1, 2. (a) Na cava era dau vakila na vulagi nikua? (Raica na imatai ni iyaloyalo.) (b) Na cava e vakasalataki keda kina na yapositolo o Paula? Na taro cava eda na veivosakitaka?

ENA ika30 na yabaki sa oti, a biubiu mai Ghana o Osei ^[1] e dua na turaga me gole i Urope, e se bera tale ga ni iVakadinadina i Jiova kina. E nanuma lesu: “Era sega ni kauaitaki au e levu. E veisau tale ga na draki. Niu biubiu mai na rara ni waqavuka, duatani na batabata au vakila, au tagi sara ga.” Rauta ni dua na yabaki nona sega ni kunea e dua na cakacaka ni sega ni kila na vosa ni vanua ya. E yawa tale ga vei ratou e vale, e galili qai dau vakanananu.

² Ke o tiko ena ituvaki qori, cava o na vinakata mera cakava vei iko na tamata? Vakacava o na marautaka mera kidavaki iko vakayalololoma ena Vale ni Soqoni, se mani duidui na vanua o cavutu mai kina se duatani na roka ni yagomu? Na iVolatabu mada ga e uqeti ira na lotu vaKarisito dina: ‘Mera kua ni guilecava nodra lomani ira na vulagi.’ (Iper. 13:2, vmr.)  Qo eso na taro eda na veivosakitaka tiko: E raici ira vakacava na vulagi o Jiova? Na cava ena vinakati kina meda veisautaka noda rai me baleti ira na vulagi? Cava meda cakava mera taleitaka kina na vulagi nodra veimaliwai ena ivavakoso?

3, 4. Me vaka ga e tukuni ena Lako Yani 23:9, mera raici ira vakacava na vulagi na Isireli? Na cava na vuna?

³ Ni vakabulai ira na Isireli mai Ijipita o Jiova, e solia sara vei ira na lawa, qai vakabibitaki kina mera dau nanumi ira na sega ni Isireli era sa mai tomani ira. (Lako 12:38, 49; 22:21) E sega ni dau rawarawa nodra bula na vulagi, ia e kauaitaki ira vakayalololoma o Jiova. Kena ivakaraitaki, e soli vei ira na galala mera tomitomi.—Vunau 19:9, 10.

⁴ O Jiova a vakaroti ira na Isireli mera dokai ira na vulagi, e vinakata tale ga mera nanuma lesu na nodra tiko vulagi ena dua na gauna. (Wilika Lako Yani 23:9.) Era “kila vinaka na bula vakavulagi.” O ira na kai Ijipita era sega ni dau taleitaki ira na Isireli ni bera mada ga nira vakabobulataki. Era dau veivakaduiduitaki vakamatamata, vakalotu tale ga. (Vkte. 43:32; 46:34; Lako 1:11-14) E mosimosi na ka era sotava na Isireli nira tiko vulagi, ia e vinakata o Jiova mera raici ira na vulagi “me vaka ga e dua na itaukei.”—Vunau 19:33, 34.

5. Na cava ena vukei keda meda kauaitaki ira na duikaikai se vulagi me vakataki Jiova?

⁵ Nikua tale ga eda rawa ni vakadeitaka ni o Jiova e kauaitaki ira sara vakalevu na vulagi se duikaikai era dau mai tiko ena soqoni. (Vkru. 10:17-19; Mala. 3:5, 6) Ke da vakasamataka na veika dredre era vakila na duikaikai kei ira na vulagi nira vakaduiduitaki se dredre nodra kila noda vosa, eda na saga meda yalovinaka da qai kauaitaki ira vakalevu.—1 Pita 3:8.

6, 7. E qai wali vakacava na leqa ni veivakaduiduitaki a takalevu vei ira na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri?

⁶ Era vulica na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri mera valuta na veivakaduiduitaki a takalevu tu vei ira na Jiu. Laurai qo vei ira na lotu vaKarisito era tiko e Jerusalemi ena Penitiko 33 G.V., nira kauaitaki ira na duikaikai era sa tavuki mera lotu vaKarisito. (Caka. 2:5, 44-47) Nodra veikauaitaki na Jiu lotu vaKarisito e vakaraitaka nira kila vinaka na ibalebale ni “dauveivakacegui,” oya mera, “kauaitaki ira na vulagi.”

