Ɉu aa kwea, lakwəli yii a həɠə Yálá yəi yɛ ɓo a Zehova ŋɔ Kəlaɠaa kɔlɔn ɉɛn da. Nua da di wɔ lowai kɛnɛ həɠə ɉu diɛ Yálá ŋɔ Tɔɔlaa maa wɛlɛɛ lɛlɛɛ laa həli, da lakwəli ta kɛ, yii a gɛ di di wɔ “ Yálá kóló tiɓo kɛ [a] naahwɛɛ. ” — Timɔtə veelɛnaa 4:5.

Pələkulɔnua di wɔ lakwəli. Nui a lɛɛlɛ 70 kɛ ŋalən ma yɛ Yálá lawoo laa həli, a kwəlan dɔnɔn kɛ gólói tii hu, da naa pɛɛn holo mɛida lakwəli ɓa yii a pɛli gɛi ŋaakpɔn gɛ pɛlɛ ta mu, yii nɛɠɛɛ gwɛlɛ. Nakwəli tii nwun maa di kpɔnmaa tɛɛ pələkulɔmun bɔ ə maalɛɠɛ Zehova ɓa, ə lɛɛ ə ŋɔ Yálá kóló huwu kəlee kɛ a naahwɛɛ, ə lɛɛ a dəlimoɔ gólói tii hu.

Yálá ŋɔ Tɔɔlaa maa wɛlɛɛ ɓo nua di wɔ lakwəli. Gaa a ŋalən veelɛɛ lakwəli, pələkulɔnua yiiɠaai daa lamu ɉu, ə lɛɛ diɛ pɛli həɠəi di pɔɔli diɛ li ɓɛi lɔpee Yálá lawoo laa həliɛ ŋɔ kpaan gaa laa, diɛ ɓə da nakwəlii tii kɛ. Da kɛi gɛ tii di kaa kɛi ma : “ Ɲáá gá ! Dɔ́ɔ́. ” Diɛ Zesu pɔɔ kɔɔn na, yai kɛ a Yálá lawoo laa həli mun gɛnɛ yii veelɛ ho ta hɔlɔɓo li lɔi mɛi. (Izai 6:8, TMN ; Záán 7:29) Da həɠə di pɔɔli də li kɛɛnaa kweaa ɓa, yili a pɛli gɛi di yɛnɛɛ yii ɓo pələ takpɛli maakwɛli, yii bɛliɛ ɉu. Naa yii ɓo pələ, naa hwaŋa, ə lɛɛ naa kɔnɔn, a pɛli ə kɛ a gulaa di pɔɔli nwɛi mu. Gbəli a kɛ ho kɛli da híín woo ninɛ maakwɛli. Nan nonnii hinaa da nan nonnii nɛaa yiiɠaa di kaa a kweaɠaa da yiiɠaa di ho a kweaɠaa, ə lɛɛ di kaa kwəlan yɛ həɠə 23 ɓa yɛ to 65 ɓa, nakwəli tii a kpɔnmaa tɛɛ di pɔ di Yálá túwɔ́ pələɠaa maakwɛli, yii di maakpaan gaa pai kɛi ma ɓɛi da di tɛɛ laa, ə lɛɛ túwɔ́ pələ yiiɠaai da gɛ di tɔlɔ ə kɛ Zehova da ŋɔ kpɔn diɛ kpɔ nwɔnɔ kɛnɛ.

Gilead Lakwəli taa. Hebulu woo hu, “ Gilead ” mukulaa ɓaa “ Kəla kpulu. ” Gilead lakwəli ə gɔwɔtɔɔ a gwəlan 1943, nwea pələi kalan gɛ nua 8000 da da ɓə daa Gilead lakwəli kɛ, di di tɛɛ kəla hwaa ɓoi “ lɔi naa kəlee ”, ə lɛɛ di yee ə lɔ kpɔ kɛnɛ. (Túwɔ́ pələ 13:47) Ɓɛlowai nwea pələi kalan gɛ nua tolooɠaa də li la Pérou lɔi hu, Zehova ŋɔ Kəlaɠaa di wɔ kalangbɔn dɔnɔn kpɛli ho nii kɛ laa. Yiihu kalangbɔn 1 000 da da ɓə laa. Ɓɛlowai ku wɔ nwea pələi kalan gɛ nua di kalan gɛɛ kɔwɔtɔɔ laa Zapɔn lɔi hu, di hwa kɛ həli nu pou hu. Kɛlɛɛ háákələi, di tɛɛi nu 200 000 hu. Ŋalən nɔɔlii tii da gɛ Gilead lakwəli taa, da Yálá lawoo kalan laa kpɔ kɛnɛ. Yiiɠaai da lɛɛlɛ 130 kɛ ŋalən ma awala kɛtii diɛ ɓo a nwea pələi kalan gɛ nua, awala kɛtii diɛ kóló kɛ betɛɛliɠaa mu, awala kɛtii diɛ ɓo a koɓi pɛlɛɛ mɛi kaa nua ; da di təli nakwəlii tii kɛ mɛni ɓa. Da nakwəli tii kɛ a ɉu wələnŋaa, ə gɛ Yálá lawoo laa həli kóló ə hee kpɔ tin-tin ə lɛɛ ɉu ə wiɛ yɛnɛɛ naa kəlee.

• Pələkulɔnua di wɔ lakwəli nwun maa lə ?

• Gbɛɛ nua ɓə da Yálá ŋɔ Tɔɔlaa maa wɛlɛɛ ɓo nua di wɔ lakwəli kɛ ?