E A BUNG taai n te tai aei ao Rebeka e a tirobaea tein te aba ae kiriatibu. E a moanna n taneiai neiei n toka i aon te kamero imwin iraua te wiki ni mwananga. E a raroanako ma abana ae Aran are e ikawairake iai, tao irabubua te maire nako meangimainiku. Taraan ae e nang aki manga noriia ana utu. E bae n rangi n tabeaianga ngkai neiei bwa ai tera arona nakon taai aika a na roko, moarara riki ngkai e nang roko n tokina mwanangana.

A kitana Kanaan taani mwamwananga aikai ao a rinanon te tabo ae aobuaka ae te Nekebo. (Karikani Bwaai 24:62) E bae n noriia tiibu Rebeka. Taraan ae e aki tau ni maekanaki te tabo aei ao e mwautakataka ibukin te ununiki, ma e bon tau ibukin te tawaana n uteute ae rangi ni bati ibukini kanaia maan. Bon te tabo ae e taneiai iai teuare kaira te mwananga. E a rangi ni kan taekina te rongorongo ae kakukurei teuaei nakon ana toka are nang riki Rebeka bwa buun Itaaka! Ao Rebeka e bae ni iaiangoa aroni maiuna n te aba aei. Te aekakira Itaaka are e nang riki bwa buuna? A bon tuai n nonoriia naakai mai mwaina! E na kukurei teuaei n noran neiei irouna? Ao neiei e na tera ana namakin ibukin teuaei?

N aaba aika bati ao e bae ni kamimi te katei ae te matamata. Ma e rangi ni bwabwainaki te aeka ni kaiein aei n aono tabeua riki. N aki ongeia bwa tera arom, ma ko bae ni kakoauaa ae akea te bwai ae e ataia Rebeka. E bon rianako ninikoriana ma ana onimaki. Ti kainnanoi anua akanne ngkana ti rinanon te bitaki ni maiura. I rarikin ana onimaki Rebeka, iai riki aroarona aika tamaroa aika aki bati ni bwabwainaki.

E moanaki bitakini maiun Rebeka man te bwai ae aki kantaningaaki. E ikawairake i Aran ke n uakaan ma Aran ae kaawan Metobotamia. A kaokoro aroia ana karo ma angia kaain Aran, bwa a aki taromauria atuaia ae namwakaina ae Sin, ma bon Iehova Atuaia.​—Karikani Bwaai 24:50.

E rikirake Rebeka bwa te teinnaine ae baaraoi ao n aki kamoamoa ke n tii iaiangoia i bon irouna. E mwamwakuri ao e teimatoa ni bwaina te aroaro ni maiu ae riai. A tau kaubwaia ana utu bwa iai aia toro, ma e bon aki kamonaaki neiei ke ni karikaki bwa kaanga te natinuea, ma e kaikawaaki bwa e na mwakuri korakora. N aroia aine aika bati n taai akekei, iai tabeua ana mwakuri Rebeka aika rawawata, n aron te itiran ibukia ana utu. N te bwakantaai ao e nanako neiei nakon te koburake n ran ma ana kaatibu n ran i aon angana.​—Karikani Bwaai 24:11, 15, 16.

N te bwakantaai teuana ngke e tia ni kanoaa ana kaatibu n ran ao e a kawaraki naba iroun te unimwaane temanna. E taku nakon neiei: “I butiko ba ko na kamai teutana te ran man am bitia ba N na moi.” Bon te bubutii ae mangori ao e kaota ataakin te katei! E kona n noria Rebeka bwa e mwananga teuaei man te tabo ae raroa. Ngaia are e a kawaekoaa naba ni karuoa ana kaatibu n ran ao ni kamooa teuarei, tiaki tii te ongana, ma bon te moi ni koaua n te ran ae itiaki ao e mwaitoro. E noriia naba ana kamero teuaei aika tengaun ake a uarerena i rarikina, ao e a manga bane te ran mani nnen nimaia maan. E ataia bwa e tirobaeaki iroun teuaei, ngaia are e a kabanea ana konaa ni kaota te akoi. E a taku neiei: “N na roaa te ran ba nimaia naba am kamero ni katiaia ni moi.”​—Karikani Bwaai 24:17-19, BG.