⁷ Ni tubu tiko na ivavakoso vaKarisito, a yaco e dua na ituvaki e laurai kina na veivakaduiduitaki. Era vosavosa na Jiu vosa vaKirisi nira sega ni kauaitaki na nodra yada. (Caka. 6:1) Me wali na leqa qo, era qai digitaka na yapositolo e vitu na tagane nuitaki mera raica me kua ni dua e vakawaleni. O ratou na vitu na tagane qo eratou yaca kece vaKirisi. E vakaraitaka qo nodratou kauai na yapositolo me baleta na veivakaduiduitaki a rairai basika vei ira na lotu vaKarisito taumada.—Caka. 6:2-6.

8, 9. (a) Ena kilai vakacava nida veivakaduiduitaki tiko? (b) Na cava meda cavuraka laivi mai lomada? (1 Pita 1:22)

⁸ Se da mani kila se sega, na noda itovo vakavanua e dau vakamuai keda. (Roma 12:2) De dua eda sa rogoci ira na wekada, tamata cakacaka se itokani e koronivuli nodra cavuta eso na ka ca me baleti ira na vulagi, duidui yavusa se roka ni  yagodra. E dau vakamuai keda vakacava na veivakaduiduitaki va qori? Na cava eda dau cakava ni dua e veiwalitaka na vanua eda cavutu mai kina—se vakalevutaka na kena itukutuku?

⁹ Sa dua toka na gauna nona dau vakaduiduitaki ira na sega ni Jiu na yapositolo o Pita, ia e vulica me cavuraka laivi mai lomana. (Caka. 10:28, 34, 35; Kala. 2:11-14) Ke da kidava ni sa toka vakalailai vei keda na veivakaduiduitaki, meda saga meda cavuraka laivi mai lomada. (Wilika 1 Pita 1:22.) Meda nanuma tiko ni dodonu ga meda totogi mate nida kawa ivalavala ca, se mani vanua cava eda cavutu mai kina. (Roma 3:9, 10, 21-24) Cava gona meda vakalevulevui keda kina? (1 Kor. 4:7) Meda vakatotomuria na yapositolo o Paula ni a vakamasuti ira na lotu vaKarisito lumuti nira “sa sega ni qai vulagi se kaitani, [era] . . . lewe ni vuvale ni Kalou.” (Efeso 2:19) Nida saga meda cavuraka laivi na veivakaduiduitaki ena vukei keda meda sulumaka na itovo vou.—Kolo. 3:10, 11.

10, 11. E vakatotomuria vakacava o Poasa na rai i Jiova ena nona kauaitaki Ruci na yalewa ni Moapi?

¹⁰ Na ka e cakava o Poasa vei Ruci na yalewa ni Moapi e dusia ni vakatotomuri Jiova ena nona kauaitaki ira na vulagi. Ni mai vakadikeva nona were ena gauna ni tatamusuki, e raici Ruci sara na yalewa vulagi gugumatua ni tomitomi tiko kei ira na dautatamusuki. A tu vua na dodonu me tomitomi, ia e kerei Poasa tale kina, mani vakadonuya.—Wilika Ruci 2:5-7, 15, 16.

¹¹ Macala e ke ni kauaitaki Ruci o Poasa kei na kena ituvaki vakaloloma ni dua na vulagi. E vakadonuya me tomani ira na goneyalewa me kua kina ni dua na tagane e tiko ena were me vakasagai koya. E raica sara mada ga me tiko na kakana kei na wai me soli vua, me vakataki ira ga na tamata cakacaka. A sega tale ga ni vosa beci koya ni yalewa vulagi dravudravua, ia e vosa vakayalovinaka ga vua.—Ruci 2:8-10, 13, 14.

12. Ena yaga vakacava vei ira na vulagi na noda veikauaitaki?

¹² E drukataka o Poasa na nona lomani Neomai vakalevu o Ruci, vaka kina nona sa tavuki me qaravi Jiova. Na nona kauaitaki Ruci o Poasa e ivakaraitaki ni nona lomana o Jiova na yalewa e ‘qara ivakaruru e ruku ni taba ni Kalou ni Isireli.’ (Ruci 2:12, 20; Vkai. 19:17) Nikua tale ga na noda veikauaitaki e rawa ni vukei ira na “tamata kece ga” mera mai kila vinaka na ka dina, mera kila kina na levu ni nona loloma o Jiova.—1 Tim. 2:3, 4.

13, 14. (a) Na cava meda saga kina meda kidavaki ira na vulagi ena Vale ni Soqoni? (b) Cava mo cakava mo doudou kina ni vosa vei ira na vulagi?

