Tera Reireiara Mairouia Aine Aika Karakinaki n te Baibara?

KAMAIUA

Ana kaeka te Baibara

Iai n te Baibara rongorongoni maiuia aine aika bati, ake a kona n reke reireiara mai iai. (I-Rom 15:4; 2 Timoteo 3:16, 17) E maroroakinaki n te aro ae kimototo n te kaongora aei taekaia tii tabeman aine mai buakoia ake a karakinaki n te Baibara. A bati aine aika raraoi aia katoto ake ti kona ni kakairi iai. Ake tabeman bon taian reirei ni kauring nakoira.—1 I-Korinto 10:11; Ebera 6:12.

Abikaira

Antai Abikaira? Boni buun te mwaane ae kaubwai ao n iowawa ae Nabara. Ma bon te aine ae wanawana ao n nanorinano Abikaira, e botonnaine ao iai naba aroaro irouna aika e kukurei iai Iehova.—1 Tamuera 25:3.

Tera are e karaoia? E kaotiota te wanawana ao te ataibwai Abikaira n totokoa rikin te kabuanibwai. E maeka neiei ma Nabara n te aono are e karabarabaa iai Tawita, are e na riki imwina bwa uean Iteraera. Ni menan Tawita ma ana rorobuaka ikekei, ao a boni kamanoia ana nanai n tiibu Nabara mairouia taan iraa. Ma ngke a a roko ana taan uataeka Tawita nakon Nabara ni bubutii te amwarake teutana, ao e tatakarua Nabara ao n rawa ni karekea. E a rangi n un Tawita! Ngaia are e a mwananga ma ana rorobuaka bwa a na tiringa Nabara ma mwaane nako ake kaaini batana.—1 Tamuera 25:10-12, 22.

E waekoa Abikaira ni karaoa te bwai teuana ngke e ongo taekan te baere e karaoia buuna. E angania ana toro amwarake bwa a na uotii nakon Tawita ma ana rorobuaka, ao e a manga rimwi ni bubutiia Tawita bwa e na kaotiota te nanoanga. (1 Tamuera 25:14-19, 24-31) Ngke e nora ana bwaintituaraoi neiei Tawita, ao n nora nanorinanona, ao n ongo ana taeka n reirei aika kaotiota te wanawana, e a ataia iai Tawita bwa bon te Atua ae kanakoa neiei bwa e na tukia man tiringan Nabara ao ana aomata. (1 Tamuera 25:32, 33) N te tai ae waekoa imwina, e a mate Nabara ao e a riki Abikaira bwa buun Tawita.—1 Tamuera 25:37-41.

Tera reireiara mairoun Abikaira? E ngae ngke e botonnaine ma ni kaubwai, ma e bon aki iaiangoia i bon irouna n te aro ae riao. E tauraoi ni kabwarabure ibukin te bwai ae e aki karaoia, bwa e aonga n reke te rau. E raoiakina te kangaanga ae bubura, ma te rau, te rabakau, te ninikoria, ao te wanawana.

▸ Ibukin rongorongon riki Abikaira, nora te kaongora aei “She Acted With Discretion.”

Tebora

Antai Tebora? Bon te burabeti n aine are e kabonganaaki iroun Iehova are Atuaia I-Iteraera, ni kaotii baika e tangiri bwa a na karaoi ana aomata. E kabongana naba neiei te Atua ni kanakoraoi aia kangaanga I-Iteraera.—Taani Motikitaeka 4:4, 5.

Tera are e karaoia? E ninikoria te burabeti ae Tebora ni boutokaiia taan taromauria te Atua. I aan ana kairiri te Atua, ao e tua Tebora bwa e na weteaki Bwaraka, bwa e na kairiia aia taanga ni buaka I-Iteraera ni buakania taani karawawataia ake tibuni Kanaan. (Taani Motikitaeka 4:6, 7) Ngke e tuatua Bwaraka bwa e na iri Tebora, e aki maaku neiei ma e a iri naba.—Taani Motikitaeka 4:8, 9.

Ngke e anga te tokanikai te Atua nakoia I-Iteraera, e a anenea mwakoron te anene teuana Tebora ma Bwaraka ni kaota iai rongorongon aia buaka. N te anene anne, e mwanewea naba iai neiei te baere e karaoia Iaera, ae te aine naba ae aki mamaaku, are e buoka naba iai konaakia tibuni Kanaan.—Taani Motikitaeka, mwakoro 5.

Tera reireiara mairoun Tebora? E anganga boni ngaia ao e ninikoria. E kaungaia tabemwaang bwa a na karaoa ae eti i matan te Atua. Ao e tauraoi ni kamoamoaia ngkana a karaoa anne.