Uringnga are e aki tii kani kamoia kamero aika tengaun Rebeka, ma e na kanuaiia raoi. Ngkana e rangi n taka te kamero temanna, ao e kona n nima 25 te kaaran (95 te rita) n ran! Ngkana ai tengaun kamero aika rangi n taka, e na boni korakai ngkanne  Rebeka i nanon iraua te aoa. Ma e oti n te karaki bwa a aki rangi n taka kamero akekei. * Ma e ataa anne Rebeka imwain ae e taetae? E bon aki. E boni kukurei ma n ingainga ni kani mwakuri korakora ni kaota iai te akoi nakon te unimwaane are e aki kinaa arei. E butimwaea teuaei ana anganano neiei. Ao e a karaua ngkai ni matakuakina neiei ngke e okioki ma ana kaatibu n ran ni kanoaa nnen nimaia maan.​—Karikani Bwaai 24:20, 21.

E bon uaana ana katoto Rebeka nakoira ni boong aikai. Ti a maeka n te tai ae e a taabangaki iai te bangaomata. E a kaman taekinaki bwa a na riki aomata bwa “taan tangiriia i bon irouia,” ao a na aki kani kubariia aomata riki tabeman. (2 Timoteo 3:1-5) E raoiroi irouia Kristian aika kani buakana te anua anne kananoan aia iango ni kataamneia te ateiaine aei ngke e okioki n itiran.

E bon ataia Rebeka ae a bwaka matan te unimwaane arei irouna. E aki tarataraa neiei teuaei ma te iango ae buakaka, ma e mimi irouna, e kubanrou, ao e kukurei naba. Ngke e tia Rebeka ao e a anganna bwaai n tituaraoi, aika baika kakawaki aika rangi n raoiroi! Imwina e titiraki teuaei ni kangai: “Ante natina ngkoe? I butiko ba ko na tuangai. Iai te tabo teuana i nanon ana auti tamam ae N na wene iai ma raou?” E rangi ni kimwareirei teuaei ngke e ongo taekaia ana utu neiei. E kaeka neiei ni kangai, ma tao ingaraken nanona: “Bon iai iroura te uteute ae mau ma te amarake ae bati ae kanan te man, ao iai te tabo ae e na wene te aba iai,” ae tau naba ibukia raon te unimwaane arei. Ao rimwi e biri rimoan teuaei ao n tuanga tinana te baere riki.​—Karikani Bwaai 24:22-28, 32, BG.

E oti bwa e kaikawaaki Rebeka bwa e na riki bwa te aine ae akoakoiia ianena. Aei naba te aroaro ae e a taraa ni mauna ni boong aikai, ngaia are ti bon riai ni kakairi n ana onimaki te aine ae akoi aei. Onimakinan te Atua iroura e riai ni kairira bwa ti na akoia ianena. E akoia ianena Iehova ao e tituaraoi nakoia aomata nako, ao e tangiriia naba taan taromauria bwa a na kakairi irouna. Ti kakukureia Tamara  are i karawa ngkana ti akoia aomata aika aki kona ni manga kabooa mwin ara mwakuri.​—Mataio 5:44-46; 1 Betero 4:9.

Antai te unimwaane ane i rarikin te mwanibwa? Bon ana toro Aberaam are tarin tibun Rebeka. E butimwaeaki raoi ni mwengani Betuera are taman Rebeka. Aran te toro aei bon Erietera. * E kaamwarakeaki irouia kaain te auti, ma e aki moa kan amwarake i aan ae e tuai ni kaota bukin rokona. (Karikani Bwaai 24:31-33) Ti kona n iangoia bwa e boni karaki ma te ingaingannano, ngkai e a tibwa tia n nora te bwai ni kakoaua ae e aki kona ni kakeweaki, ae Iehova ae Atua e boni kakabwaiaa ni mwiokoana ae kakawaki aei. N te aro raa?

