E tekivu vakayagataki ena gauna cava na valenilotu?

Na vosa vaKirisi ni “valenilotu” e kena ibalebale na “soqoni” se “soqoni vata.” E veiganiti dina na yaca qori nira dau soqoni ena valenilotu na Jiu ena gauna makawa mera vakavulici, mera sokalou tale ga. E sega ni cavuti ena iVolatabu vakaIperiu na valenilotu. Ia e matata ena iVolatabu vaKirisi vaKarisito ni sa tiko na valenilotu ena imatai ni senitiuri G.V.

Era vakabauta e levu na dauvakadidike ni a tekivu vakayagataki na valenilotu nira vesu tu e Papiloni na Jiu. E kilai qori ena ka e kaya na Encyclopaedia Judaica: “Ni sega na nodra Valenisoro na vesu tu e vanuatani, kena irairai nira dau soqo vata ena Siga ni Vakacecegu mera vakacegui, mera wilika tale ga na Vosa ni Kalou.” Nira sereki, kena irairai nira tomana tiko ga na Jiu nodra dau soqoni vata mera masu, wili iVolatabu, era tara tale ga na valenilotu ena vanua era lai vakaitikotiko kina.

Ena imatai ni senitiuri G.V., era dau soqoni ena valenilotu na Jiu mai na yasayasa na Mediterranean, Tokalau e Loma, kei Isireli mera qarava nodra ka vakalotu, mera veimaliwai tale ga. E kaya o Parofesa Lee Levine ena Hebrew University of Jerusalem: “E dau vakayacori [ena valenilotu] na vuli, na kanavata, veilewai, maroroi na nodra ilavo, era bosea tale ga kina eso na ka kei na ka vakapolitiki.” E tomana: “E bibi sara ni dau vakayacori kina na soqo ni lotu.” Sa rauta me dau tiko wasoma o Jisu ena soqoni ena valenilotu. (Mari. 1:21; 6:2; Luke 4:16) E dau veivakavulici kina, veivakauqeti, qai veivakayaloqaqataki. Ni sa tauyavu na ivavakoso vaKarisito, e dau vunau tale ga vakalevu o Paula ena valenilotu. Era lako tale ga kina o ira na dau kauaitaka nodra bula vakayalo. Sa rauta me dau liu o Paula ena valenilotu me vunau kina ni dau curu yani ena koro.—Caka. 17:1, 2; 18:4.