▸ Ibukin rongorongon riki Tebora, nora te kaongora aei “I Arose as a Mother in Israel.”

Terira

Antai Terira? Bon te aine ae e tangiria Tamton are aia tia motikitaeka I-Iteraera.—Taani Motikitaeka 16:4, 5.

Tera are e karaoia? E butimwaea te mwane mairouia I-Biritia bwa e na kamwanea Tamton, are e kabonganaaki iroun te Atua bwa e na kamaiuia I-Iteraera mairouia I-Biritia. A aki kona I-Biritia n taua teuaei ibukini korakorana ae reke mairoun te Atua. (Taani Motikitaeka 13:5) Ngaia are a ukera buokaia mairoun Terira.

A kamaraa aton Terira I-Biritia aikai, bwa e na kakaaea te bae e reke iai korakoran Tamton ae riao. E butimwaea te mwane Terira, ao imwin tabeua te tai e a kunea te baere e reke iai korakoran Tamton. (Taani Motikitaeka 16:15-17) E kaongoia I-Biritia ao a a taua ao ni kaburea Tamton.—Taani Motikitaeka 16:18-21.

Tera reireiara mairoun Terira? Bon te reirei ni kauring Terira nakoira. Ibukini korakoran te bakimwane irouna, e a karaoa te mwakuri ni mwamwanaa te aba, te aki kakaonimaki, ao te nanonrang, nakon ana toro Iehova ae te Atua.

Etita

Antai Etita? Bon te I-Iutaia are rineaki iroun Ueani Botia are Aatueruti bwa buuna.

Tera are e karaoia? E kabongana mwaakana te ueannaine ae Etita n totokoa iai kamateaia ana aomata. E ongo te moti are e a katanoataaki iai te bong are a na bane iai ni kamateaki I-Iutaia ake a maeka n te Embwaea ni Botia. Te mwakuri n iowawa aei boni mairoun te mwaane ae Aman, are bon ana buraim minitita te uea. (Etita 3:13-15; 4:1, 5) Man ana ibuobuoki ai mwaanen neiei ae ikawai riki nakoina ae Moretekai, ao e a nako ni kaota te mwakuri aei neiei nakoni buuna are te Uea ae Aatueruti, e ngae ngke e na ruanikai iai maiuna. (Etita 4:10-16; 7:1-10) A a kariaiakaki imwina Etita ao Moretekai iroun Aatueruti bwa a na manga katanoataa te tua riki teuana, are a a kariaiakaki iai I-Iutaia bwa a na karaoa te bwai teuana ibukini kamanoaia. A boni kamateia ni kabane aiaia.—Etita 8:5-11; 9:16, 17.

Tera reireiara mairoun Etita? E katea te katoto ae rianako te ueannaine ae Etita, ni kaineti ma te ninikoria, te nanorinano, ao te nimamannei. (Taian Areru 31:24; I-Biribi 2:⁠3) E aki kainikatonga ngkai te aine ngaia ae baaraoi ao ni kakannato, ma e kananorinanoa n ukera te reirei ni kairiri ao buokana mairouia tabemwaang. E kaotiota te ataibwai, te karinerine, ao te ninikoria naba, ngke e taetae ma buuna. Ao ngke a a rotaki n te kangaanga ae korakora I-Iutaia, e ninikoria ni kaotia ae ngaia naba te I-Iutaia.

▸ Ibukin rongorongon riki Etita, nori kaongora aikai, “She Stood Up for God’s People” ao “She Acted Wisely, Bravely, and Selflessly.”

Ewa

Antai Ewa? Boni ngaia te moan aine are karikaki, ao ngaia naba te moan aine ae mwaneweaki n te Baibara.

Tera are e karaoia? E aki ongeaba Ewa n te baere e tua te Atua ae mataata. N aroni buuna are Atam, e karikaki naba Ewa ni kororaoi ma inaomatana ni karaoa ana motinnano ao te konabwai ni karikirakei aroaro aika e kukurei iai te Atua, n aron te tangira ao te wanawana. (Karikani Bwaai 1:27) E ataia Ewa bwa e a tia te Atua n tuanga Atam bwa ngkana a kana uaan te kai arei ao a na boni mate. Ma e kariaia neiei bwa e na mwamwanaaki ni kakoauaan ae e na bon aki mate. E boni kakoauaa ae e na nakoraoi riki arona ngkana e aki ongeaba iroun te Atua. Ngaia are e a kana uaan te kai arei ao e a manga anaa nanoni buuna bwa e na kanna naba.—Karikani Bwaai 3:1-6; 1 Timoteo 2:14.