Iangoa aron Erietera ni karaki ngke a ongora taman Rebeka are Betuera ao mwaanena are Raban. E kaongoia ae e a tia Iehova ni kakabwaiaa Aberaam i Kanaan, ao e a riki ngkai natiia Aberaam ma Tara ae Itaaka, are e na bwaibwai imwina. Aio mwiokoan ana toro Aberaam aei, ae rangi ni kakawaki: E na kakaaea buun Itaaka i buakoia ana koraki Aberaam ake i Aran.​—Karikani Bwaai 24:34-38.

E kairoroa Erietera Aberaam bwa e na tuea ae e na aki karekea buun Itaaka mai buakoia aineni Kanaan. Bukin tera? Ibukina bwa kaaini Kanaan a aki karinea Iehova ae te Atua ao a aki naba taromauria. E ataia Aberaam ae n te tai teuana ao Iehova e na boni katuuaaeia aomata akekei ibukin aia mwakuri aika bubuaka. E aki tangiria Aberaam bwa e na irekereke natina ae tangiraki irouna are Itaaka, ma aomata aika kammaira aroaroni maiuia. E ataia naba ae iai mwiokoan natina ae rangi ni kakawaki ni kaineti ma kakoroan nanon ana berita te Atua.​—Karikani Bwaai 15:16; 17:19; 24:2-4.

E karakinna naba Erietera nakoia nakekei, bwa e bon tataro nakon Iehova ae te Atua ngke e roko n te mwanibwa are i rarikin Aran. Kaanga ai aron ae e butiia Iehova bwa e na rinea te aine ae e na mareaki ma Itaaka. Ni kangaa? E butiia te Atua Erietera bwa e riai n roko n te mwanibwa te aine are E tangiria bwa e na mare ma Itaaka. Ngkana e butiiaki te aine anne te moi ao e na aki tii kani kamooa Erietera ma bon ana kamero naba. (Karikani Bwaai 24:12-14) Ao antai are e roko ao ni karaoa raoi anne? Bon Rebeka! Iangoa ana namakin neiei ngke e ongo ana karaki Erietera nakoia ana utu neiei!

A rotaki naba Betuera ma Raban n ana karaki teuaei ao a taku: “E roko te baei mairoun Iehova.” N te katei ao bon naakai ae a na bairea te berita ni mare are e nang kabaeaki iai Rebeka ma Itaaka. (Karikani Bwaai 24:50-54, BG) E nanonaki n aei bwa akea ana taeka Rebeka iai?

Tabeua te wiki imwain aei, ao e titirakina Aberaam ni kangai Erietera: “Ao ngkana tao e na rawa te aine n irai”? Ao e kaeka Aberaam ni kangai: “Ao ko aki bae n am taeka n tuea nako iu.” (Karikani Bwaai 24:39, 41, BG) E kakawaki naba ana iango neiei, ni mwengani Betuera. E ingainga Erietera n nakoraoin mwanangana aei, ngaia are n te bong are imwina e a bubutii naba waekoana n oki nako Kanaan ma Rebeka. Ma kaain te utu aei a tangiria ni kabanea tebwina riki te bong ma neiei. Ngaia are ibukini kanakoraoana, a a taku: “Ti na wetea te teiaine, ao ti na titirakinna bwa tera nanona iai.”​—Karikani Bwaai 24:57.

Ao mai ikai are e moanaki iai bitakini maiun Rebeka. Tera ana kaeka neiei? E na nanoangaa tamana ma mwaanena ao ni bubutii bwa e na aki kairaki nakon te tabo ae e aki ataa tabuaiakana? Ke e na taraia bwa te mwioko ae kakawaki ngkai e teretere bwa boni mairoun Iehova? Man ana kaeka e a oti iai ana namakin ibukini bitakini maiuna ae karina aei ao tao ni kararaoma naba. E taku: “N na nako.”​—Karikani Bwaai 24:58, BG.

