Jope kina vakalevu o Jiova? E kaya na iVolatabu: “Oni sa rogoca na vosota i Jope.” (Jemesa 5:11) E sega ni dua tale vei keda e tautauvata kei Jope ena levu ni nona vosota na veika dredre. Na vosa na “vosota,” e dusia ni sega wale ga ni vorata na ituvaki dredre o Jope. E vakaraitaka tale ga na dei ni nona vakabauta kei na nona lomani Jiova. Ni vakararawataki vakaca, e sega ni katona na ca se cudru, ia e veivosoti ga mai vu ni lomana. E dei tiko ga ena nona nuinui totoka, e taqomaka tale ga e dua na ka e talei sara vua, oya nona yalodina vei Jiova.—Jope 27:5.

 E bibi vei keda yadua meda vosota. Ena saga o Setani me vakayalolailaitaki keda me vaka a cakava vei Jope. Ia ke da vosota ena vakabauta, da yalomalumalumu tiko ga, tu vakarau ni veivosoti, qai taqomaka noda yalodina, eda na rawata noda inuinui se bera mai. (Iperiu 10:36) Dua ga na sala eda na vakacudrui Setani kina, oya nida yalodina me vakataki Jope. Ia ena marau vakalevu o Jiova o koya e lomani keda!