Tera reireiara mairoun Ewa? Bon te reirei ni kauring Ewa nakoira ni kaineti ma karuanikain iaiangoan iango aika bubuaka. E ekaanako te baere e tua te Atua ae mataata, ngke e karikirakea mataaiakinan te bae tiaki ana bwai.—Karikani Bwaai 3:6; 1 Ioane 2:16.

Anna

Antai Anna? Boni buun Erekana ao tinan Tamuera are riki bwa te burabeti ae rangi ni kinaaki i Iteraera ngkoa.—1 Tamuera 1:1, 2, 4-7.

Tera are e karaoia? Ngke e tuai n reke natin Anna, ao e butiia te Atua ibukini kabebeteana. Bon uoman buuni buuna. Buuni buuna are temanna boni Beninna ao iai natina ma neiei, ma e kanoabo Anna n te tai ae maan imwin ieinna. E kakabatiaa kakanikoan neiei Beninna, ma e tatataro Anna nakon te Atua ibukini kabebeteana. E taetae ni bau nakon te Atua bwa ngkana e kariaia bwa e na reke natina te mwaane, ao e na anga te teei anne nakoina bwa e na beku n te umwanrianna ae tabu, ae te umwanrianna ae uouotaki are e kabonganaaki irouia I-Iteraera ibukin aia taromauri.—1 Tamuera 1:11.

Ao te Atua e kaekaa ana tataro Anna ao e a bungia Tamuera. E kakororaoa ana berita neiei, ao e kaira Tamuera bwa e na beku n te tembora ae tabu, e ngae ngke e rangi n uarereke. (1 Tamuera 1:27, 28) E kakaraoa ana kunnikai natina ni katoa ririki ao e nanako n nikiria. Imwina riki ao e a kakabwaiaa Anna te Atua ni karekeia riki niman natina, aika teniman mwaane ao uoman aine.—1 Tamuera 2:18-21.

Tera reireiara mairoun Anna? E buokaki Anna n nanomwaaka ni kataakina, man ana tataro ae nako raoi mai nanona. E koreaki ana tataro ni kakaitau n 1 Tamuera 2:1-10, ae e oti iai korakoran onimakinan te Atua irouna.

▸ Ibukin rongorongon riki Anna, nora te kaongora aei “She Opened Her Heart to God in Prayer.”
▸ Ibukini maroroakinan ae e aera te Atua ngke e kariaia kabatiaan te buu irouia ana aomata rimoa, nora te kaongora ae “Does God Approve of Polygamy?”

Iaera

Antai Iaera? Boni buun Eebere ae tiaki te I-Iteraera. E ninikoria Iaera n tei ibukia ana aomata te Atua.

Tera are e karaoia? Ngke e roko Titera are mataniwin aia taanga ni buaka tibuni Kanaan n ana kaembwa neiei, ao e aki tabwara neiei ma e a karaoa naba te bwai teuana. E konaaki n te buaka Titera ni kaaitaraia I-Iteraera, ao e a roko ngkai bwa e na kamanoa ao ni katanna. E wetea teuaei Iaera nako nanon ana umwanrianna bwa e na karabaa iai ao ni motirawa. Ngke e matu teuaei ao e a tiringnga naba neiei.—Taani Motikitaeka 4:17-21.

Te bae karaoia Iaera aei e a kakororaoa iai ana taetae ni burabeti Tebora are kangai: “Iehova e na anga Titera nako nanoni bain te aine.” (Taani Motikitaeka 4:9) E kamoamoaaki Iaera ibukin te baere karaoia, ao “e rangi ni kakabwaiaaki riki neiei i buakoia aine.”—Taani Motikitaeka 5:24.

Tera reireiara mairoun Iaera? E aki tabwarabwara Iaera ao e ninikoria. E oti iai aron te Atua ni kona ni kaangaraoi bwaai ibukini kakororaoan ana taetae ni burabeti.

Ietebera

Antai Ietebera? Boni buun Uean Iteraera ae Aaba. Bon tiaki te I-Iteraera neiei ao e aki taromauria Iehova. Ma e tataromauria atuaia tibuni Kanaan ae Baara.

Tera are e karaoia? Ietebera bon te ueannaine ae tuamatoa, akea ana nanoanga ao e iowawa. E boutokaa taromauriani Baara ae irianaki ma te wene ni bure. E kataia naba ni kamauna taromaurian te Atua ae koaua ae Iehova.—1Uea 18:4, 13; 19:1-3.

E kona ni kewe ao n tiritiri ibukin reken te bae e tangiria. (1Uea 21:8-16) N aron are e a kaman taekinna te Atua, e boni mate neiei n te aro ae kaanga e mate taerere ao e aki taunaki.—1Uea 21:23; 2Uea 9:10, 32-37.