Ai tamaroara nanona! Tao a kaokoro ma aei kateira ngkai ni kaineti ma te mare, ma e boni bati naba reireiara mairoun Rebeka. E moanibwai riki irouna nanon Atuana ae Iehova, ao tiaki oin nanona. Iai naba ngkai te reirei ni kairiri ae te kabanea n tamaroa n Ana Taeka te Atua ibukin te mare, n aron rineakin raom, ao arom n riki bwa te buu te mwaane ke te buu te aine ae raoiroi. (2 I-Korinto 6:14, 15; I-Ebeto 5:28-33) E raoiroi ibukira touani mwin ana  katoto Rebeka ao kani kakaraoan ae boraoi ma ana iango Iehova.

A kakabwaiaa Rebeka kaaini batani Betuera. Ao imwina e a iraanako Erietera ma ana rorobuaka, ao raona Tebora are te tia tobwaia ngke e uarereke, ao tabeman tooro aine. (Karikani Bwaai 24:59-61; 35:8) E a raroanako Aran. Bon te mwananga ae abwabwaki bwa 800 te kiromita ke e raka riki, ao tenua te wiki maanna. E boni kamwengabuaka naba. E nonori kamero aika bati Rebeka i nanoni maiuna, ma ti aki kona n taekinna bwa e rangi ni mwaatai n toka i aoia kamero. E kabwarabwaraaki bwa taani kawakintiibu ana utu neiei, ao tiaki taan iokinibwai aika mwamwananga ma kamero aika bati. (Karikani Bwaai 29:10) A aki toki n taekinna taan toka i aoia kamero bwa a mwengabuaka naba imwini mwanangaia ae uarereke!

E boni bae n iaiangoi baika imwaina Rebeka, ao n titirakina naba Erietera taekan Itaaka ma ana utu. Kataamneia te unimwaane arei n tekateka i etan te ai ao ni karakina nakon neiei ana berita Iehova nakon Raoraona are Aberaam. E na kateirakea te kariki te Atua mai buakoia kanoan Aberaam, are e na uotii kakabwaia nakoia te botannaomata. Iangoa aroni miroaroan Rebeka ngke e a ataia ae ngaia e na kakoroaki nanon ana berita Iehova rinanon Itaaka are teuare e nang riki bwa buuna, ae nanona bon rinanon naba neiei!​—Karikani Bwaai 22:15-18.

N tokina, ao e a roko te bong are ti kabwarabwaraa ni moan te karaki. N rokoia taani mwananga aikai rinanon te Nekebo ngke e nang roo, ao e a nora te mwaane temanna Rebeka n nakonako n te tawaana. Taraan teuaei, e rangi tabeaianga, ao iai te bwai ae e iangoia. Ti wareka ae kangai: “Ao e ruo mai aon te kamero” neiei, ae titeboo bwa e kuri aki bwatiku te kamero ao e a ruo naba ma n titiraki ni kangai: “Antai te aomata anne, ane nakonako i nanon te tawana ba e na butimaira?” Ngke e a ataia ae Itaaka, ao e a rabuna naba atuna ao ubuna. (Karikani Bwaai 24:62-65, BG) Bukin tera? Bon te waaki ae kaota karinean teuare e nang buunna. A taku tabeman bwa e a aki bwainaki ngkai te waaki ni karinerine aei. Ni koauana, ti riai ni bane ni kakairi n nanorinanon Rebeka, ngaira aika mwaane ao aine naba, bwa antai ae e aki kainnanoa te aroaro ae tamaroa aei?

Tao ai 40 ana ririki teuae Itaaka, ao e bon nanokawaki naba ni maten tinana are Tara, are mate tenua te ririki n nako. Ti kona n noria bwa bon te mwaane ae tatangira ao n akoi Itaaka. Ai boni kabwaiara te mwaane aei n rekeni buuna ae mwamwakuri, e momoaaomata, ao n nanorinano! Tera aron aia tangira i marenaia? E taku te Baibara: ‘E tangira’ neiei.​—Karikani Bwaai 24:67, BG; 26:8.

Ai 39 tabun te tienture imwin anne, ma ti bae n tangira naba Rebeka. Tiaki ti mataaiakina naba ninikoriana, mwamwakurina, momoaaomatana, ao nanorinanona? Ngaira aika rooro n rikirake, kaara, mwaane, aine, taanga, ao aika tuai n reke buura, ti boni wanawana ngkana ti kakairi n ana onimaki neiei!