“SA DUA na ka na levu ni noqu via tagi,” e kaya o Mike ena nona nanuma lesu na mate i tamana. E dau nona rai tu o Mike ni ra sega ni dau tagi na tagane. E muri sa qai kila ni a cala na nona rai. Ni sa leqa na tukana e dua na i tokani i Mike, sa kila o koya na ka me cakava. E kaya: “Ke a yaco oqo ena vica wale ga na yabaki sa oti, keu a tukuna vua ena noqu vakatavitavia ga na tabana, ‘Raica, mo yalo vakatagane.’ Ia oqo au a tara ga na ligana, au qai tukuna vua, ‘Ke o via tagi, tagi ga. O na vakila na kena vinaka. Ke o vinakata meu lako, au na lako. Ke o vinakata meu tiko, au na tiko. Ia ke o via tagi, kua sara ni madua.’”

Sa dua tale ga na ka na nona via tagi o MaryAnne ena gauna a mate kina o watina. E kaya: “Au a rui kauwai meu i vakaraitaki vinaka vei ira tale na so niu a saga vakaukauwa me kua ni vakilai na noqu lomararawa. Ia au sa qai vakila ni vakaleqai au sara ga na noqu via vakayacora oya. Au sa qai vakasamataki au sara vakavinaka, au qai kaya, ‘Kevaka o via tagi, mo tagi. Kua ni o via dua tiko na ka. Mo tagi ga, mo cegu kina.”

Rau tukuna ruarua gona o Mike kei MaryAnne oqo: Kevaka o via tagi, mo tagi! Erau dina tale ga. Baleta na cava? Baleta mai na noda tagi, ena cegu kina na lomada. Ena malumu na noda rarawa ni da vakaceguya vaka oqo na lomada. E dau wali na noda veilecayaki ni da vakaraitaka vakadodonu na lomada ena dela ni yalomatua kei na kilaka.

E sa macala ni sega ni dau tautauvata na i valavala ni nodra lolosi na tamata kece. Ena lewa na i valavala ni nodratou lolosi na wekana voleka na nona mate vakasauri e dua, se mate ni oti e dua na tauvimate balavu. Ia e dua ga na ka e macala: Ena vakaleqa na lomamu kei na nomu bulabula vakayago ke o via kinoca na nomu lomararawa. Ena lako vinaka cake vei iko ke o vakaraitaka na nomu lomararawa. Ena sala cava? E tu ena i Vola Tabu e so na i vakasala yaga.

E dua na sala yaga mo lomavakacegu kina, oya ena nomu talaucaka na lomamu vua e dua. Ni ra sa mate na luvena tinitini kei na leqa tale e so e yaco vua, sa qai kaya na peteriaki o Jope: “Sa ka ni oca ki na lomaqu na noqu bula; Au na soli au [Vosa Vakaiperiu, “talaucaka”] me’u didi walega; Au na vosa ga e na rarawa ni yaloqu”! (Jope 1:2, 18, 19; 10:1) Sa dredre vei Jope me kinoca na lomana. E vinakata me sa talaucaka ga mai; e vinakata me “vosa.” E via lakolako vata na ka e vola na daunivucu ni Peritania o  Shakespeare ena i talanoa na Macbeth: “Na rarawa me vakaraitaki; o koya e kubuta lo, ena vusolo na lomana.”

Ena dua gona na i vurevure ni vakacegu vei iko na nomu talaucaka na lomamu vua ‘sa vaka na tacimu,’ ni na rogoci iko vinaka o koya qai kauwai vakalevu. (Vosa Vakaibalebale 17:17) Ena rawarawa cake me kilai na sala me wali kina na noda lomaleqa kei na dredre ni ka eda sotava tiko, kevaka me da vakamacalataka sara ga vua e dua. Ke o drau veivosaki kei na dua e sa yacovi koya oti na leqa vata ga e yacovi iko tiko, o sa na rawa ni kila e so na vakasama yaga ena nomu tarogi koya se a walia vakacava na nona lomararawa. E vakamacalataka e dua na tina a mate na luvena, na vuna e yaga kina na nona veitalanoa kei na dua tale na tina a yaco vua na leqa vata ga oqo: “E uqeti au sara ga na noqu mai kila ni tu e dua sa yacovi koya oti na ka mosimosi oqo, e qai bula mai kina. Sa mai dei vinaka tale tu oqo na i vakarau ni nona vakasama, sa mai toso vinaka talega na nona bula.”