Tera reireiara mairoun Ietebera? Bon te reirei ni kauring Ietebera nakoira. E rangi ni kammaira ao e aki bwebwerengaki, ao ibukin anne e a reke arana bwa kanikinaean te aine ae e aki bwerengaki, e kammaira, ao e aki tauaki arona.

Rea

Antai Rea? Boni moani buun te baatua are Iakoba. Ao tarin neiei ae karimwina ae Rakera, boni buun naba teuaei.—Karikani Bwaai 29:20-29.

Tera are e karaoia? E bungia natin Iakoba neiei aika mwaane aika onoman. (Ruta 4:11) E boni kani mare Iakoba ma Rakera, ao tiaki Rea. Ma e baireia tamaia aine aikai are Raban bwa e na oneaki mwin Rakera iroun Rea. Ngke e a ataia Iakoba bwa e kamwaneaki bwa e na mare ma Rea, ao e a un nakon Raban. Ma e taku Raban bwa tiaki te katei bwa e na mare moa te karimwi imwain te karimoa. Teuana te wiki imwina ao e a manga mare ma Rakera.—Karikani Bwaai 29:26-28.

E tangira riki Rakera Iakoba nakon Rea. (Karikani Bwaai 29:30) Ibukin anne, e a kaiangatoa Rea ma tarina ibukin anaakin nanon Iakoba. E nora ana namakin neiei te Atua ao e a kakabwaiaa n anganna natina aika itiman, aika onoman mwaane ao temanna te aine.—Karikani Bwaai 29:31.

Tera reireiara mairoun Rea? E onimakina te Atua Rea rinanon te tataro, ao e aki kariaia ana kangaanga ae karawawata n ana utu bwa e na mwaninga taekan ae e kona n ibuobuoki te Atua. (Karikani Bwaai 29:32-35; 30:20) Rongorongoni maiun neiei e kaota aki nakoraoini kabatiaan te buu, ae te waaki ae e kariaia te Atua i nanon tabeua te tai. Ana babaire ibukin te mare, bwa e bon riai te buu te mwaane ke te buu te aine ni karekea buuna ae tii temanna.—Mataio 19:4-6.

▸ Ibukini maroroakinan riki taekan Rea, nora te kaongora ae “Distressed Sisters Who ‘Built the House of Israel.’”
▸ Ibukini maroroakinan ae e aera te Atua ngke e kariaia kabatiaan te buu irouia ana aomata rimoa i nanon tabeua te tai, nora te kaongora ae “Does God Approve of Polygamy?”

Mareta

Antai Mareta? Boni mwaanen Rataro ao tarini Maria, ao a maeka ngaiia teniman n te kaawa ae Betania n uakaan ma Ierutarem.

Tera are e karaoia? E rangi ni kaan ana iraorao Mareta ma Iesu, are “e tatangiriia Mareta ma tarina, ao Rataro.” (Ioane 11:5) Bon te aine ae akoiia iruwa Mareta. N rokon Iesu n te taina irouia, ao Maria e rineia bwa e na ongora iroun Iesu, ma Mareta e bekutata ni mwengaia. E ngurengure Mareta nakon Iesu ngkai e aki buokia Maria. Ma e karaua Iesu ni kaeta raoi ana iango Mareta.—Ruka 10:38-42.

Ngke e a aoraki Rataro, ao a kanaanako Mareta ma tarina bwa e na kawaekoaaki Iesu, bwa a kakoauaa ae e boni kona ni kamarurunga mwaaneia. (Ioane 11:3, 21) Ma e boni mate Rataro. E oti n ana maroro Mareta ma Iesu, onimakinan raoi ana berita te Baibara iroun neiei ibukin te mangauti, ao n ana konabwai Iesu ni kauta mwaanena.—Ioane 11:20-27.

Tera reireiara mairouni Mareta? E mwakuri korakora Mareta n akoiia iruwa. E tauraoi ni butimwaea te reirei ni kairiri. Ao e kaotiota raoi ana namakin ao ana onimaki.

▸ Ibukin rongorongon riki Mareta, nora te kaongora ae “I Have Believed.”

Maria (are tinan Iesu)

Antai Maria? Bon te ateiaine ae te I-Iutaia, ao e tuai ni boo ma te mwaane n te tai are e bungia iai Iesu, bwa e bikoukoua natin te Atua n te kakai.

Tera are e karaoia? E nanorinano ni karaoa nanon te Atua. E kabae ma Ioteba ngke e kaoti te anera nakoina n tuangnga ae e na bikoukou, ao ni bungia te Mesia are e a kamani kariariaaki. (Ruka 1:26-33) E tauraoi ni butimwaea te mwioko anne. Imwini bungiakin Iesu, ao a a manga reke riki natiia Maria ma Ioteba, aika aman mwaane ao tao uoman aine. Ngaia are e aki teimatoa n riki Maria bwa te teinnaine. (Mataio 13:55, 56) E ngae ngke e reke irouna te kakabwaia ae okoro, ma e aki ukera neboakina ke kamoamoaana, n ana tai Iesu ni mwakuri ni minita ke i buakoia kaain te ekaretia ni Kristian rimoa.

