A2
Nǔ e ɖo Biblu élɔ́ mɛ lɛ́ é
È ɖe Nǔwlánwlán mímɛ́ Glɛ̌kigbe tɔn lɛ́. Biblu gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ tɔn tɔ́n dó Glɛ̌nsigbe mɛ ɖo 1950, bo ɖe Nǔwlánwlán mímɛ́ lɛ́. Biblu gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ tɔn blěbú tɔ́n ɖo 1961. Sín hwenɛ́nu ɔ, Nǔwlánwlán mímɛ́ lɛ́ e è tínmɛ sín gbe dodó lɛ́ mɛ, bɔ é sɔgbe bo lɛ́ nyɔ́ xa é élɔ́ ko hɛn le wá nú nǔxatɔ́ lǐvi mɔ̌kpán ɖo gbe 250 jɛjí mɛ.
Wěɖegbɛ́ Biblu gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ tɔn tíntínmɛ tɔn tuun ɖɔ è ɖó ná zán xógbe e ná byɔ́ ayi mɛ nú nǔxatɔ́ égbé tɔn lɛ́ é. Ðó hwɛjijɔ énɛ́ wú ɔ, yě hɛn linlin e bɔ d’é wú lɛ́ é ayi mɛ bo xwedó nǔgbódodó xó ɖiɖɔ tɔn ɖé lɛ́ ɖo Biblu élɔ́ mɛ:
-
Xógbe égbé tɔn ɖěɖěe mɛ é bɔ wǔ bɔ è ná mɔ nukúnnú jɛ lɛ́ é zínzán. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖo Ebléegbe kpó Glɛ̌kigbe kpó hwexónu tɔn mɛ ɔ, xókwín “kún” ɔ sixú dó gesí nǔkún, bo lɛ́ dó gesí vǐ, alǒ kúnkan gbɛtɔ́ lɛ́ tɔn, alǒ vǐsin. Ðó è ma sɔ́ nɔ yá wǔ zán xókwín “kún” ɔ dó dó gesí gbɛtɔ́ lɛ́ ɖo Fɔngbe mɛ ǎ wútu ɔ, è zán xógbe ɖěɖěe tínmɛ linlin dodó ɔ lɛ́ é dó ɖyɔ́ sɔgbe xá ninɔmɛ ɖokpó ɖokpó. (Matíe 22:24; Jaan 8:37) Ðo ninɔmɛ gěgé mɛ ɔ, xókwín “kúnkan” ɔ wɛ è zán din, hwenu e é nɔ ɖo gesí dó akpá e è dó ɖo Edɛ́ni, bɔ è mɔ ɖo Bǐbɛ́mɛ 3:15 mɛ é wɛ é.—Galátinu lɛ́ 3:29; Nǔɖexlɛ́mɛ 22:16.
Biblu ɖé lɛ́ tínmɛ 1 Timɔtée 5:17 gbɔn lě: “Agunmɛxó e nɔ xlɛ́ ali agun ɔ ganjí lɛ́ ɔ, è ɖó ná mɔ yě dó mɔ mɛ e jɛxá bɔ è ná sú axɔ́ weɖobǔ é . . .” Xógbe “sú axɔ́” ɔ sɔgbe xá tínmɛ xókwín dodó ɔ tɔn ǎ. Ðo gbe dodó ɔ mɛ ɔ, yɛ̌yi, nǔsumɛnukúnmɛ, alǒ ajɔ sín tínmɛ wɛ xókwín énɛ́ nɔ ɖó. Énɛ́ wú ɔ, xókwín “yɛ̌yi” wɛ è zán ɖo Biblu élɔ́ mɛ.
Ðo Glɛ̌kigbe mɛ ɔ, xókwín ɖé lɛ́ nɔ xlɛ́ ɖɔ nǔwiwa ɖé nyí hwenu kléwún tɔn, ko fó, alǒ kpo ɖo yiyi wɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖo Matíe 7:7 mɛ ɔ, Jezu zán xókwín Glɛ̌kigbe tɔn “ba,” “byɔ́” kpó “xúxú” kpó ɖěɖěe nɔ xlɛ́ ɖɔ nǔwiwa ɖé kpo ɖo yiyi wɛ lɛ́ é. Énɛ́ wú wɛ è tínmɛ wěmafɔ énɛ́ gbɔn lě: “Mi ní nɔ ɖo byɔ̌byɔ́ wɛ, énɛ́ ɔ, è ná ná mi; mi ní nɔ ɖo biba wɛ, énɛ́ ɔ, mi ná mɔ; mi ní nɔ ɖo hɔn xúxú wɛ, énɛ́ ɔ, è ná hun nú mi.”—Hlɔ̌manu lɛ́ 1:32; 6:2; Galátinu lɛ́ 5:15.
