1. (a) Mókà ból dẽesĩ́ ní e Jìhóvà néi ẽ́? (b) Éé ní ea kọlà ge “dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà” ẹ? (Ẹ̀b “Ge Baatẽ́ Moǹ Bel.”)

 JÌHÓVÀ náa kọọ̀ gbò e bà vulèe á ié kà lé ból dẽesĩ́. Pọ́ì ńkem̀ tṍó àla, àé náa kọọ̀ kùbmà á bã ló zọ̀ kpá ló, bììla nyíe, nè ú. (Kùùà 21:3, 4) Àé nveè bá naa kọọ̀ “gbò kìlmà bùlà kẽ” e bà dẹlẹ́ẹ nyíé boo á kììlà boo kunukẽ̀í naamá Páladaìs. (Ps. 37:9-11) Vaá àé náa kọ á valí ló buù bẹ̀ì ge ié kà lé gbaa ló kìlmàé ló èlmà bé e íè naa kátogóí. Ẹ̀b bé e nakà ból dẽesĩ́i dú dũ̀ùnè naaà! Sõò éé ní ea náa vaá è àgala boo kọọ̀ gbò nú e Bàrì zigà nèií é nááá ẽ́? Jìhóvà ólò mm-mè kọ̀láá kà nu ea zigà. Níà nú ea náa vaá è “dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà” ẹ.  * (Ps. 27:14) È zógè kọ è dẹlẹ̀ẹ nyíé boo tení dú ló gè ié zààvà vaá elá bànà kọọ̀ Bàrì á mm-mè a tóm̀ bùlà.—Àìz. 55:10, 11.

2. Éé ní e Jìhóvà beè naa ẽ́?

² Jìhóvà beè zogè kọọ̀ à ólò mm-mèè a zìgànù. Bugi togó boo ene kà nu dòòmà bá. Jìhóvà zigà nèi mm̀ kpá Kùùà Nù kọọ̀ àé náànìè kọọ̀ gbò e bà aa dénè dó, aa kele kele gã, vaá ló kele-kele dém bel á gbaaá ló mm̀ õ̀òa fã̀. Deè nieí, è nyímà ló gbòí naamá “gbele gãbug nen.” (Kùùà 7:9, 10) Náa kal ló béè kọọ̀ gbòí dú gbò gbálà, gbò bia, nè gbò pá nvín e bà ólò ló kele-kele dém bel vaá aa kele-kele ketõ̀ò beeá ló bàlà booí, bà  gbááá ló vaá dú tẽ̀ènè kà pá tọ. (Ps. 133:1; Jọ́ọ̀n 10:16) Gbò e bà dṹùnà gbele gã́bug není ólò tu nágé bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá kpẹ̀a. Bà ólò di kpènà ló gè kọ́ bé e ãa bàlà boo é dú lé naa nè gbò e bà gbĩ́ gè pãane tṍ. (Máát. 28:19, 20; Kùùà 14:6, 7; 22:17) Be ò dṹùnà gbele gã́bug není, ò palàge nvèè ka ló ból dẽesĩ́ eo íè kilma ló ãa bàlà booá.

3. Éé ní e Sétàn gbĩ́ gè naa ẽ́?

³ Pọ́lọ́ Nyómá náa gbĩ́ kọ ó ié ból dẽesĩ́ nyòòmà dì deè sĩ́. À gbĩ́ kọ ó bugi togó kọọ̀ Jìhóvà náa é ẹb nú ea kil ní ló nè ge kọọ̀ náa é ḿm̀-mè gbò nú ea beè zìgà. Be à íe togó bá Sétàn ge naa kọ é bugi togó naa vó, lóói é ọọ, vaá èé láá òòà aa ló gè fã̀ Jìhóvà. Dì belí bé eé nó naa, Pọ́lọ́ Nyómá beè gbĩ́ gè ọọvẹ ló Jóòb naa ní e náa é fã nà Jìhóvà.

4. Éé ní eé ló bel boo mm̀ nakà togó belí é? (Jóòb 1:9-12)

⁴ Mm̀ nakà togó belí, èé ló bel boo gbò kyèèlè e Sétàn beè gbĩ́ gè kẹ̀ẹ̀mà Jóòb kọbé náa bọ́ná ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. (Bugi Jóòb 1:9-12.) Èé ló nágé bel boo nú eé láá nó lọl ló nu dòòmà bá Jóòb, nè nú ea náa vaá èé kẽèa boo kọọ̀ Bàrì vulèi nè ge kọọ̀ àé ḿm̀-mè gbò a zìgànù.