Tera reireiara mairouni Maria? Bon te aine ae kakaonimaki Maria ae tauraoi ni butimwaei mwioko aika aki bebete. E rangi n ataa kanoan te Koroboki ae Tabu. E katautauaki bwa e mwanewei kanoan te Koroboki ae tabu 20 tabun te tai, n ana maroro are koreaki n Ruka 1:46-55.

▸ Ibukin rongorongon riki Maria, nora te kaongora ae “What Mary’s Example Can Teach Us.”

Maria (are tarini Mareta ao mwaanen Rataro)

Antai Maria? E rangi ni kaan ana iraorao neiei ma Iesu, ngaia ma mwaanena are Rataro ao tarina are Mareta.

Tera are e karaoia? E okioki Maria ni kaotia ae e rangi ni kakawaki irouna Iesu are Natin te Atua. E onimakina ae e kona Iesu n tuka mateni mwaanena are Rataro, ao e mena i rarikin Iesu ngke e kauta mwaanena. E kabuakakaaki iroun tarina are Mareta, ngke e rinea ae e na ongora iroun Iesu ao e aki buoka Mareta ni mwakuri. Ma Iesu e kamoamoaa Maria ngke e moanibwai baika irekereke ma te onimaki.—Ruka 10:38-42.

N te taina ao e a kaotiota te kakairuwa Maria nakon Iesu, ngke e kabwaroa “te bwaa ae boiarara ae bobuaka” i aon atun ao waen Iesu. (Mataio 26:6, 7) A bukina neiei tabemwaang bwa e bakatae. Ma e irantangaa neiei Iesu ni kangai: “N taabo nako n te aonnaba are e taekinaki iai te rongorongo ae raoiroi [ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua], ao e na taekinaki naba te bwai ae e karaoia te aine aei bwa kanuringana.”—Mataio 24:14; 26:8-13.

Tera reireiara mairouni Maria? E karikirakea ana onimaki ae nene Maria. E moanibwaia riki taromaurian te Atua nakoni baika akea manenaia. Ao e kaota karinean Iesu ma te nanorinano, e ngae ngke e bati ana kabanemwane iai.

Maria te I-Maketara

Antai Maria te I-Maketara? Bon te tia rimwin Iesu ae kakaonimaki ni koaua.

Tera are e karaoia? Maria te I-Maketara bon temanna i buakoia aine ake a mwamwananga ma Iesu ao taan rimwina. E tituaraoi ni kabongana kaubwaina ibukini buokan Iesu ma ana abotoro. (Ruka 8:1-3) E irira Iesu n uaa banen ana mwakuri ni minita, ao e teimatoa ni mena i rarikin Iesu ngke e a kamateaki. E kakabwaiaaki n arona naba ni moan nora Iesu imwini kautana.—⁠Ioane 20:11-18.

Tera reireiara mairouni Maria? E tatauraoi Maria te I-Maketara ni boutokaa ana mwakuri ni minita Iesu, ao n teimatoa n riki bwa te tia rimwina ae kakaonimaki.

Miriam

Antai Miriam? Boni mwaaneia Mote ma Aaron. Boni ngaia te moan aine n te Baibara ae atongaki bwa te burabeti n aine.

Tera are e karaoia? Ngkai te burabeti ngaia, bon tabena karorokoan ana rongorongo te Atua. Iai mwiokoana ae kakawaki i abaia I-Iteraera, ao e raonia naba mwaane n anenea te kuna n tokanikai, ngke e tia te Atua ni kamauna ana taanga ni buaka Aikubita n Taari are Uraura.—Te Otinako 15:1, 20, 21.

Imwina riki ao e a taetae ni kabuakakaa Mote, neie Miriam ma Aaron. A karaoa anne ibukin nanorietaia ao bakantangia. E “kakauongo” te Atua ao e boaa Miriam ma Aaron n te aro ae matoatoa. (Warekaia Iteraera 12:1-9) Ao te Atua e a orea Miriam n te rebera, kioina ngkai boni ngaia ae kauekea te taetae ni kabuakaka aei. Ma ngke e bubutiia te Atua Mote ibukin neiei, ao te Atua e a kamarurunga neiei. Imwini kaokoroana i nanon itibong, ao e a manga kariaiakaki ni mena n aia kaembwa I-Iteraera.—Warekaia Iteraera 12:10-15.

