ULUTAGA LEVU

iYaloyalo Vakasisila​—Ka ni Lasa se Rerevaki?

Sa takalevu nikua na iyaloyalo vakasisila. * E dau tabaki ena itukutuku ni veivoli, mekesini, Web site, laurai ena ivakarau ni isulusulu vovou, qito ena vidio, iyaloyalo, mobail vakainternet, itaba ena internet, tivi, e rogoci tale ga ena sere. E vaka me sa ivakarau tu ni bula na sara iyaloyalo vakasisila, qai laurai ni tubu tiko ga na kedra iwiliwili o ira era sarava ni vakatauvatani kei na veigauna sa oti.​—Raica na kato  “Veika me Baleta na iYaloyalo Vakasisila.”

Sa qai torosobu ga na veika era dau laurai ena iyaloyalo vakasisila. E vola o Parofesa Gail Dines: “Na iyaloyalo vakasisila ena gauna qo sa sega ni vaka e liu ni sa vakaraitaki kina vakamatailalai na ivalavala ni veiyacovi.”

Na cava nomu rai me baleta na torosobu ni iyaloyalo vakasisila kei na nodra rai eso tale me baleta na tikina qori? Vakacava e ka ni veivakamarautaki wale ga se rawa ni veivakaleqai? E tukuna o Jisu: “Ena vuataka ga na vua vinaka na kau vinaka, ena vuataka na vua ca na kau ca.” (Maciu 7:17) Na cava e vuataka na iyaloyalo vakasisila? Me kilai na kena isau, meda dikeva mada eso na taro me baleta na iyaloyalo vakasisila.

 E tarai iko vakacava na iyaloyalo vakasisila?

KA ERA KAYA NA KENADAU: Na iyaloyalo vakasisila e vakabobulataki ira na sarava. Era kaya na dauvakadidike kei ira na dau dikeva na mona ni qori e vaka ga e dua e sa bobula tu ina wainimategaga na cocaine.

E kaya o Brian, * e dau sara iyaloyalo vakasisila ena Internet: “Au sa sega ni lewai au rawa. E vaka au tu ena vuravura ni tadra qai dredre meu lako tani mai kina, e dau ninini na yagoqu qai mosi na uluqu. E vica vata na yabaki noqu saga meu biuta, ia e sega ni rawa.”

O ira na sara iyaloyalo vakasisila era dau vunitaka na ka era cakava. Era dau lawaki qai veivakaisini. E laurai ni levu era sega ni dauveimaliwai, mamadua, lomaocaoca, lomabibi ra qai cudrucudru. Ena so tale na ituvaki e levu era via vakamatei ira ga. E kaya o Serge, e dau download iyaloyalo vakasisila ina nona mobail: “Au sa sega ni dauveinanumi qai dau cudrucudru. Au vakila niu tawayaga, e ora voli na lomaqu, au sega ni dauveimaliwai qai dredre meu biuta na sara iyaloyalo vakasisila. Au madua mada ga ni kere veivuke.”

E rawa ni vakaleqai iko ke o raica mada ga vakacalaka na iyaloyalo vakasisila. E kaya ina Seneti e Merika o Dr. Judith Reisman, e dau dikeva na revurevu ni iyaloyalo vakasisila: “Na saravi ni iyaloyalo vakasisila ena kabi dei ena noda vakasama, e moica na ka eda vakasamataka qai tiko na gauna e dau votu mai kina.” E kaya o Susan, e dua na goneyalewa yabaki 19 a raica vakacalaka na Web site ni iyaloyalo vakasisila ni se gone: “E kabi dei ena noqu vakasama na ka au raica qori, qai votu mai ena so na gauna. Au kila ni na dredre me taqusi.”

BIBI ME NANUMI: Na iyaloyalo vakasisila e veivakabobulataki qai vakaleqai ira era sarava.​—2 Pita 2:19.

E tara vakacava na vuvale na iyaloyalo vakasisila?

KA ERA KAYA NA KENADAU: “E dau vakaleqa na bula vakavuvale kei na bula vakawati na saravi ni iyaloyalo vakasisila.”​—The Porn Trap, vola o Wendy kei Larry Maltz.

Na iyaloyalo vakasisila e vakaleqa na vakawati kei na vuvale. Kena ivakaraitaki:

▪ Erau na sega ni veinuitaki na veiwatini, sega tale ga ni rau veivolekati se veilomani.​—Vosa Vakaibalebale 2:​12-17.

▪ Ena uqeta na yalo ni tawaveinanumi, cudrucudru, sega tale ga ni lomavakacegu vei watina.​—Efeso 5:​28, 29.

▪ E uqeta na gaganotaki ni veiyacovi vakasisila.​—2 Pita 2:14.