-
Blǒbló bónú xógbe Biblu tɔn lɛ́ ní za wě. Ðo Biblu élɔ́ mɛ ɔ, è bló bɔ xógbe Biblu tɔn ɖé lɛ́ za wě. Kpɔ́ndéwú tɔn ɖokpó wɛ nyí lěe è tínmɛ xókwín Glɛ̌kigbe tɔn “Adɛ́si” gbɔn é. Ðo Biblu élɔ́ mɛ ɔ, è tínmɛ xókwín énɛ́ b’ɛ nyí “Yɔdo,” é nyí “kútomɛ” ǎ, ɖó xókwín “kútomɛ” ɔ nɔ zɔ́n bɔ è nɔ ɖó linlin agɔ e ɖɔ ɖɔ Matíe 11:23; Mɛsɛ́dó 2:27.
mɛkúkú lɛ́ nɔ nɔ gbɛ ɖo fí e nukún ma nɔ mɔ ǎ é ɖé é; Biblu ka nɔ gǔdo nú linlin énɛ́ ǎ. Xókwín “Adɛ́si” ɔ tɔ́n ɖo tínmɛ e ɖo do lɛ́ é mɛ.—Biblu ɖé lɛ́ ɖɔ ɖɔ aklúzu jí wɛ Jezu kú ɖe. Amɔ̌, Biblu élɔ́ tá wěziza d’é jí ɖɔ “yatín” jí wɛ Jezu kú ɖe, é nyí “aklúzu” ǎ. Ðo wěmafɔ ɖé lɛ́, ɖi Matíe 10:38 kpó Maki 8:34 kpó mɛ ɔ, mǐ zán xókwín “yatín” ɔ, bo gɔ́ tínmɛ e ɖo do é ɖé ná b’ɛ ná xlɛ́ ali nǔxatɔ́ lɛ́ yi Xógbe ɖé lɛ́ sín tínmɛ mɛ. Mɔjɛmɛ e è ná ɖo Xógbe ɖé lɛ́ sín tínmɛ ɔ mɛ é sín akpáxwé ɖé tɛ ɖɛ̌ xókwín Glɛ̌kigbe tɔn dodó ɔ kpó tínmɛ tɔn kpó jí.
Gɔ́ ná ɔ, è ɖyɔ́ xókwín “zojimací” e tɔ́n ɖo Biblu ɖé lɛ́ mɛ é dó xókwín dodó ɔ Jeyɛ́nu ɖo wěmafɔ ɖé lɛ́ mɛ, ɖi Matíe 5:22, 29, 30; Maki 9:43 kpó Luki 12:5 kpó. Tínmɛ e ɖo do é ɖé nɔ ɖo fí énɛ́ lɛ́ bo nɔ xlɛ́ ali nǔxatɔ́ lɛ́ yi Xógbe ɖé lɛ́ sín tínmɛ mɛ. Xógbe ɖé lɛ́ sín tínmɛ ɔ gbajɛ̌mɛ nú nǔ e Jeyɛ́nu nyí é b’ɛ za wě.
Nǔ ɖěvo e ɖo Biblu élɔ́ mɛ lɛ́ é:
Tínmɛ e ɖo do é hǎbǔ ɖo Biblu élɔ́ mɛ. Tínmɛ e ɖo do é gbɛ̌nu e ɖ’é mɛ é ɖé lɛ́ ɖíe:
-
“Alǒ” Ali ɖěvo e nu è sixú tínmɛ Glɛ̌kigbe ɔ, bɔ é ná lɛ́ sɔgbe xá linlin tají ɔ ɖe é.—Matíe 5:3, tínmɛ e ɖo do é dó “mɛ e tuun ɖɔ émí ɖó hudó Mawu tɔn lɛ́ é” jí; Galátinu lɛ́ 5:19, “wunhínhɔ́nnúwiwa.”