Vakacava ke sega ni dau rawarawa vei iko mo talaucaka na lomamu vua e dua? Ni sa mate o Saula kei Jonacani, sa qai vulica e dua na lele vakaciriloloma sara o Tevita, e talaucaka kina na levu ni nona lomararawa. Mani yaco oqo me tiki ni i Vola Tabu, e volai ena i Karua ni i vola i Samuela. (2 Samuela 1:17-27; 2 Veigauna 35:25) E so gona, me vaka ga oqo, e rawarawa cake vei ira me ra biuta vakaivola na nanuma ni lomadra. E kaya mai e dua na yada ni na dau vola na ka e tu e lomana, ia ni oti e vica tale na siga, sa na qai dau wilika lesu na ka e vola. E vakila ni a vakacegui koya sara na ka oya.

Se o vosa vua e dua, se o volavola mo talaucaka kina na ka e tu e lomamu, sa na yaga ruarua ga na sala oqo mo vakaceguya kina na rarawa ni lomamu. Sa na rawa tale ga ni kauta laivi na nodrau veilecalecavi e le rua. E kaya e dua na tina e lomararawa: “Keirau rogoca na kedra i talanoa e so na veiwatini era veisere ni a mate na luvedra, keirau a sega gona ni vinakata me yacovi keirau na ka oya. Ena gauna me dau tubu mai kina na cudru, me keirau via veidusi, keirau na saga sara me keirau dabe me keirau veivosaki. Au vakabauta ena neirau cakava oya, a vakavuna me keirau veivolekati sara kina.” Ena nomu talaucaka gona vua e dua na ka e tu e lomamu, o sa na kila kina ni dina era rarawa vata tiko kei iko na so tale, ia ena duidui ga na kena i valavala vei ira.

E dua tale na ka ena vakacegui iko ena nomu lomararawa na tagi. E kaya na i Vola Tabu ni tiko “na siga ni tagi.” (Dauvunau 3:1, 4) Me cava tale, ni sa kena siga sara ga na siga e takali kina e dua na wekada lomani. E kena i rairai ni yaga na tagi me rawa ni dei vinaka tale kina na lomada.

E vakamacalataka e dua na goneyalewa na sala a vakayaloqaqataki koya kina e dua na nona i tokani voleka ni sa leqa o tinana. E kaya: “E sega vakadua ni yali mai yasaqu o noqu i tokani. Keirau dau veitagicaki. Keirau dau veivosaki. A sega ni dredre meu talaucaka vua na ka e tu e lomaqu, ni ka sara ga au  gadreva oya. Au a sega ni madua ena gauna au sa via tagi kina.” (Raica na Roma 12:15.) O iko talega mo kua ni madua ke o sa via tagi. Eda sa raica mai ni vuqa tu na kedra i vakaraitaki na tagane kei na yalewa vakabauta ena i Vola Tabu—oka kina o Jisu Karisito—era sega ni madua ni vakavotuya na nodra rarawa ena nodra tagi.—Vakatekivu 50:3; 2 Samuela 1:11, 12; Joni 11:33, 35.

Ena so na gauna, o na vakila ni vaka me se veilecayaki sara vakalevu na lomamu. O qai kidacala ga ni sa drodro tu mai na wainimatamu. A vakila e dua na yada ni nona dau laki volivoli ena supamakete (na ka oqo erau dau cakava vata kei watina), e rawa ni dau vakavuna vua me tagi, vakalevu ga kevaka e tatara tu ga yani me qai tara mai ena vata ni i yaya na veika a dau taleitaka o watina me kania se gunuva. Mo kua ni yalolailai. Mo kua tale ga ni nanuma ni dodonu mo vosota na nomu tagi. Nanuma tiko ni oqori e dodonu ga me yaco, ni o se lolosi tiko.

Eda sa raica oti mai, ni so era dau beitaki ira ga me baleta na nona sa leqa e dua na wekadra voleka. De o koya beka oqo na vuna a rarawa sara kina vakalevu na tamata yalodina o Jekope ni sa vakabauta na i talanoa a tukuni vua ni “dua na manumanu ca” sa vakamatei Josefa na luvena. Ni o Jekope sara ga a talai Josefa me laki raica se ratou sa vakacava tiko na tuakana. Sa na rairai dua gona na ka nona beitaki koya o Jekope, de kaya beka, ‘Na cava sara mada au talai koya duadua tu kina? Na cava mada au talai koya kina ena vanua e levu kina na manumanu kila?’—Vakatekivu 37:33-35.

