Nnojotsü jeketüin tü Wiwüliakat, kakaliairü shia. Alatüirü maʼaka 3.500 juya süchikijee süshajünüin tü Wiwüliakat chaa Oriente Medio. Wanaapünaa sümaa tia, naya laülaakana saaʼu China na Shang münakana. Maʼaka 1.000 juya süchikijee tia, akumajaasü wanee sukuwaʼipa anoujaa chaa India, budismo münüsü. (Paashajeʼera tü pütchikat « Süchiki tü Wiwüliakat».)

Mapüleere süshajia wanee karaloukta, ayaawatünamaateerü aaʼu tü sümakat otta sükaaliinjeena waya. Akaataajaʼa tü Wiwüliakat, mapüleesat tü pütchi suluʼukat otta süküjüin wamüin wanee kasa wasakitka achiirua.

Eesü wayuu atüjaweeka saaʼu kasapülajanain nukumajaka waya Maleiwa. Tia süküjüin wamüin Génesis kapiitulo 1 otta 2. Süküjüin tü karalouktakat Génesis sünain nukumajüin Maleiwa tü universokot, tü galaxiakat, tü shüliwaikat jee tü Mmakat (Génesis 1:1). Jee müsia, süküjüinya wamüin tü naainjakat Maleiwa süpüla eeinjatüin tü mürütkalüirua, tü wüchiikalüirua, tü wunuʼuliakalüirua otta tü wayuukalüirua. Akaʼaya süküjüin kasapülajatüin nukumajüin apüla Maleiwa kasakat süpüshuaʼa.

Sünainjee tü sümakat tü Wiwüliakat wayaawata aaʼu tü waaʼinrüinjatkat sülatüle kasa mojusü wamüin. Eesü piamasü kasa mapüleeka atuma ayaawataa saaʼu tü sümakat tü Wiwüliakat. Shiainjatü tü wekirajaainjatkalü anain joo.

Tü pütchi ashajünakalü aka tü Wiwüliakat, mapüleechonsat ayaawataa saaʼu otta pansaasü tü sümakat. Eere wanee pütchi kapüleeka süpüla shiyaawatünüin aaʼu, ashajünüsü suluʼu pütchi eeka mapüleein.

Jamüshijaʼa Jesuu, nikirajapuʼuin wayuu sükajee tü kasa shiʼraajakat maʼin wayuu süpüla süntüin suluʼumüin saaʼin tü nümakat. Tü naashajaakalü achiki Jesuu wanta anainrü shia suluʼu Mateo kapiitulo 5 sünainmüin 7. Anuu nünüiki wanee süpüʼüya tü Wiwüliakat süchiki tü nüküjakat Jesuu: «Mapüleesat ayaawataa saaʼu tü naashajaakalü achiki otta nüküjüin tü saaʼinrajatkat wayuu süpüla anainjatüin sukuwaʼipa». Jaʼitairü motsoʼoin pümaʼa sünain aashajeʼeraa shia, poneerü paaʼin sukuwaʼipa süküjia nutuma Jesuu pütchikat tia.

Mapüleesat ayaawataa saaʼu tü saashajaakalü achiki tü Wiwüliakat. Nnojotsü kuentain neʼe, shiimain tü aküjünakat suluʼu. Anuu sünüiki tü karalouktakat  The World Book Encyclopedia: «Aküjünüsü suluʼu tü Wiwüliakat nachiki wayuu namaiwajannuu, aküjünüsü süchiki tü kasa anasü naʼatapajakat, tü kasa nnojotkalü anain natuma jee tü kasa anasü naaʼinrakat». Eesüjaʼa sülatüirüle wamüin tü alatakat namüin na wayuu saashajaakana achiki tü Wiwüliakat. Mapüleesat ayaawataa saaʼu tü aküjünakat nachiki jee watta saalii tü watüjakat sünainjee nakuwaʼipa (Roma 15:4).

Süpüla piyaawatüin saaʼu tü sümakat wanee karaloukta, acheküsü süshajünüin suluʼu pünüiki. Shiimain pünteerüin anain wanee Wiwülia eeka süshajünüin suluʼu pünüiki. ¿Jamakuwaʼipat süpüla eeinjatüin tü Wiwüliakat suluʼu wainma anüikii?

Alatinnüsü suluʼu wainma anüikii. Tü Wiwüliakat, ashajuushi süka hebreo, arameo otta griego. Süka müin sukuwaʼipa tü Wiwüliakat, nayaʼala neʼe aashajeʼerakana na aashajaakana tia anüikiikat. Kakaliainna eein na wawalayuu aʼyataakana maʼin süpüla eeinjatüin tü Wiwüliakat suluʼu wainma anüikii. Sutuma tü naainjakat, eeitpa joo tü Wiwüliakat suluʼu 2.700 anüikii. Eesü süshajünüle süpüshuaʼa tü karaloukta eekat suluʼu jee shiale neʼe alatinnüin tü karalouktakat Mateo sünainmüin Alateetkat Mapeena. Sutuma tia, wattashaata maʼin naalii na wayuu eekana amaʼana tü Wiwüliakat suluʼu nanüiki, nanainjee 100 wayuu, eeshii 90 kamaʼanakana shia.

Tü aainjünakat süpüla shiitajünüin. Tü pütchi suluʼukat tü Wiwüliakat, ashajünapuʼusü suluʼu papiro jee paaʼata. Tia makat joosü süpüla ajaʼttaa. Süpüla nnojoluinjatüin amülouilin tü pütchi suluʼukat tü Wiwüliakat, akopiaajünawaisü shiʼipaʼaya. Tia koopiakalüirua, kojutüsü maʼin, müsüjeseʼe nnojoluin sümaʼanain wayuu süpüshuaʼa sümaiwa. Sükajee tü maakina eʼinprimiijütkat karaloukta nukumajaka Gutenberg, watta saalii tü Wiwülia eʼinprimiijünakat soʼu tia. Alatüirü suulia 550 juya süchikijee tia. Shiasaʼa maaʼulu yaa, eetaairüjaʼa maʼaka 5 miit miyoone Wiwülia eʼinprimiijünüitka.

Nnojoyülia eein wanee karaloukta eeka müin aka saaʼin tü Wiwüliakat sünain sülatinnüin suluʼu wainma anüikii jee sümaʼanaya sümüin wayuu süpüshuaʼa. Eesü süpüla kapüleein pümüin piyaawatüin saaʼu tü sümakat tü Wiwüliakat, eepajaʼa waneeirua kasa akaaliinjeechika pia süpüla piyaawatüin saaʼu tü sümakat. ¿Kasa akaaliinjeechika pia süpüla piyaawatüin saaʼu tü sümakat? Ekirajaaneerü anain tia sünain tü wanee ekirajaayakat.