E kaotaki n te Baibara bwa e butimwaea kaetakina Miriam. Iraua te tienture imwina, ao e taekina neiei te Atua ibukini mwiokoana ae okoro ngke e kauringia I-Iteraera ni kangai: “I kanakoa Mote ma Aaron ao Miriam n rimoami.”—Mika 6:4.

Tera reireiara mairouni Miriam? E oti n rongorongoni Miriam bwa te Atua e kakauongo raoi nakoni baike a taekin taan taromauria nakon temanna ke ibukin temanna. Ti reiakinna naba bwa ngkana ti na kakukureia te Atua, ti riai n rawa nakon te nanorieta ke te bakantang, aika anua aika kona ni kauekea kani kabuakakaaia aomata.

Rakera

Antai Rakera? Bon natin Raban neiei ao e tatangiraki riki irouni buuna are te baatua ae Iakoba.

Tera are e karaoia? E mareaki Rakera ma Iakoba ao e bungia uoman natin teuaei mwaane, ake ngaiia naba ake a otinako mairouia aia baronga I-Iteraera rimoa ake 12. E moani kaitiboo Rakera ma buuna aei ngke e tararuaiia neiei ana tiibu tamana. (Karikani Bwaai 29:9, 10) E “rangi ni botonnaine” riki neiei nakoni karimoana are Rea.—Karikani Bwaai 29:17.

E tangira Rakera teuae Iakoba, ao e kukurei ni mwakuri itiua te ririki bwa e aonga n reke neiei bwa buuna. (Karikani Bwaai 29:18) Ma Raban e kamwanea Iakoba ao e kaieinna moa ma Rea, ao imwina ai tibwa Rakera.—Karikani Bwaai 29:25-27.

Ma Iakoba e tangira riki Rakera ma natina ake uoman, nakon Rea ma natina. (Karikani Bwaai 37:3; 44:20, 27-29) Ngaia are e a reke te kaiangatoa i marenaia aine aika uoman aikai.—Karikani Bwaai 29:30; 30:1, 15.

Tera reireiara mairoun Rakera? E bati ana kangaanga n ana utu Rakera, ma e aki bwara nanona n onimakina te Atua bwa e na bon ongo ana tataro. (Karikani Bwaai 30:22-24) E oti n rongorongon neiei bwa e bati te kangaanga n te utu ae mwaiti te buu iai. E oti n te baere e rinanona Rakera bwa e bon raoiroi riki ana moani babaire te Atua ibukin te mare, are e riai te aomata n tii temanna buuna.—Mataio 19:4-6.

▸ Ibukin rongorongon riki Rakera nora te kaongora ae “Distressed Sisters Who ‘Built the House of Israel.’”
▸ Ibukini maroroakinan ae e aera te Atua ngke e kariaia kabatiaan te buu irouia ana aomata rimoa ibukin tabeua te tai, nora te kaongora ae “Does God Approve of Polygamy?”

Raaba

Antai Raaba? Bon te aine ae kakabooaki ibukin te wene ni bure, ae e maeka n aia kaawa I-Kanaan ae Ieriko, ao imwina e a riki bwa te tia taromauria Iehova ae te Atua.

Tera are e karaoia? E karabaia uoman I-Iteraera ake a roko ni karaba n tuoa te aba. E karaoa aei ibukina bwa e ongo aron Atuaia I-Iteraera ae Iehova ni kamaiuia ana aomata mai Aikubita, ao imwina riki ngke a buakanaki iroun te baronga are taian Amoraite.

E buokiia taani karaba n tutuo akekei Raaba, ao e bubutiia bwa a na kamaiua ma ana utu ngkana a roko I-Iteraera ni kamauna Ieriko. A kariaia nakekei, ma tii ngkana e karaoi baikai: E na aki kaokaota taekan te baere a karaoia, e na tiku n ana auti ma kaaini batana ngkana a roko ni buaka I-Iteraera, ao e na katinetinea te kabae ae uraroo ni kamaaman ana auti. E ongeaba nakoni kaetieti akanne ni kabane Raaba, ao e kamaiuaki ma ana utu ngke a roko I-Iteraera n taua Ieriko.

E mareaki imwina Raaba ma te I-Iteraera, ao e riki neiei bwa ana bakatibu te Uea are Tawita ao Iesu Kristo.—Iotua 2:1-24; 6:25; Mataio 1:5, 6, 16.

Tera reireiara mairoun Raaba? E taekinaki Raaba n te Baibara bwa te banna ni katoto ae rianako ibukin te onimaki. (Ebera 11:30, 31; Iakobo 2:25) E oti ni karakinana bwa e boni kakabwarai buure te Atua ao e aki inanonano, ao e kakabwaiaia akana onimakinna n aki ongei aroia ngkoa.