▪ Vakasaurarataki watidra mera vakayacora na ivalavala ni veiyacovi vakasisila.​—Efeso 5:​3, 4.

▪ E uqeta na lasaituba.​—Maciu 5:28.

E kaya na iVolatabu vei ira na veiwatini mera “kakua ni cakacaka vakailasu.” (Malakai 2:16) Na  lasaituba e okati me cakacaka vakailasu, e vakaleqa na bula vakawati qai tini ena veibiu kei na veisere. Era na rarawa kina na gone.

Na iyaloyalo vakasisila e rawa ni vakaleqai ira tale ga na gone. E kaya o Brian, sa vakamacalataki oti mai: “Niu se yabaki tini, au kunea na mekesini ni iyaloyalo ca nei tamaqu ena gauna keitou qito tiko kina. Au taleitaka na ka au raica, au sa mani vakamatauni au ena sara iyaloyalo vakasisila me yacova niu sa uabula.” E laurai ena dua na vakadidike ni iyaloyalo vakasisila e uqeti ira na itabagone mera veiyacovi, mera vakayacora na itovo torosobu me vakacegui kina na gagadre ca ni lomadra, e vakaleqa tale ga na lomadra kei na nodra vakasama.

BIBI ME NANUMI: Na iyaloyalo vakasisila e vakavuna na rarawa, e vakaleqa tale ga na veimaliwai ena vuvale.​—Vosa Vakaibalebale 6:27.

 Na cava e kaya na iVolatabu me baleta na iyaloyalo vakasisila?

KA E KAYA NA VOSA NI KALOU: “O koya gona, moni vakamatea na gagadre ni veitikiniyagomuni, . . . na veidauci, na ivalavala tawasavasava, na garogaro, na gagadre ca, kei na kocokoco ni okati me qaravi matakau.”​—Kolosa 3:5.

E cata na Kalou o Jiova * na iyaloyalo vakasisila. E sega ni kena ibalebale ni maduataka na veika me baleta na veiyacovi. Ni a bulia na gagadre ni veiyacovi qai nona inaki me vakacegui na gagadre qori ena loma ni vakawati, qori ena vakavolekati rau na veiwatini, me rawa tale ga ni rau vakatubukawa.​—Jemesa 1:17.

Na cava eda kaya kina ni cata o Jiova na iyaloyalo vakasisila? Dikeva mada eso na vuna.

▪ E kila o koya ni iyaloyalo vakasisila e rawa ni vakaleqa noda bula.​—Efeso 4:​17-19.

▪ E lomani keda qai vinakata meda taqomaki.​—Aisea 48:​17, 18.

▪ E vinakata o Jiova me dei na vakawati kei na vuvale.​—Maciu 19:​4-6.

▪ E vinakata me savasava noda itovo, meda veidokai tale ga.​—1 Cesalonaika 4:​3-6.

▪ E sega ni vinakata meda vakayagataka vakatani na gacagaca ni vakatubukawa, ia meda vakayagataka ena sala e vakadonuya.​—Iperiu 13:4.

▪ E kila o Jiova ni iyaloyalo vakasisila e uqeta ga na rai i Setani me baleta na veiyacovi.​—Vakatekivu 6:2; Juta 6, 7.

BIBI ME NANUMI: Na iyaloyalo vakasisila e vakaleqa na noda veitokani kei na Kalou.​—Roma 1:24.

Ia o Jiova ena vukei ira era vinakata mera vorata na veivakabobulataki ni iyaloyalo vakasisila. E kaya na iVolatabu: “Sa yalololoma ko Jiova ka daulomasoli, sa daubera ni cudru, ka daulevu na nona yalololoma. Ni sa kila ko koya na nodai bulibuli; sa nanuma ga ni da sa kuvu-ni-soso.” (Same 103:​8, 14) E sureti ira na yalomalumalumu mera torovi koya ‘me sobuti ira tale ga na nona loloma soli wale ena gauna era gadreva kina na veivuke.’​—Iperiu 4:16; raica na kato “Muduka na Sara iYaloyalo Vakasisila.”

E levu era sa muria na veidusimaki ni Kalou. Vakacava e yaga nodra cakava qori? Dikeva mada na ka e kaya na iVolatabu: “Oni sa vakasavasavataki, oni vakatabui, oni vakadonui ena yaca ni noda Turaga o Jisu Karisito kei na yalo tabu ni Kalou.” (1 Korinica 6:11) Me vakataki koya na yapositolo o Paula era rawa tale ga ni kaya: “Au rawata na ka kece ena vuku i koya e vakaukauataki au.”​—Filipai 4:13.