¹³ Eda rawa ni kauaitaki ira na vulagi nida kidavaki ira vakayalololoma ena Vale ni Soqoni. De dua eda na raica nira mamadua ra qai sega ni veimaliwai vakalevu. Ena vuku ni nodra isususu se kedra irogorogo, era rairai nanuma nira lolovira vei ira na so tale na matatamata. Meda vakaliuliu gona meda kauaitaki ira. Ke tiko ena nomu vosa na porokaramu na JW Language, o rawa ni vulica na ka mo tukuna mo kidavaki ira kina na vulagi ena nodra vosa.—Wilika Filipai 2:3, 4.

¹⁴ De dua eda na madua na vosa vei ira. Mo rawa ni doudou, ena vinaka mo veikilaitaki iko. O na rairai liaca ni levu na ka drau taleitaka vata. Meda nanuma  tiko ni duidui vanua, e duidui tale ga na ka era vinaka kina kei na ka era lekata.

15. Na cava meda cakava meda kilai ira vinaka kina na vulagi?

¹⁵ Mera taleitaka na vulagi nodra tiko ena ivavakoso, de vinaka mo taroga, ‘Keu tiko vulagi ena dua na vanua, cava au vinakata mera cakava vei au na mataveitacini?’ (Maciu 7:12) Mo yalovosovoso nira saga tiko na vulagi mera vakamatauni ira ena noda vanua. Ni se qai tekivu, eda na rairai sega ni kila vinaka na ivakarau ni nodra rai se vuna era cakava kina e dua na ka. Mai na noda namaka mera muria na noda itovo vakavanua, vakacava meda ciqoma mada ga na ka era kilai tani kina?—Wilika Roma 15:7, ivakamacala e ra.

16, 17. (a) Cava meda cakava meda volekati ira kina na vulagi e duidui nodra ivakarau ni bula? (b) Eda na vukei ira vakacava na vulagi era tiko ena noda ivavakoso?

¹⁶ Ke da vulica na nodra itovo vakavanua kei na ka e baleta nodra vanua na vulagi, ena rawarawa meda veimaliwai kei ira. Nida sokalou vakavuvale, e gauna vinaka qori meda vulica kina na vanua era cavutu mai kina eso na vulagi era tiko ena ivavakoso se ra tiko ena yalava. Dua tale na sala eda rawa ni volekati ira kina oya na noda sureti ira mera mai kana e vale. Ni “dolava” tu o Jiova na “katuba ni vakabauta ina veimatanitu,” meda vakatotomuri koya gona ena noda dolava tale ga na noda katuba vei ira na vulagi “eda vakabauta vata.”—Caka. 14:27; Kala. 6:10; Jope 31:32.

¹⁷ Nida veimaliwai vakalevu kei ira na vulagi, eda rawa ni kila nodra sasaga mera vakamatauni ira ena noda ivakarau  ni bula. De dua eda na raica ni vinakati mera vukei ena nodra via kila na noda vosa. Eda rawa tale ga ni vukei ira ena nodra vaqara vale se cakacaka. Na veivukei va qori e rawa ni yaga sara ga vei ira eda vakabauta vata.—Vkai. 3:27.

18. Na ivakaraitaki cava ni veidokai kei na vakavinavinaka mera vakatotomuria na vulagi nikua?

¹⁸ Era na saga na vulagi era toki ena dua na vanua mera vakamatauni ira ena bula ni vanua qori. Qo sara ga na ka e cakava o Ruci. E doka na ivakarau ni bula ni vanua ya ni kerea me tomitomi. (Ruci 2:7) E sega ni vakawalena na dodonu e tu vua se me nanuma ni dodonu me vakarautaki vua na ka. E dau totolo tale ga ni vakavinavinaka ena gauna e vukei kina vakayalololoma. (Ruci 2:13) Ena yaga qori vei ira na vulagi ke ra vakatotomuria, nira na dokai vakalevu vei ira na mataveitacini kei na so tale na lewenivanua.

19. Na cava meda kauaitaki ira kina vakayalololoma na vulagi?

¹⁹ Eda marau ni dau lomani keda tu ga o Jiova, e vinakata tale ga mera rogoca na tamata kece na itukutuku vinaka. De dua na vanua era cavutu mai kina na vulagi e dau dredre mera vuli iVolatabu kei ira na dauveiqaravi i Jiova se maliwai ira ena soqoni. Ia qo nida sa mai veimaliwai tiko, meda vukei ira mera kua tale ni vaka tiko na vulagi. De sega ni levu noda ilavo se me levu na ka eda vukei ira kina, ia nida yalovinaka, eda sa vakatotomuria tiko na yalololoma i Jiova. Nida “vakatotomuria na Kalou,” meda gumatua mada ga ni kauaitaki ira vakayalololoma na vulagi era maliwai keda!—Efeso 5:1, 2.