Sa tu makawa tu ga na lomalagi kei na vuravura?

E kaya na Vakatekivu 1:1: “Ena ivakatekivu, e bulia na lomalagi kei na vuravura na Kalou.”

Me yacova mai na 1950, levu na saenitisi rogo era vakabauta ni sa tu makawa tu ga na lomalagi kei na vuravura. Ia ni caka e levu tale na vakadidike wale tiko ga qo, era sa qai duavata e levu na saenitisi ni a buli na lomalagi kei na vuravura.

A vacava tu mada na irairai ni vuravura?

E kaya na Vakatekivu 1:2, 9 ni gauna e buli kina na vuravura, “e laladidi, e butobuto” qai ubia tu na wai.

Era duavata na saenitisi kei na ka e tukuni qori. E kaya e dua na saenitisi o Patrick Shih: “I liu e sega ni dua na ka e bula tu i vuravura . . . qai sega na cagi me ceguvi.” E kaya na ivola na Astronomy: “Dua na vakadidike wale tiko ga qo, e laurai ni robota tu na vuravura na wai, qai sega na vanua mamaca.”

 E qai veisau vakacava na noda maliwalala?

E kaya na Vakatekivu 1:3-5 ni rui vavaku na maliwalala, qai sega ni laurai sara mai vuravura na vanua e cila mai kina na rarama. Ia toso na gauna sa qai laurai rawa mai vuravura na rarama ni siga kei na vula.—Vakatekivu 1:14-18.

E kaya na Smithsonian Environmental Research Center: “I liu e dau rarama ga vakalailai na maliwalala me rawa ni laurai mai vuravura. E vavaku na kabu e tu e vuravura, ia toso na gauna e seavu na kabu qai laurai mai na karakarawa ni lomalagi.”

Era basika mai vakacava i vuravura na veika bula?

E kaya na Vakatekivu 1:20-27 ni buli i liu na ika, manumanuvuka, manumanu dau qasi kece era veitosoyaki e vuravura, oti sa qai buli na tamata. Era duavata tale ga na saenitisi ni a buli i liu na ika, manumanu, e qai buli duadua i muri na tamata.

Eso era kaya ni duidui vakalevu na ka e tukuna na iVolatabu, kei na nodra vakadidike na saenitisi. Na vuna? Nira sega ni kila vinaka na veika e tukuna na iVolatabu.

Sega ni kaya na iVolatabu ni buli na lomalagi kei na vuravura ena 6,000 na yabaki sa oti. Ia e kaya ni buli na lomalagi kei na vuravura “ena ivakatekivu.” (Vakatekivu 1:1) E sega ni vakamatatataka na iVolatabu na gauna cava na “ivakatekivu” qori.

Sega ni kaya na iVolatabu ni buli na veika bula e vuravura ena loma ga ni ono na siga. Ia na vosa “siga” ena iVolatabu, e kena ibalebale na loma ni dua na gauna. Kena ivakaraitaki, na ono na “siga” e tukuni ena Vakatekivu wase 1 a buli kina na lomalagi kei na vuravura, e yaco tiko ena loma ni dua na gauna. E vakatokai qori me “siga e bulia kina na vuravura kei na lomalagi na Kalou o Jiova.” * (Vakatekivu 2:4) Kena ibalebale, e taura toka e dua na gauna balavu na ono na “siga” nona bulia na Kalou na vuravura kei na veika mera bula kina.

Sega ni kaya na iVolatabu ni na duadua tu ga na veika bula. E kaya na Vakatekivu nira buli na manumanu ena ‘kena veimataqali.’ (Vakatekivu 1:24, 25) E sega ni vosa vakasaenisi na “veimataqali,” ia e vakaibalebaletaka e levu na mataqali veika bula. E dua gona na kabula e rawa ni levu tu na kena “veimataqali.” Eda rawa ni kila ena vosa “veimataqali,” ni rawa ni yaco eso na veisau ena vuvale ni dua na manumanu se kau e tiko ena dua na vanua ni toso na gauna.

 Cava o nanuma?

Me vaka sa cavuti mai, e donu qai matata na ka e kaya na iVolatabu me baleta na itekitekivu ni lomalagi kei na vuravura, na irairai taumada ni vuravura, kei na buli ni veika bula. Vakacava e rawa ni kena ibalebale qo ni donu tale ga na ka e tukuna na iVolatabu me baleti koya e bulia na veika kece qori? E kaya na Encyclopædia Britannica, “ni kaukaua cake vei keda o koya e vakavuna na veika bula. Era tokona tale ga qori o ira na dikeva na veika vakasaenisi.” *