5-6. Éé beè naaá ló Jóòb e?

⁵ Dénè nu beè leé ló Jóòb. A beè ié kà lé gbaa ló kilma ló Jìhóvà. A beè palàge ié gyọ́ nè gã́bug gbò pá nvín vaá dénè ọ̀và beè ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe. (Jóòb 1:1-5) Sõò sigà ńkem dénè nuí gáẹ̀ beè pèè Jóòb mm̀ kóló tẽ̀ène dee. Túá kà, dénè a nom beè ù. (Jóòb 1:13-17) Pá a nvín à ú bẽene. Bugi togó boo bé e nyíè Jóòb beè palàge bììlà naa. Nyíè tè nè kà ólò palàge bììlà tṍó e ene kà ba nvín ú. Vóà naa, dòòmà dẽe ló bé ea beè palàge tọá ló vaá biile nyíè Jóòb nè a va naa tṍó e bà dã́ kọọ̀ òb kà ba nvín ú. Ngá kọ́ vó e Jóòb beè bagi a kọ̀là ló tṍó ea géè bã̀àgã̀ vaá tooá dọ̀!—Jóòb 1:18-20.

⁶ Nu e Sétàn beè gbóó naa bẽene dú gè naa kọọ̀ kpá ló Jóòb á palàge zọ̀. (Jóòb 2:6-8; 7:5) À íe tṍó e gbò nen beè palàge nvèè ka ló Jóòb. Ba beè olòó síé ló kọ á neè va dùùlà bá deè tṍ. (Jóòb 31:18) Kátogóí bà náa zigà ge bànàé ló. Pá a vígà, a kóò, nè pá a gyóòlo beè sọ̀ẹ bá gbẹẹ́ kẽ!—Jóòb 19:13, 14, 16.

7. (a) Ãàe ní e Jóòb beè bugi togó kọọ̀ a tã̀àgã̀ aàẹ, sõò éé ní e náa beè zìgà ge naa ẽ́? (b) Mósĩ́ deè ní e neǹ vígà é láá tení bá íb tã̀àgã̀ ea bélí íb ní ea di mm̀ fùtóí é?

⁷ Sétàn géè gbĩ́ kọọ̀ Jóòb a bugi togó kọọ̀ ge kọọ̀ nyíè Jìhóvà náa ẹ́ẹẹ́ ló ní ea náa kọ á mòn tã̀àgã̀e. Dì belí nu dòòmà bá, Sétàn beè tú agẹbá fọ́ọ́lọ́ kyọ̀ọ̀mà sĩ́ tọ e òb kà pá nvín Jóòb beè dì e bà géè dé gyã́á. (Jóòb 1:18, 19) A beè naa nagé kọọ̀ sã́ á bẹ́ aa gbàn deè vaá kyọ̀sĩ́ gbò nom̀ Jóòb bií ló pá a gyóòlo e bà géè ẹ̀b nu ea kil ló. (Jóòb 1:16) Jóòb beè bugi togó kọọ̀ sã́ nè fọ́ọ́lọ́á aa bá Jìhóvà boo béè kọọ̀ à aa gbàn deè dù. Vó beè naa kọọ̀ Jóòb á tuumá kọọ̀ à náànìè nú ea kyẽ́ Jìhóvà. Sõò Jóòb náa beè òn a Tẹ̀ ea di káála. Jóòb nyimá kọọ̀ Jìhóvà beè neèe gã́bug lé nu tṍó ea kil nvéeá. A beè bugi togó kọọ̀ àé tú nàè gé kọ̀láá bé ea meà naa tã́gíní bé ea beè tuè ẹ́ẹ́ nyíe tuumàè gbò lé nu ea aàẹ́ báá.  Vó beè naa kọ á kọọ̀: “Lèèlà á di ló Béè Jìhóvà lee.” (Jóòb 1:20, 21; 2:10) Náa kal ló béè kọọ̀ Jóòb náa íe na kpègè, gbò pá nvín, nè válá ló, a beè kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà. Sõò à íe dõòna kà nu e Sétàn beè kpáá naa.

8. Éé ní e Sétàn beè kpáá naa ló Jóòb e?