-
“Alǒ vlafo” Ali ɖěvo e nu è sixú tínmɛ nukɛgbe ɔ, bɔ é ná ɖe linlin tají ɖěvo e ka sɔgbe é ɖé tɔ́n ɖe é.—Jaki 5:15, “azinzɔnnɔ ɔ”; 1 Piyɛ́ɛ 3:14, “nǔ e nɔ dó xɛsi yě lɛ́ é.”
-
“Blǔju tɔn” Xókwín Glɛ̌kigbe tɔn ɔ alǒ tínmɛ e xógbe gbe dodó ɖé tɔn ɖó é tíntínmɛ gbɛɖe gbɛɖe.—2 Timɔtée 2:14, “kpo ɖo wě ɖe xá yě wɛ.”
-
Tínmɛ kpó mɔjɛmɛ kpó ɖé lɛ́ Tínmɛ nyǐkɔ ɖé lɛ́ tɔn (2 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 6:15, “Beliyáli”); tínmɛ ɖé lɛ́ dó nǔdanú lɛ́ kpó nǔjlɛ́nú lɛ́ kpó wú (Luki 12:25, “awabá”); mɛ alǒ nǔ e xókwín e dó mɛɖé alǒ nǔɖé gesí é ɖé nɔ te ná é (Nǔɖexlɛ́mɛ 20:6, “ɛ”); mɔjɛmɛ e sixú d’alɔ é ɖé lɛ́ ɖo Mɔjɛmɛ ɖěvo lɛ́ kpó Xógbe ɖé lɛ́ sín tínmɛ kpó mɛ.—Matíe 5:22, “Jeyɛ́nu”; Matíe 1:22, “Jexóva”; Maki 4:19, “gbɛ.”
Akpáxwé nukɔntɔn e xóta tɔn nyí “Xónusɔ́ɖóte nú Xó Mawu tɔn” é ɔ, nǔkplɔ́nmɛ nukɔntɔn e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é sín sinsɛxwená wɛ ɖ’é mɛ. Ðo wěma Biblu tɔn lɛ́ gúdo tlóló ɔ, è nɔ mɔ “Xósɛxweta wěma Biblu tɔn lɛ́ tɔn” kpó “Xógbe Biblu tɔn ɖé lɛ́ sín tínmɛ” kpó. Xógbe ɖé lɛ́ sín tínmɛ ɔ nɔ d’alɔ nǔxatɔ́ ɔ, bɔ é nɔ mɔ nukúnnú jɛ xógbe e è cyán lɛ́ é mɛ, sɔgbe xá lěe è zán yě gbɔn ɖo Biblu mɛ é. Mǐmámɛ élɔ́ lɛ́ wɛ ɖo Mɔjɛmɛ ɖěvo lɛ́ A mɛ: “Nǔgbódodó Biblu tíntínmɛ dó gbe ɖěvo mɛ tɔn lɛ́,” “ Nǔ e ɖo Biblu élɔ́ ,” “ mɛ lɛ́ éLěe Biblu ɔ jɛ mǐ sí gbɔn é,” “Nyǐkɔ Mawu tɔn ɖo Nǔwlánwlán mímɛ́ Glɛ̌kigbe tɔn lɛ́ mɛ” kpó “Nǔ tají e Jezu wa hwenu e é ɖo ayǐkúngban jí lɛ́ é” kpó. Ðiɖe to tɔn lɛ́, gbǎví nǔtínmɛ tɔn lɛ́, gɔ́ nú mɔjɛmɛ ɖěvo e sixú d’alɔ mɛ e nɔ kplɔ́n Biblu kpó kanɖódónǔwú kpó lɛ́ é ɖo Mɔjɛmɛ ɖěvo lɛ́ B mɛ.
Ðo Biblu ɔ ɖésú mɛ ɔ, wěma Biblu tɔn ɖokpó ɖokpó nɔ ɖó akpáxwé ɖé, bɔ é nɔ ɖɔ nǔ e ɖo wěmata tɔn lɛ́ mɛ lɛ́ é, bɔ wěmafɔ e é kunkplá lɛ́ é nɔ ɖo nukɔn tɔn; énɛ́ nɔ zɔ́n bɔ nǔxatɔ́ ɔ nɔ ko ɖó linlin ɖé dó wěma ɔ blěbú jí.