E kaya o Susan, e sa biuta na saravi ni iyaloyalo vakasisila: “O Jiova ga e rawa ni vukei iko mo vorata na ivakarau qori. Ena vakadonui iko o koya ke o kerea nona veivuke kei na nona veidusimaki. Ena tokoni iko tiko ga.”

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 2, 3]

[iYaloyalo ena tabana e 4, 5]

[Kato ena tabana 5]

 VEIKA ME BALETA NA IYALOYALO VAKASISILA

VEISEKODI: E voleka nira le 30,000 era raica na Web site ni iyaloyalo vakasisila.

VEIMINITI: E dau vakau ena imeli e sivia e 1.7 NA MILIONI na iyaloyalo vakasisila.

VEIAUA: Voleka ni RUA na iyaloyalo ni veiyacovi vakasisila e sevutaki mai Merika.

VEISIGA: Kena vakatautauvata ni sivia e RUA NA MILIONI na iyaloyalo vakasisila e redetaki ena vanua mada ga o Merika.

VEIVULA: Voleka ni le 9 mai na 10 na tagane kei na le 3 mai na 10 na yalewa mai Merika era sara iyaloyalo vakasisila.

VEIYABAKI: Na kabani era cakava na iyaloyalo vakasisila e veiyasa i vuravura era rawata e rauta ni $100 NA BILIONI na ilavo ni Merika.

 [Kato ena tabana e 7]

Muduka na Sara iYaloyalo Vakasisila

O kila e dua e saga tiko me biuta na sara iyaloyalo vakasisila? Dikeva mada na ka era cakava e levu mera biuta kina na sara iyaloyalo vakasisila.

1. Masu vua na Kalou.

“Mo muduka na sara iyaloyalo vakasisila, e bibi mo masuta na veivuke i Jiova.”​—Franz.

Ena solia o Jiova na yalona tabu me vakaukauataka e dua me ‘kua kina ni vinakata wale ga, me cakava sara ga.’ (Filipai 2:13) Ke muria na veidusimaki ni yalo tabu, ena vukei koya me vorata na “dodomo ca kei na kena gagadre ca.”​—Kalatia 5:​16, 24.

2. Kerea nodra veivuke eso tale.

“Ni dua e bobula ena iyaloyalo vakasisila ena sega ni tukuna vua e dua qai madua ni kere veivuke. O na sega ni rawa ni vorata vakataki iko, ena rawa ga ke o kerea nodra veivuke eso tale. Au mani vakamalumalumu qai tukuna vei watiqu noqu leqa. Au kerea tale ga na nona veivuke e dua na noqu itokani nuitaki. E dina ni dredre, ia e vukei au dina.”​—Yoshi.

E gadrevi na doudou kei na sasaga mo kere ivakasala vua e dua. Ia e ikalawa bibi dina, ena vukei iko mo biuta na sara iyaloyalo vakasisila, vakavinakataka tale ga nomu veimaliwai kei ira nomu lewenivuvale. E kaya o Susan, sa cavuti oti mai: “E sega ni rawarawa noqu lai kere ivakasala, ia niu cakava qori au lomavakacegu, e savasava tale ga noqu lewaeloma.”​—Jemesa 5:16.

3. Kila na veika e vakavuna qai goletani mai kina.

Vakacava e dau votu mai vei iko na vakanananu ca ni o vaqara eso na ka ena Internet, sara tivi vakabogilevu, wili mekesini, vakatakakana, cudru, tu taudua se ena gauna o oca kina? E kaya o Sven: “Mo kila na nomu malumalumu, qai qarauna mo kua ni sikalutu kina.” E kaya o Jisu: “Ke vakacalai iko tiko na matamu imatau, leuta, kolotaka laivi.”​—Maciu 5:29.

E kaya o Franz: “Ena gauna ga au raica kina e dua na yalewa qai gaganotaka, au na kerea na veivuke i Jiova qai rai tani.” E kaya na peteriaki yalodina o Jope: “Au sa veidinadinati oti kei na mataqu meu kua ni domona e dua tale na yalewa.”​—Jope 31:​1, Today’s English Version.

4. Kauaitaka na veika vakayalo.

E tomana o Franz: “Dau vakasamataka ga na veika vinaka qai ogaoga ena veika vakayalo.”

E kaya na iVolatabu: “Ni dau vakananuma na ka kece ga e dina, na ka kece ga e bibi, na ka kece ga e dodonu, na ka kece ga e savasava, na ka kece ga e uqeta na veilomani, na ka kece ga e rogo vinaka, na ka kece ga e kilikili, kei na ka kece ga e ganita me vakacaucautaki . . . ena qai tiko vata kei kemuni na Kalou e dau veivakacegui.”​—Filipai 4:​8, 9.

[iYaloyalo]

1

[iYaloyalo]

2

[iYaloyalo]

3

[iYaloyalo]

4