⁸ Ní ea bẽene, Sétàn beè naa kọọ̀ taà nen e bà kọ́ bà dúè kóò Jóòb á ló gbò bel ea náa kọọ̀ Jóòb á ẹ̀b a bá belí kọ á géè ló tọ́ọ̀ nu. Gbòí beè kọọ̀ Jóòb mon tã̀àgã̀ boo béè kọ a sí gã́bug pọ́lọ́. (Jóòb 22:5-9) Ba beè pììga nàgé boo gè naa kọ á bugi togó kọọ̀ kọbèè à gáà si tọ́ọ̀ kà pọ́lọ́, Bàrì náa nveè ka ló tọ́ọ̀ kà a pììgà. (Jóòb 4:18; 22:2, 3; 25:4) Mm̀ kà kà, bà géè gbĩ́ gè naa kọọ̀ Jóòb á ẹ̀b kọọ̀ Bàrì náa vulèèe, náa ẹb nú ea kilíé ló, nè ge kọọ̀ náa nveè ka ló a fã̀. Gbò belí gáẹ̀ beè láá naa kọọ̀ Jóòb á pee a ból dẽesĩ́.

9. Éé beè nvèè bá nè Jóòb kọ á ié agẹ ló é?

⁹ Dòòmà dẽe ló kọọ̀ ò monìè Jóòb ea di ĩ́ìtẽ́ gbàà dúu e nu gé palàge zọ̀ẹ. (Jóòb 2:8) Pá a kóò kilsĩ́ gè kọ́ nèe kọọ̀ ẹ̀ẹ̀ níì lé nen nì, nè ge kọọ̀ tọ́ọ̀ kà nú ea ni náa náa dọ bélè. Bììla nyíe e Jóòb beè ié boo béè kọọ̀ pá a nvín ú beè belí gbele nyìè dem e bà ĩ́gẽ̀é boo. Dààmà togó, Jóòb náa beè ló tọ́ọ̀ bel. (Jóòb 2:13–3:1) Beè pá a kóòí bugi togó kọọ̀ ge kọọ̀ Jóòb náa ló tọ́ọ̀ bel tõó dọ̀ kọọ̀ a ooà aa ló gè fã̀ Bàrì, bà lọ. Tṍó e tṍó téní, Jóòb beè dàlà dẽe ẹ̀bmà pá a kóòí vaá kọ́ nèva kọọ̀: “Dọ̀ọ̀mà tṍó em é ú, nda é kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo!” (Jóòb 27:5) Éé beè nvèè bá nè Jóòb kọ á kilsĩ́ gè ié agẹ ló kèbá dénè a tã̀àgã̀e? Bã̀àna tṍó e lóóe beè palàge ọọ a beè dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ Bàrì é nveenìè bá neèe. A beè nyimá kọọ̀ kọbèè à úè, Jìhóvà é kẽenìèe.—Jóòb 14:13-15.

10. Éé ní e nu ea beè naaá ló Jóòb nóòmài ẽ́?

¹⁰ Nòòtẽ́ Jóòb nóòmài kọọ̀ Sétàn náa é láá tú bá kpóó siimái kọ é òòà aa ló gè fã̀ Jìhóvà, nè ge kọọ̀ Jìhóvà nyímá kọ̀láá kà nú ea gé náaí ló. Nú ea beè naaá ló Jóòb é nveè nàgé bá nèi kọ é dã́ ból ló dùlà bel ea beè di kẽ. Bugi togó boo sìgà nu eé láá nó lọl ló Jóòb.

11. Éé ní e agàla boo kọ àé nááá be è kilsĩ́ gè dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà ẹ? (Jém̀z 4:7)

¹¹ Jóòb tẹ́lẹ bàlà kọọ̀ be è kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà, èé láá ĩ̀ìmà kọ̀láá kà tã̀àgã̀ ea élaí sĩ́ vaá bé èlbá Sétàn. Éé ní ea é silà aa m ẽ́? Kpá Káí tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ Pọ́lọ́ Nyómá é téá kil kpã́á ààí ló.—Bugi Jém̀z 4:7.