▸ Ibukin rongorongon riki Raaba, nora te kaongora ae “She Was ‘Declared Righteous by Works.’”

Rebeka

Antai Rebeka? Boni buun Itaaka ao tinaia bwebwee ake Iakoba ma Etau.

Tera are e karaoia? E karaoa nanon te Atua e ngae ngke e kangaanga. Ngke e tabe neiei n itiran n te mwanibwa, ao e a roko naba te mwaane temanna ni bubutii te ongana te ran. E waekoa Rebeka n anganna nimana ao n anganano bwa e na itiran naba ibukia ana kamero teuaei. (Karikani Bwaai 24:15-20) Te mwaane anne bon ana toro Aberaam, ao e mwananga n te raroa ae abwabwaki bwa e na kakaaea buun Itaaka, are natin Aberaam. (Karikani Bwaai 24:2-4) E tataroakina naba ana kakabwaia te Atua. Ngke e nora mariboon Rebeka ao akoaia iruwa irouna, e a ataia ae e a kaekaa ana tataro te Atua, ni kaotia bwa anne ana rinerine te Atua ibukin Itaaka.—Karikani Bwaai 24:10-14, 21, 27.

Ngke e a ataa bukin rokon te toro arei Rebeka, ao e a kukurei n okinako ma ngaia ao n riki bwa buun Itaaka. (Karikani Bwaai 24:57-59) Imwina riki ao e a bungia natina mwaane aika bwebwee. E kaotia te Atua nakon neiei bwa te karimoa are Etau, e na toro iroun te karimwi are Iakoba. (Karikani Bwaai 25:23) Ngke e a baireia Itaaka bwa e na angan Etau kakabwaiaana ni karimoa, ao e a karaoi naba ana waaki Rebeka bwa e aonga n reke iroun Iakoba te kakabwaia anne, ao ni kakororaoa nanon te Atua are e ataia.—Karikani Bwaai 27:1-17.

Tera reireiara mairoun Rebeka? E nanorinano Rebeka, e mariboo, ao e akoiia iruwa, aika aroaro aika kanakoraoa aroaron neiei ngkai te buu te aine ngaia, te tina, ao te tia taromauria te Atua ae koaua.

▸ Ibukin rongorongon riki Rebeka, nora te kaongora ae “I Am Willing to Go.”

Ruta

Antai Ruta? Bon te I-Moaba are e kitania atuana ma abana ao n riki bwa te tia taromauria Iehova i abaia I-Iteraera.

Tera are e karaoia? E kaotiota te tangira ae rianako Ruta nakon Naomi are tinani buuna. E birinako Naomi ma buuna ao natiia mwaane aika uoman nako Moaba, ngke e roko te rongo i abaia I-Iteraera. Ni waakinakon te tai ao a mare naati aikai ma aineni Moaba, aika Ruta ao Oreba. Ma imwina riki ao e a mate buun Naomi ao natina mwaane ake uoman, ao a a tiku n akea buuia aine aika teniman aikai.

E a iangoa te oki nako abaia I-Iteraera Naomi bwa e a toki ngkai te rongo. A motinnanoia Ruta ma Oreba bwa a na iria. Ma e tuangia naakai Naomi bwa a na okiriia aia koraki. E oki Oreba. (Ruta 1:1-6, 15) Ma e teimatoa Ruta n irira tinani buuna. E tangira Naomi ao e kan toro iroun Atuan Naomi, ae Iehova.—Ruta 1:16, 17; 2:11.

E a butanako taekan Ruta ae raoiroi n ana kaawa Naomi ae Betereem, ibukini kakaonimakina nakon tinani buuna ao ana mwakuri korakora. E rangi ni bwaka nanon te tia ababa ae kaubwai ae Boati iroun Ruta, ao e akoa neiei ni kakarekea kanana ma Naomi. (Ruta 2:5-7, 20) E a mare neiei imwina riki ma Boati ao n riki bwa ana bakatibu te Uea are Tawita ao Iesu Kristo.—Mataio 1:5, 6, 16.

Tera reireiara mairoun Ruta? Ibukin tangiran Naomi ao Iehova iroun Ruta, e a kukurei neiei ni kitana abana ao ana utu. E mwakuri korakora, ma ni kakaonimaki ni koaua, e ngae naba ngke a bati ana kangaanga.

▸ Ibukin rongorongon riki Ruta, nori kaongora aika “Where You Go I Shall Go” ao “An Excellent Woman.”

Tara

Antai Tara? Boni buun Aberaam ao tinan Itaaka.