De o nanuma ni a vakavuna na nomu vakawelewele na nona mate na wekamu voleka. Ni o vakadinata ni sa i vakarau ga ni bula vei keda na noda via beitaki keda ga ena gauna eda rarawa voli kina—se mani dina na ka eda beitaki keda kina se sega—sa rawa ni yaga sara oya. Ena i tuvaki tale ga vaka oqo, biuta tani mai na nomu vakasama ni cala ke o vakaraitaka na ka e tu e lomamu. O na lomavakacegu ke o talaucaka vua e dua tale na kena vakaleqai iko tiko na nomu beitaki iko.

Mo nanuma tiko ga, se na mani vakacava sara na levu ni noda lomana e dua, eda sega ga ni lewa na nona bula, eda na sega tale ga ni tarova me kua ni yaco vei ira na wekada voleka ‘na kena gauna kei  na i tuvaki e sega ni namaki.’ (Dauvunau 9:11) O a sega tale ga ni nakicataki koya. Me kena i vakaraitaki mada, ena nomu a berabera ni veivosakitaka na nona laki raici vuniwai na wekamu lomani oya, e vakacava, o a nakita li e kea me tauvimate me qai mate? E macala ni sega! O koya gona, e rawa li ni o beitaki iko ni o a vakavuna na nona mate? E sega.

Sa mai kila e dua na tina na sala me kua ni beitaki koya tale tiko kina ena nona a mate o luvena yalewa ena dua na coqa. E kaya: “Au a beitaki au ga niu a talai koya. Ia au sa qai mai kila ni cala na nanuma vaka oya. E sega ni dua na kena cala na noqu a talai koya me sala vata kei tamana ena volivoli. Na vakacalaka ga na vakacalaka.”

O na kaya beka, ‘E vuqa sara na ka au diva wale ga meu a kaya se cakava vua.’ E dina oqori, ia e vica beka vei keda eda rawa ni kaya ni a vinaka vakaoti na noda veiqaravi vakatama, vakatina, se da a dau gone vinaka tu ga? E kaya na i Vola Tabu vei keda: “[E] da sa cala kecega e na ka e vuqa. Kevaka sa sega ni cala e dua e na vosa, sa tamata uasivi sara ko koya.” (Jemesa 3:2; Roma 5:12) E vinakati gona mo ciqoma ni o sega ni tamata uasivi. Ena sega ni rawa ni o veisautaka tale na ka sa yaco ena nomu tukuna tiko “Isa, kevaka wale ga,” ni oqori ena vakavuna me seavu dredre kina na rarawa ni lomamu.

Ke mani dina na vuna o beitaki iko kina, ni sega ni ka o nanuma wale ga, ia vakasamataka na vuna uasivi duadua mo kua ni beitaki iko tale tiko kina—na nona dau yalovosovoso na Kalou. E tukuna vei keda na i Vola Tabu: “Kevaka ko ni sa nanuma, Jiova, nai valavala ca[,] o cei kemuni na Turaga, me na bula rawa? Ia sa tiko vei kemuni na loloma.” (Same 130:3, 4) Ena sega ni rawa ni o veisautaka tale na ka sa yaco oti. E rawa ga ni o kerea vua na Kalou me vosoti iko ena nomu cala. Ni oti oya, me qai cava? Ke sa yalataka na Kalou me vosota na nomu cala, na cava ga mo qai beitaki iko tale tiko kina?—Vosa Vakaibalebale 28:13; 1 Joni 1:9.

E vakacava, o dau cudruvi ira li na vuniwai, na nasi, o ira nomu i tokani, se o koya sara mada ga e sa mate? Mo kila tiko ni na dau yaco tale ga oqo. De lakolako sa na dau tubu ga mai vei iko na yalocudrucudru baleta ni o lomararawa. E kaya e dua na dauvolavola: “Ena noda vakadinata ga ni da cudru dina tiko—sega ni noda ceburaka mai tuba na noda cudru—sa na qai rawa kina ni da galala mai na leqa e dau vakavurea na yalocudrucudru.”

Ena yaga tale ga me da vakaraitaka se cava eda cudruvaka. Ena sala cava? Sega ena noda tauca na vosa ena yalokatakata. E kaya na i Vola Tabu ni sega ni ka vinaka na dau cudru tiko ga. (Vosa Vakaibalebale 14:29, 30) Ia ena rairai vakacegui iko ke o talaucaka na lomamu vua e dua na nomu i tokani e kila na yalomu. E so tale era raica ni dua na sala e rawa ni ra vakacegu kina ni dau tuburi ira mai na yalokatakata, oya me ra vakaitavitaki ira ena so na ka ni vakaukauwa yago.—Raica tale ga na Efeso 4:25, 26.