12. Mósĩ́ deè ní e gè agala boo kọọ̀ kẽ̀èà aa kemà ú dì beè siè kpóó ló Jóòb e?

¹² À dú bíi kọ é kilsĩ́ gè ié zìgà kọọ̀ kẽ̀èà aa kemà ú é nááá. Dì belí bé e beè nó naa mm̀ nakà togó bel e ã́àa nòa, Sétàn ólò naa kọọ̀ pọ̀ á siíi ló ú kọbé née bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà. Sétàn beè kọọ̀ Jóòb é nyááná gã́ boo béè ge kpènà a dùm. Sétàn géè kpọ́ kyáá bel. Jóòb náa beè nyaaná gã́ bã̀àna tṍó e kpá lóe zọ vaá à belí ea é ú. Ge bugi togó boo gbò lé nu e Jìhóvà beè naa nèe tṍó ea kil nvéeá nè ge dẹlẹ nyíé kọọ̀ Jìhóvà é beè naa kọọ̀ nu á lèlà beè naa kọ á ĩ̀ìmà. Jóòb beè ié zìgà kọọ̀ beè Jìhóvà náa nveenìè bá neèe tṍó ea diè dùmí, àé beè kẽenìèe lọl kemà ú dì deè sĩ́. Jóòb beè àgala boo kọọ̀ kẽ̀èà aa kemà ú dì. Beè beele agàlà nàgé boo kọọ̀ kẽ̀èà aa kemà ú dì, bã̀àna ú náa é láá òòmài lọl ló gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo.

13. Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọ é bii dẽesĩ́ gbò kyèèlè e Sétàn beè siimá ló Jóòb e?

¹³ À palàge dú bíi kọ é bii dẽesĩ́ gbò kyèèlè e Sétàn beè siimá ló Jóòba boo béè kọọ̀ níà gbò sĩ́deè ea gé síímá nágé ló beele deè nieí é. Nvèè kpíi ló kọọ̀ Sétàn beè kọọ̀: “Nen [níì áá Jóòb nì] é tú kọ̀láá kà nú ea íe lọa bá boo béè a dùm.” (Jóòb 2:4, 5) Sétàn géè kọọ̀ née vùlè Jìhóvà, nè ge kọọ̀ beè nu tavàlàí ló èé ooà aa ló gè fã̀e boo béè ge kpènà bẹẹ dùm. Sétàn beè kpáá kọọ̀ Jìhóvà náa vulèi vaá náa nveè ka ló bẹẹ pììgà ge fã̀e. Beéle e dẹlẹ̀ nyíé boo Jìhóvà née é dọ́ bá kyáá bel Sétàn boo béè kọ è nyímà ló gbò nú ea gbĩ́ gè naa.

14. Éé ní e tã̀àgã̀ e ténì bá é láá náa kọ é nyimá ea kil ló bẹẹ bá ẹ́? Nè nu dòòmà bá.

¹⁴ À bọ́ló kọ é ẹ̀b tã̀àgã̀ ea élaí sĩ́ naamá nèà deè ge noomá nu ea kil ló bẹẹ bá. Tã̀àgã̀ e Jóòb beè tení bá beè nvèè bá nèe kọ á nyímá gbò a ọ́ọ́-ọọ vaá sí tóm boo. Dì belí nu dòòmà bá, a beè nó kọọ̀ à dú bíi kọ á kpáá kilmàè kpá ló kẽ. (Jóòb 42:3) Beele é láá nó nágé gã́bug nu ea kil ló bẹẹ bá tṍó e ge téní bá tã̀àgã̀. Ene kà vígà págbálà e a bée kọlà Nikolay, * e ba beè siíe nvee kpọ́gọ́lọ́ náa kal ló béè kọọ̀ kpá lóe géè palàge zọ̀ kọ́ọ̀: “Tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́ dì belí ńzì ea kọlà X-ray e bà ólò ẹ̀bmà mm̀ nen, à nveè bá nèm kọ ḿ mòn nú ea dú bíi gè kpáá sí tóm boo mm̀ nà dùm.” Tṍó e nyímà bẹẹ lọ̀ ní eé láá sí tóm boo é.

15. Mée ní ea bọ́ló kọ é pãane tṍ ló é, vaá ló éé?

¹⁵ À dú bíi kọ é pãane tṍ ló Jìhóvà, níì bẹẹ gbò ọ́b nì. Jóòb beè palàge pãane tṍ tṍó e Jìhóvà ló bel nèe. Bàrì  beè bĩiná Jóòb kọọ̀: ‘É kọọ̀ ò monì kọọ̀ m̀ íè kpóó gè dèmà nu? M̀ monì dénè nú eo géè tení bá. É kọ ò doomà kọọ̀ nda ním é láá ẹ̀b nú ea kil ní ló?’ Jóòb beè aalá nè Jìhóvà mm̀ kìlmà kpá ló kẽ nè ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe boo béè gbò lé nu ea ni náa nèe kọọ̀: “M beè dã́ nu ea kil ní ló, sõò kátogóí m monmà ni dẽe.” (Jóòb 42:5) Àé láá dú kọọ̀ Jóòb beè di ĩ́ìtẽ́ gbàà dúu e kom di ḿ-maé kpá ló vaá pá a nvín a ú tà tṍó ea beè ló gbò belá. Náa kal ló béè vó, Jìhóvà beè naa kọọ̀ Jóòb á àgala boo kọ à vulèèe vaá à ténmàèe.—Jóòb 42:7, 8.

16. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Àìzáíà 49:15, 16, éé ní ea bọ́ló kọ é kẽ̀èa boo tṍó e gé mon tã̀àgã̀e?

¹⁶ Deè nieí, gbò nen é láá nvèèmài lẹ́ vaá ẹ̀bvii belí kọ é gé ló tọ́ọ̀ nu. Bàé láá gbĩ́ gè kyọ̀ béè buù bẹ̀ì àbèè bõ̀ònalóí vaá “lói kọ̀láá íb pọ́lọ́ bel ló.” (Máát. 5:11) Lọl ló nu ea beè naaá ló Jóòb, è nóò kọọ̀ Jìhóvà dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ èé kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo tṍó e gé téní bá tã̀àgã̀. Jìhóvà vulèi vaá náa é sọ́bá gbò e bà dẹlẹ́ẹ nyíé boo gbẹẹ́ kẽ. (Bugi Àìzáíà 49:15, 16.) Ó gá pãane tṍ ló tọ́ọ̀ kà kyáá bel ea aa gã́ gbò ọ́b Bàrì! Ene kà vígà págbálà e a bée kọlà James, ea dú Turkey e pá a tọ beè mòn agẹbá tã̀àgã̀ kọ́ọ̀: “E beè nyimá kọọ̀ ge pãane tṍ ló kyáá bel ea kil ló gbò níí Bàrì é ọọvẹ́i ló. Boo béè vó, e beè ká bùlà gbẹẹ́ boo ból dẽesĩ́ ea kil ló Boǹ Méné Bàrì vaá kilsĩ́ gè sí tóm nè Jìhóvà. Vó beè naa kọ é kilsĩ́ gè ié ẹ́ẹ́ nyíe.” È ólò pãane tṍ ló Jìhóvà belí Jóòb! Kyáá bel  ea aa gã́ pá bẹẹ gbò ọ́b náa é láá naa kọ é gá ié ná ból dẽesĩ́.

17. Éé ní eo nóò lọl ló pá vígà e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo e bà kólí va bée mm̀ kpá Híbrù 11 togó é?

¹⁷ Jóòb di zẹ̀ẹ̀ gbò gyóòlo Jìhóvà e ba beè kilsĩ́ gè ié agẹ ló kèbá agẹbá tã̀àgã̀. Mm̀ kpá e Pọ́ọ̀l beè lẹ̀ẹ̀là má pá Híbrù, à ló bel ea kil ló “gã́bug gbò neǹ ditõ̀ò.” (Híb. 12:1) Dénè ọ̀và beè mòn agẹbá tã̀àgã̀; sõò ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà. (Híb. 11:36-40) É kọọ̀ ba ĩ̀ìmà nè ba tóm beè dú zọ̀là pọ́ì? Ẽ́èe! Ba beè kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà náa kal ló béè kọọ̀ bà náa beè mòn gbò nú ea beè zìgà nèva dọ̀ọ̀mà tṍó e bà ú. Ba beè dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ bàé monìè gbò zìgànù Jìhóvà boo béè kọọ̀ ba beè àgala boo kọọ̀ à ténmàè va. (Híb. 11:4, 5) Ba nu dòòmà bá é láá sièi kpóóló kọ é kilsĩ́ gè dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà.

18. Éé ní eo béèlàfùl ge naa ẽ́? (Híbrù 11:6)

¹⁸ Deè nieí, è di mm̀ bàlà boo e pọ́lọ́ kpáá zoogá. (2 Tím. 3:13) Sétàn gáà sẹ̀ẹ̀à ló gè ẹ̀bmà gbò níí Bàrì. Kọ̀láá bé e tã̀àgã̀ eé téní bá é meà naa, naanii èé kilsĩ́ gè sí tóm agẹlẹ bá nè Jìhóvà vaá àgala boo “kọ è túù bẹẹ nyíe dẹlẹ́ boo Bàrì ea di dùm.” (1 Tím. 4:10) Kẽ̀èa boo nú e Jìhóvà beè naa nè Jóòb ea “zógè bé [ea] íe lé nyíe vaá ié sàn nyíe naa.” (Jém̀z 5:11) Naanii mè beélè nagé é kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé nè Jìhóvà belí Jóòb vaá àgala boo kọọ̀ àé ne kpẽ́ “gbò e bà gbĩ́e.”—Bugi Híbrù 11:6.