Tera are e karaoia? E kitana maiuna ae mweraoi iai n te kaawa ae kaubwai ae Ura, ibukina bwa e onimakini ana berita te Atua nakoni buuna are Aberaam. E tuanga Aberaam te Atua bwa e na kitana Ura ao n nakon te aba ae Kanaan. E berita te Atua bwa e na kakabwaiaa ao ni karaoia bwa te natannaomata ae korakora. (Karikani Bwaai 12:1-5) N te tai anne ao tao ai 60 tabun ana ririki Tara. Ao man te tai anne are a riki iai Tara ma buuna bwa taani mwamwananga aika mamaeka n umwanrianna.

E ngae ngke aroni maiuia anne e kai reke iai Tara n te kangaanga, ma e boni boutokaa Aberaam neiei, ngkai e irira teuaei ana kaetieti te Atua. (Karikani Bwaai 12:10, 15) E aki kakariki Tara i nanon ririki aika bati, ao e a rangi n rawawata iai. Ma e a tia ni berita te Atua bwa e na kakabwaiaa kanoan Aberaam. (Karikani Bwaai 12:7; 13:15; 15:18; 16:1, 2, 15) Imwina riki ao e a kamatoaa te Atua bwa e na boni bungia natin Aberaam neie Tara. Ao e bon riki anne ngke e a bunginako neiei ma te ririki ni kakariki. Ai 90 ana ririki neiei ao buuna bon 100 ana ririki. (Karikani Bwaai 17:17; 21:2-5) A arana natiia bwa Itaaka.

Tera reireiara mairoun Tara? E reke reireiara man ana katoto Tara bwa ti kona n onimakina te Atua n taai nako bwa e na kakoroi bukin ana berita, e ngae ngke iai ake a taraa ni kangaanga! (Ebera 11:11) Ao e katea te katoto nakoia buuaine bwa e rangi ni kakawaki te karinerine n te mare.—1 Betero 3:5, 6.

▸ Ibukin rongorongon riki Tara, nori kaongora aika “What a Beautiful Woman You Are” ao “God Called Her ‘Princess.’”

Te aine ae te I-Turem

Antai te aine ae te I-Turem? Bon te aine ae baaraoi ae memena i buki, are e koreaki taekana n te boki ae Ana Anene Toromon. E aki kaotaki arana n te Baibara.

Tera are e karaoia? E teimatoa te I-Turem aei ni kakaonimaki ni koaua nakon te mwaane ae e tangiria, ae te tia kawakintiibu. (Ana Anene Toromon 2:16) E anaaki nanon te Uea are Toromon n rianakoni baaraoin neiei, ao e kataia n anaa nanon neiei bwa e na tangiria. (Ana Anene Toromon 7:6) A ngae ni kaungaa tabemwaang bwa e na rinea Toromon, ma e bon rawa naba te I-Turem aei. E tangira te tia kawakintiibu ae mangori ao e kakaonimaki ni koaua nakoina.—Ana Anene Toromon 3:5; 7:10; 8:6.

Tera reireiara mairoun te I-Turem aei? E iangoia i bon irouna ma te nanorinano, e ngae ngke e baaraoi ao n rangi ni mataaiakinaki. E aki kariaia bwa e na kairiraki ana namakin irouia tabonrorona, ke n te kaubwai ao te mweraoi. E aki kariaia bwa e na taonakinako n ana namakin, ao e kateimatoa te aroaro ni maiu ae itiaki.

Buun Rota

Antai buun Rota? E aki taekinaki arana n te Baibara. Ma e tii kaotaki bwa iai natina aine aika uoman ao e mamaeka ma ana utu n te kaawa ae Totom.—Karikani Bwaai 19:1, 15.

Tera are e karaoia? E aki ongeaba n te baere e tua te Atua. E baireia te Atua bwa e na kamauna Totom ao kaawa ake i rarikina ibukin aia wene ni bure ae korakora kaaina. Ibukin tangiran te aomata ae raoiroi are Rota ma ana utu, ake a maeka i Totom, e a kanakoia uoman anera te Atua bwa a na kairiia ni kamaiuia.—Karikani Bwaai 18:20; 19:1, 12, 13.

A tuangia ana utu Rota anera akekei bwa a na birinako man te tabo arei, ao a na aki tatanrikaaki bwa a kaawa ni mate. (Karikani Bwaai 19:17) Ma “e tanrikaaki buun Rota . . . ao e riki neiei bwa te boua ae te taoro.”—Karikani Bwaai 19:26.

Tera reireiara mairouni buun Rota? E oti n rongorongon neiei karuanikaini kabatiaan tangiran te bwaikoraki, ike e a kairiko bwa ko nang aki ongeaba iai nakon te Atua. E mwanewea taekan neiei Iesu bwa te reirei ni kauring nakoira. E taku: “Uringa buun Rota.”—Ruka 17:32.