E dina ni bibi mo kua ni vunitaka na ka e tu e lomamu, ia e dua ga na ka me nanumi tiko. Erau duidui sara vakalevu na nomu talaucaka vua e dua na ka e tu e lomamu, kei na nomu laki vosavosa vua. E sega ni dua na betena mo laki beitaki ira na tani ena ka o cudrutaka tiko kei na nomu lomararawa. Mo qarauna gona na i valavala ni nomu talaucaka na ka e tu e lomamu, me kua ni caka ena sala me uqeta na cudru. (Vosa Vakaibalebale 18:21) Eda sa na raica mada oqo na sala vinaka duadua me wali kina na lolosi.

E kaya vei keda na i Vola Tabu: “Sa voleka ko Jiova vei ira sa ramusu na yalodra; ka sa vakabulai ira sa dasila na lomadra.” (Same 34:18) E sega tale ni dua  na ka ena vukei iko mo vosota rawa na nona mate e dua na wekamu voleka, na nomu veiwekani ga kei Jiova. Ena sala cava? Na vakasama yaga kece sa cavuti mai era yavutaki, se ra salasala vata kei na Vosa ni Kalou, na i Vola Tabu. Na nomu muria ena vukei iko mo vosota.

Kua ni guilecava tale ga na yaga ni masu. E uqeti keda na i Vola Tabu: “Mo biuta vei Jiova na nomui colacola bibi, ena tokoni iko ko koya.” (Same 55:22) Ke sa yaga mo veivosakitaka na nomu lomaleqa kei na dua na nomu i tokani e dau veikauwaitaki, sa na qai wacava na kena yaga mo talaucaka na lomamu vua “na Kalou ni veivakacegui kecega”!—2 Korinica 1:3.

Eda na sega ni lomavakacegu wale ga ena noda dau masu. E yalataka na “Daurogoca na masu” ni na solia na yalo tabu vei ira na nona tamata era kerekere vua mai vu ni lomadra dina. (Same 65:2; Luke 11:13) E rawa ni vakaukauwataki iko ena “kaukauwa mana levu” na yalo tabu ni Kalou, se na nona i gu yavala, mo lomadei voli kina ena veisiga yadua. (2 Korinica 4:7) Nanuma tiko: E rawa ni vukei ira na nona tamata yalodina na Kalou me ra vosota na leqa cava ga ena yacovi ira.

E nanuma lesu e dua na marama a mate na luvena, na sala a vakaukauwataki rau kina kei watina na masu. E vakamacalataka: “Kevaka keirau tiko mai vale ena bogi, me sa qai tuburi keirau mai na rarawa vakaitamera, keirau na dau masu vata sara vakadomoilevu. Ena i matai ni gauna keirau cakava kina e dua na ka ni sa yali o koya—oya ena i matai ni soqoni ni i vavakoso me keirau lakova, kei na i matai ni soqo cokovata me keirau laki tiko kina—sa dua na ka na neirau masulaka me keirau vakaukauwataki. Ni keirau dau yadra cake ena mataka, qai vaka me keirau sa sega ni vosota rawa na levu ni neirau rarawa, keirau sa qai dau masu vei Jiova me vukei keirau. Au sega ni kila se cava na vuna, ia e dau vakaleqai au sara ga keu dau lesu duadua yani e vale. O koya gona ena gauna kece au lesu duadua yani kina, au na dau kerea wale ga vei Jiova me yalovinaka me vakataudeitaka na lomaqu.” E vakabauta na marama yalodina oya ni yaga dina na nona dau masu, ia e dina o koya. O sa na rairai vakadinata tale ga ni sa dau rogoci na nomu cikecike baleta ‘ni vakacegu ni Kalou e uasivia na ka kecega e kilai rawa e sa dau vakataudeitaka na yalomu kei na lomamu.’—Filipai 4:6, 7; Roma 12:12.

E yaga dina na nona veivuke na Kalou. E kaya na i apositolo lotu Vakarisito o Paula ni o koya na Kalou e “vakacegui keda . . . e na noda rarawa kece ga, ka sa rawa kina vei keda me da vakacegui ira era sota kaya na veimataqali leqa kece ga.” Sa macala ni veivuke vakalou ena sega ni vakaotia na rarawa, ia ena vukei keda ga me da vosota. E sega ni kena i balebale oya ni o sa na sega tale ni tagi se mo sa na guilecava na wekamu sa mate. Ia sa na rawa ga ni vakacegu na lomamu. Ni sa yaco me vaka kina, sa na qai dua o iko, ena vuku ni ka o sa sotava mai, o na kila vinaka sara ga na sala mo na vukea vakayalololoma kina e dua e sotava na leqa vata ga oya.—2 Korinica 1:4, VV.